جرم گیری دندان کودکان

فهرست مطالب

به احتمال زیاد، شما به عنوان یک والد نگران سلامت دندان های فرزندان خود هستند. قطعا می خواهید از مرواریدهای سفید کودکان تان به درستی مراقبت کنید تا در سال های بعد دچار مشکل نشوند. متأسفانه کودکان گاهی اوقات نمی توانند اهمیت بهداشت دهان و دندان را به خوبی درک کنند. این یعنی وظیفه شماست به آنها کمک کنید تا دندان های خود را تمیز نگه دارند: البته تا زمانی که به اندازه کافی بزرگ شوند که بتوانند از آن مراقبت کنند. آخرین باری که فرزندتان را به جرم گیری دندان بردید کی بود؟ اگر تا به حال این کار را انجام نداده اید یا اصلا یادتان نمی آید آخرین بار چه زمانی بوده، ممکن است وقت آن رسیده باشد که این مسئله را جدی بگیرید. جرم گیری دندان کودکان چقدر مهم است؟ چگونه انجام می شود؟ چگونه می توانید از تجمع پلاک در دندان کودکان جلوگیری کنید؟ در مطلب امروز هر آنچه لازم است در مورد جرم گیری دندان کودک خود بدانید، مطالعه خواهید کرد. از همراهی شما تا انتهای مطلب بسیار سپاسگزاریم.

تعریف جرم گیری دندان

جرم گیری دندان برای حفظ سلامت دندان ها و لثه ها کلیدی است. در طول این پروسه، دندانپزشک لایه های پلاک و جرم دندان را از سطوح دندان های شما پاک می کند. همچنین ممکن است خدمات پیشگیرانه دیگری مانند سیلانت های دندانی و فلوراید تراپی را نیز به طور همزمان انجام دهد. یک جرم گیری معمولی دندان شامل حذف رسوبات نرم و سخت (پلاک و جرم) در بالا، اطراف و درست زیر خط لثه با ابزارهای مخصوص است. جرم گیری دندان معمولاً کمی کمتر از یک ساعت طول می کشد. با این حال، مدت زمان آن می‌ تواند به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد، مانند اینکه چه مقدار جرم گیری لازم است.

بیشتر بدانید : جرم گیری دندان

علل شکل گیری جرم در دندان های کودکان

قبل از ادامه دادن مبحث جرم گیری دندان کودکان، بد نیست که توضیح دهیم علت تشکیل جرم و پلاک در دندان های کودکان چیست. موارد زیر، مهم ترین علل این مسئله هستند.

تغذیه نامناسب

داشتن یک رژیم غذایی ناسالم و سرشار از مواد مصنوعی و قندی نرم و چسبناک (مانند آبنبات، نوشیدنی های شیرین، آدامس های حاوی قند) می تواند فرایند تشکیل جرم در دندان ها را تسریع نماید. کودکانی که از میوه ها و سبزیجات تازه در رژیم غذایی شان استفاده نمی کنند، معمولا دارای جرم های دندانی بیشتری هستند زیرا مصرف میوه ها و سبزیجات می تواند در تمیز و روشن کردن دندان ها بسیار موثر باشد.

بیماری های دهان و دندان

جرم یا پلاک دندان در اثر ترکیب باکتری های دهان با بزاق و ذرات بسیار ریز غذا ایجاد می شوند. بیماری های دهان و دندان مانند التهاب لثه، پوسیدگی دندان، خشکی دهان می توانند میزان باکتری های دهان را افزایش دهند و بنابراین در تشکیل جرم دخیل هستند. در برخی موارد نیز بزاق فرد، جرم ساز است. اگر میزان کلسیم و فسفر موجود در بزاق بیشتر از حد طبیعی باشد، باعث سرعت بخشیدن به روند تشکیل جرم خواهد شد.

عدم رعایت بهداشت دهان و دندان

این مورد را می توان اصلی ترین دلیل تشکیل جرم دندان دانست. وقتی بهداشت دهان و دندان را رعایت نکنید، یک لایه بسیار نازک به نام پلاک روی دندان هایتان تشکیل خواهد شد. اگر این پلاک میکروبی در روزهای ابتدایی یا مراحل اولیه تشکیل با مسواک و نخ دندان حذف نشود، سخت تر شده و به جرم دندان تبدیل می شود. در واقع ساده ترین کاری که می تواند روند تشکیل جرم را کُند سازد، مسواک زدن و کشیدن نخ دندان روزانه است.

اهمیت جرم گیری در دندان های کودکان

جرم گیری، بخش مهمی از روال سلامت دندان های کودک شما محسوب می شود. درست است که مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به صورت روزانه اهمیت زیادی دارد. اما این اقدامات برای حفظ بهداشت و سلامت دهان و دندان کودک تان در حد مطلوب کافی نیستند. حتی بهترین مسواک ‌ها و نخ دندان ‌ها نیز نمی‌ توانند به هر گوشه، شکاف و شیار دهان برسند و بیشتر بچه‌ ها در هنگام مسواک زدن و نخ دندان کشیدن دقیق عمل نمی کنند. به همین دلیل است که جرم گیری منظم دندان، بهترین راه برای زیبا و سالم نگه داشتن لبخند کودک شما و جلوگیری از اضطراب و استرس ناشی از پر کردن و یا کشیدن دندان است.

برخی از افراد تصور می کنند که جرم گیری دندان برای کودکان در هنگام داشتن دندان های شیری اهمیت کمتری دارد، اما این اصلا درست نیست. کودک شما برای جویدن راحت، تجربه رشد گفتار طبیعی، حفظ فضای فک برای رویش دندان های دائمی و حفظ سلامت لثه ها به دندان های شیری سالم نیاز دارد. به گفته وبسایت معتبر https://www.sciencedirect.com  با وجود آنکه پوسیدگی دندان تا حد زیادی قابل پیشگیری است، اما یکی از شایع ترین بیماری های دهان و دندان در بریتانیا و سراسر جهان محسوب می شود. آیا می دانستید که پوسیدگی روی دندان های شیری ممکن است به این معنی باشد که دندان های دائمی بیشتر در معرض پوسیدگی هستند؟ از طرفی سالم بودن دندان های شیری نشانه سالم بودن لثه هاست که منجر به رویش سالم دندان های دائمی می شود.

جرم گیری منظم دندان های کودکان در موارد زیر موثر است:

• جلوگیری از پوسیدگی
• پیشگیری از از دست دادن دندان 
• رفع لکه ها و زردی دندان
• خوشبو شدن نفس
• بهبود سلامت دهان
• صرفه جویی در هزینه های درمانی دندان در آینده

تکنیک های پیشرفته برای جرم گیری دندان های کودکان

برای آنکه جرم گیری دندان های کودکان به روشی آسان، سریع و بدون ناراحتی انجام شود، دندانپزشکان از تکنیک های پیشرفته ای استفاده می کنند تا میزان راحتی کودک در طی فرایند جرم گیری دندان را به حداکثر برسانند.

• پولیش با هوا: ایرفلو یا پولیش دندان با هوا، یک روش مدرن جرم گیری دندان است که این روزها به جای روش های جرم گیری سنتی به کار می رود. در این روش از جریان هوا، پودر و آب فشرده شده برای حذف لکه ها و پلاک های سنگین و سرسخت استفاده می شود. این روش هیچ گونه ناراحتی برای فرد ایجاد نمی کند و در صورت استفاده از پودرهای طعم دار مانند عصاره گیلاس و نعناع می تواند برای کودک هیجان انگیز نیز باشد. در این روش از یک جت برای دمیدن هوا، آب فشرده و ذرات ریز بی کربنات سدیم به سطح دندان ها استفاده می شود. پولیش با هوا حدود ۳۰ دقیقه طول می کشد و نتایج آن بلافاصله قابل مشاهده است.

جرم گیری اولتراسونیک: این روش نیز از متدهای جدید جرم گیری دندان است و عموما در مواقعی به کار می رود که میزان جرم و پلاک جمع شده روی سطوح دندان ها بسیار زیاد باشد. جرم گیری اولتراسونیک از ابزاری به نام قلم جرم گیر استفاده می کند که امواج صوتی با فرکانس بالا تولید می نماید. امواج فراصوت قلم جرم گیر باعث ایجاد لرزش در لایه جرم و پلاک دندان می شود و آن را شل می کند. سپس با پاشیدن یک جریان آب پرفشار به نوک قلم جرم گیری، جرم های شل شده از سطح دندان ها شسته می شوند.

بیشتر بدانید : فاصله بین دندان های کودکان

مراحل جرم گیری دندان های کودکان

دندانپزشک برای جرم گیری دندان های کودک، مراحل زیر را دنبال می کند:

• آماده سازی برای جرم گیری: کودک روی صندلی معاینه دراز می کشد و یک پیشبند پلاستیکی برای جلوگیری از کثیف شدن لباس برای او بسته می شود.

• معاینه: دندانپزشک دندان های کودک را از نظر وجود پوسیدگی، سلامت لثه و میزان جرم جمع شده معاینه می کند. 
• جرم گیری: سپس با توجه به سن کودک و میزان جرم جمع شده، جرم گیری را به یک روش متناسب با نیازهای کودک آغاز می کند. در این مرحله معمولا از مانیتور تعبیه شده جلوی کودک برای او کارتون پخش خواهد شد تا سرگرم شود و در طی جرم گیری بیشتر همکاری کند.
• تکمیل: پس از پایان جرم گیری، دندانپزشک با یک خمیر دندان مخصوص و برس چرخشی، دندان ها را بروساژ می کند و برای اطمینان از سلامت دندان ها یک عکس دندانی می گیرد. در برخی موارد نیز ممکن است پس از جرمگیری، فلوراید تراپی نیز انجام شود.

آیا جرم گیری دندان کودک باعث ایجاد درد می‌شود؟

در مجموع، نمی‌توان گفت که جرم گیری فرایندی دردناک است. کودکان نیز اغلب جرم بسیار کمی دارند که همین امر باعث می‌شود فرایند انجام کار جرم گیری زودتر تمام شود. اگر پیش از انجام جرم گیری فرزند خود را چند بار نزد دندان پزشک ببرید، با محیط آشنا می‌شود و ممکن است حتی برای انجام این کار مشتاق هم باشد.

بیشتر بدانید : مزایا و معایب جرم گیری دندان

جرم گیری دندان های کودکان با شرایط خاص

برخی از کودکان شرایط خاصی دارند که باعث می شود انجام جرم گیری برای آنها حساس تر و دشوارتر باشد.

• جرم گیری دندان های کودکان مبتلا به بیماری های دندانی مانند پوسیدگی یا بیماری لثه: جرم گیری دندان های کودکانی که دچار مشکلات لثه و پوسیدگی های دندانی هستند، باید با دقت بیشتری صورت گیرد تا از تشدید مشکلات فعلی جلوگیری شود. اگر دندانپزشک تشخیص دهد که میزان جرم جمع شده در زیر خط لثه و سطوح دندان ها بسیار زیاد است، ممکن است ترکیبی از روش های فوق را برای جرم گیری دندان ها به کار ببرد و یا از جرم گیری عمقی استفاده کند.
• جرم گیری دندان های کودکان با نیازهای خاص یا شرایط پزشکی: کودکانی که مشکلات پزشکی نظیر صرع، مشکلات بینایی و شنوایی، معلولیت جسمی و ذهنی و یا ناسازگاری بالا دارند، معمولا نمی توانند به طور طبیعی تحت درمان های دندانپزشکی از جمله جرم گیری دندان قرار بگیرند. در این موارد، جرم گیری دندان تحت بیهوشی و یا آرام بخشی انجام خواهد شد. لازم به ذکر است که این خدمات در تمام مطب ها و کلینیک های دندانپزشکی ارائه نمی شود و لازم است از قبل هماهنگی های لازم با متخصص بیهوشی صورت بگیرد.

آیا می‌توان دندان کودکان را در خانه جرمگیری کرد؟

از بین بردن جرم دندان فرایندی تخصصی است و باید توسط دندان پزشک انجام شود. مخصوصاً این که انجام این کار برای کودکان کمی سخت‌تر است زیرا دهان و دندان‌های کوچکی دارند و دندان پزشک باید در حین انجام این کار دقت کافی داشته باشد و کارش را با ظرافت انجام دهد.

برخی متخصصین توصیه می‌کنند، لثه کودک را قبل از درآمدن دندان تمیز کنید. پارچه‌ای نرم و تمیز را کمی مرطوب کنید و به آرامی روی لثه‌ها بکشید تا میکروب‌ها از بین بروند. علاوه بر این، کودک به روال تمیز کردن دندان و نظافت دهان عادت کند.

ابزارهای جرم گیری را می‌توانید از فروشگاه‌های لوازم بهداشتی و پزشکی خریداری کنید اما استفاده از آن‌ها برای کودکان می‌تواند دشوار باشد. جرم گیر برقی نیز همانند مسواک برقی وجود دارد. برخی از مسواک‌های برقی هم دارای سری مخصوص جرم گیری هستند؛ اما این دستگاه‌ها بیشتر زمانی کاربرد دارند که پلاک ایجاد شده روی دندان هنوز به مرحله سفت شدن و به جرم تبدیل شدن نرسیده است؛ یعنی آن قدرها هم سفت نشده است. اگر از این ابزارهای به درستی استفاده نشود، به لثه آسیب وارد می‌شود. لثه های کودکان نیز حساس‌تر و ظریف‌تر هستند. اگر این کار با دقت انجام نشود، جرم به زیر لثه نفوذ می‌کند و مشکلات بیشتری را ایجاد می‌کند. پودرهای جرم گیری هم در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند اما آن چنان موثر نیستند.

بیشتر بدانید : ایمپلنت برای کودکان و دندان شیری

معمولا کودکان تا ۸-۹ سالگی نمی‌توانند خودشان دندان‌ها را نخ بکشند و کمی طول می‌کشد تا مهارت این کار را کسب کنند. برای لذت‌بخش کردن مسواک زدن می‌توانید ترانه‌های کودکانه‌ای را برای او پخش کنید تا با ریتم آن ترانه‌ها مسواک بزند. حتما هم مسواک زدن دو دقیقه طول بکشد. خمیر دندانی تهیه کنید که کودک شما به طعم آن علاقه دارد. از فلوراید هم استفاده کنید.

راهکارها و نکات پیشگیری

شما می توانید با رعایت یک سری نکات ساده از تشکیل جرم های دندانی پیشگیری کنید یا حداقل آن را به تعویق بیندازید.

تغذیه سالم و بهداشت دهانی

ترتیبی دهید که کودک تان از یک رژیم غذایی سالم و متنوع پیروی کنید که شامل مقدار زیادی میوه ها و سبزیجات تازه و حداقل میزان نوشیدنی های شیرین و خوراکی های چسبناک و حاوی قند است. این کار، تأثیر قابل توجهی در پیشگیری از تشکیل جرم و پلاک های دندانی دارد. همچنین بر رعایت بهداشت دهانی (دو بار مسواک زدن در روز و کشیدن نخ دندان) توسط کودک تان نظارت داشته باشید. 

استفاده صحیح از مسواک و نخ دندان

مسواک زدن صحیح می تواند پلاک های دندانی را قبل از سفت شدن و تبدیل به جرم از دندان ها پاک کند. روش صحیح مسواک زدن از این قرار است: مسواک را با زاویه ۴۵ درجه روی خط لثه بگذارید و با وارد آوردن فشار ملایم به سمت لبه دندان حرکت دهید. این کار را با حرکت جارویی انجام دهید و برای هر دندان چند بار تکرار کنید. از مسواک زدن شدید یا به صورت افقی خودداری کنید. طوری مسواک بزنید که هیچ دندانی از قلم نیفتد. مسواک زدن همه دندان ها باید حدود ۲ دقیقه طول بکشد.

برای هر بار نخ کشیدن حدود ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر نخ دندان کافی است. نخ دندان را دور انگشت های میانی دو دست بپیچید. سپس حدود ۲ تا ۳ سانتی متر از نخ را با انگشت شست و اشاره بگیرید. نخ را از یک دیواره دندان وارد کنید و از سمت دیگر خارج نمایید. نخ باید به شکل حرف C و به آرامی بین دندان ها حرکت کند. برای هر شیار، ۲ تا ۳ بار این کار را انجام دهید. سپس نخ استفاده شده را دور انگشتتان بپیچید و از قسمت تمیز نخ برای دندان بعدی استفاده کنید. توجه داشته باشید که بهتر است ابتدا نخ دندان بکشید و سپس مسواک بزنید.

مراجعه به دندانپزشک به صورت دوره ای

کودک شما باید حداقل سالی دو بار چکاپ دندانپزشکی انجام دهد. در طی جلسه چکاپ، دندانپزشک بخش های مختلف دهان، لثه و دندان ها را بررسی می کند و اگر علائم مشکوکی مشاهده کند، از دندان ها عکس می گیرد. علاوه بر چکاپ های دندان دوره ای در صورت آنکه کودک تان به نشانه هایی نظیر درد و تیر کشیدن دندان، تورم لثه، خونریزی لثه و … اشاره کرد، حتما برای پیگیری بیشتر نزد دندانپزشک بروید.

تربیت بهداشت دهانی در کودکان

تربیت بهداشت دهانی باید از چند ماهگی کودک و همزمان با رویش اولین دندان شیری او آغاز شود. درست است که در آن زمان، شما با مسواک انگشتی به تمیز کردن لثه ها و دندان های شیری کودک تان خواهید پرداخت اما این کار باعث ترغیب کودک به رعایت بهداشت دهانی در ماه های آتی خواهد شد. با ورود به ۲ سالگی تقریبا همه کودکان می توانند خودشان مسواک بزنند. البته همچنان لازم است به او در مسواک زدن کمک کنید تا به تدریج به این کار مسلط شود. از آنجایی که دندان های کودکان بین سنین ۲ تا ۶ سالگی بسیار به هم نزدیک هستند، لازم است در این مدت حتما برای آنها نخ دندان بکشید. تا قبل از ۷ سالگی نباید انتظار داشته باشید که کودک تان اصول بهداشت دهانی را به تنهایی رعایت کند. اما وقت و حوصله ای که برای تربیت بهداشت دهانی در کودک تان به خرج می دهید، واقعا ارزشش را دارد!

پیامدهای عدم جرم گیری دندان کودکان

بی توجهی به انجام جرم گیری برای دندان کودکان می تواند عوارض ناخوشایندی به دنبال داشته باشد که مهم ترین آنها در زیر آورده شده است.

بیماری های لثه و عدم پیشگیری از آنها

با تجمع پلاک و جرم در نزدیک لثه و زیر خط لثه، ریسک ابتلا به بیماری های لثه (مانند عفونت، التهاب، خونریزی و تحلیل لثه) افزایش می‌ یابد. انجام جرم گیری به صورت منظم، یک روش مطمئن و آسان برای پیشگیری از ابتلا به بیماری های لثه و پیامدهای ناشی از آن مانند از دست دادن دندان است.

تسویه حساب با دندان کودکی

دندان های شیری کودک شما با ارزش هستند. درست است که این دندان ها موقتی محسوب می شوند و فقط در چند سال اول کودکی باقی می مانند اما باید در سلامت کامل باشند تا خود به خود و به موقع بیفتند. عدم جرم گیری دندان کودکان، ریسک پوسیدگی و ایجاد حفره های دندانی را افزایش می دهد. در برخی موارد، آسیب وارده به دندان به حدی شدید است که حتی با پر کردن نیز قابل جبران نمی باشد و مجبور می شوید دندان شیری کودک تان را بکشید. این کار علاوه بر وارد آوردن فشار و استرس بسیار زیاد به کودک می تواند روی نحوه صحبت کردن، غذا خوردن، ظاهر و اعتماد بنفس او تأثیر بگذارد و همچنین باعث شود که دندان های دائمی او نامرتب و شلوغ شوند.

اصلاحات ارتودنسی و تأخیر در درمان آنها

دندانپزشک قبل از انجام جرم گیری، دندان های کودک شما را چک می کند و یک ارزیابی کلی انجام می دهد. بسیاری از مشکلات ظاهری دندان ها و ناهنجاری های فک با همین معاینه ساده قابل تشخیص هستند. نامرتب بودن دندان ها می تواند شرایط مساعدی برای تجمع جرم و پلاک و حتی پوسیدگی ایجاد کند. در صورت شلوغی و نامرتبی شدید دندان های کودک ممکن است دندانپزشک انجام ارتودنسی را به شما توصیه کند. زیرا ارتودنسی در سنین پایین تر می تواند نتایج سریع تر و مطلوب تری به دنبال داشته باشد. با عدم مراجعه برای جرم گیری و چکاپ دندان های کودک تان ممکن است زمان طلایی اصلاحات ارتودنسی را از دست بدهید و خیلی دیر متوجه ناهنجاری و عدم تراز فک و دندان های کودک خود شوید.

افزایش هزینه های دندانپزشکی در آینده

عدم جرم گیری دندان کودکان می تواند ریسک ابتلا به پوسیدگی دندان، بیماری های لثه، از دست دادن دندان و احتمال نیاز به ارتودنسی دندان های دائمی (به دلیل کشیدن یا افتادن زود هنگام دندان های شیری) را افزایش دهد. از آنجایی که هزینه های دندانپزشکی دائما در حال افزایش هستند و هزینه جرم گیری در قایسه با سایر خدمات دندانپزشکی بسیار پایین تر است، منطقی است که با انجام منظم جرم گیری برای دندان های کودک خود تا حد ممکن جلوی مشکلات دهانی و  دندانی بزرگتر در آینده را بگیرید.

نتیجه گیری

در بخش های بالا پیرامون اهمیت جرم گیری دندان کودکان صحبت کردیم. اگر تا به حال تصور می کردید که جرم گیری دندان مختص بزرگسالان است و برای کودکان ضرورتی ندارد یا مردد بودید که دندان کودک تان را جرم گیری کنید یا نه، به احتمال زیاد با مطالعه مطلب امروز نظرتان تغییر کرده است. دندان های کودکان، درست همانند دندان های افراد بزرگسال به جرم گیری منظم و دوره ای نیاز دارد. حتی شاید بتوانیم بگوییم که جرم گیری دندان کودکان به مراتب ضروری تر است زیرا آنها به اندازه یک بزرگسال در رسیدگی به دندان هایشان دقیق و منظم نیستند. شما با جرم گیری منظم دندان های کودک دلبندتان می توانید گام مهمی در حفظ سلامت دهانی او و پیشگیری از مشکلات دندانی قابل توجه در دوران بزرگسالی بردارید. علاوه بر این، با بکار بستن چند راهکار ساده مانند پیروی از یک رژیم غذایی سالم و رعایت اصول مراقبتی دهان و دندان قادر خواهید بود از تشکیل سریع جرم و پلاک در دندان های کودک تان جلوگیری کنید. به وقت، هزینه و زحمتی که برای مراقبت از دندان های کودک دلبندتان صرف می کنید، به چشم نوعی سرمایه گذاری ارزشمند برای سال های بزرگسالی او نگاه کنید.