وجود زخم یا ضایعات دردناک داخل دهان میتواند بسیار آزاردهنده باشد؛ به ویژه اگر این مشکل برای کودکان که تحمل کمتری دارند، رخ دهد. این بیماری که با نام برفک دهان شناخته‌شده میتواند باعث بروز مشکلاتی در خوردن و آشامیدن شود. اگرچه این مشکل در نوزادان و کودکان نوپا رایج‌تر است، اما میتواند در هر سنی رخ دهد. در این مقاله با علت این بیماری، علائم آن و نحوه درمان سریع آن آشنا می‌شویم.
برای دریافت مشاوره رایگان همین حالا تماس بگیرید
برفک دهان چیست؟
برفک دهان (Oral thrush) نوعی عفونت خفیف ولی دردناک در داخل دهان است که معمولا در داخل لب‌ها، لثه‌ها یا روی زبان شکل می‌گیرد. این عفونت معمولا به صورت برجستگی‌ها یا یک لایه سفید رنگ شکل می‌گیرد و به مدت یک تا دو هفته پس از شروع درمان بهبود مییابد.
علت ایجاد برفک فعالیت قارچ‌های بیماری‌زایی است که به شکل غیرمعمول رشد کرده‌اند. عواملی مانند تغییرات هورمونی، استرس، آسیب مکانیکی (مانند آسیب به دندان‌ها یا خراشیده شدن داخل دهان)، نقص‌های سیستم ایمنی، ناهنجاری‌های ژنتیکی و عوامل محیطی نیز میتوانند بروز آن را تسهیل کنند. این ضایعات سفید یا زردرنگ میتوانند احساس درد یا سوزش ایجاد کنند. معمولا نوزادانی که به این مشکل دچار می‌شوند نمی‌توانند به راحتی شیر بمکند.
بیشتر بدانید : التهاب یا عفونت لثه + راه‌های درمان
علائم و نشانه‌های برفک دهان
علائم و نشانه‌های برفک عبارتند از:
- وجود ضایعات سفیدرنگ داخل دهان: اگر یک لایه سفید رنگ در دهان خود احساس می‌کنید که در حال گسترش روی زبان یا لثه‌ها است، میتواند نشانه ابتلا به این بیماری باشد.
- زخم داخل دهان: برفک دهان میتواند به صورت زخم کوچک داخل دهان شکل گیرد. این زخم‌ها میتوانند دردناک باشند.
- درد و سوزش: برفک دهان ممکن است باعث درد و سوزش در محل برجستگی‌ها شود. این درد معمولا هنگام غذا خوردن یا صحبت کردن بیشتر احساس میشود.
- التهاب و قرمزی: منطقه اطراف ضایعات ممکن است قرمزی و التهاب داشته باشد. همچنین برجستگی‌ها میتوانند با تورم و حساسیت در این منطقه همراه باشند.
- مشکل در غذا خوردن: برفک دهان میتواند باعث مشکل در خوردن غذاها و نوشیدنی‌ها شود. از آنجا که ضایعات دردناک در مناطق حساس دهان قرار دارد، ممکن است احساس ناراحتی و تنگی در زمان بلعیدن را تجربه کنید.
- بوی بد دهان: ضایعات دهانی که در اثر برفک ایجاد می‌شوند میتوانند بوی بدی شبیه گندیدگی را ایجاد نمایند.
در صورت بروز هرگونه ضایعات دهانی مشکوک، بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب انجام شود.
بیشتر بدانید : ۹ علت سفید شدن لثه
چگونگی تشخیص برفک دهان
تشخیص برفک دهان بر اساس معاینه بالینی توسط دندانپزشک انجام میشود. در زمان معاینه، پزشک به شکل و موقعیت ضایعات در دهان شما توجه می‌کند و سوالاتی در مورد علائم و نشانه‌هایی که تجربه کرده‌اید، می‌پرسد. همچنین، پزشک ممکن است با استفاده از یک چراغ قوه کوچک وضعیت دهان شما را بررسی کند.
به طور کلی، برفک دهان به صورت برجستگی‌های فراگیر شکل می‌گیرد و رنگ سفید و گاهی زرد دارد؛ به همین علت غالبا با یک معاینه بالینی به راحتی قابل تشخیص است.
علاوه بر معاینه بالینی، در برخی موارد خاص، ممکن است پزشک آزمایش‌های آزمایشگاهی را نیز برای تایید تشخیص برفک تجویز کند. این آزمایش‌ها معمولا شامل بیوپسی (دریافت نمونه بافت ضایعات) است که در آزمایشگاه زیر میکروسکوپ بررسی میشود.
در مواردی که برجستگی‌ها گسترده‌تر و مشکوک باشند، ممکن است پزشک، شما را به متخصصانی مانند پزشک داخلی، متخصص پوست، یا دندانپزشک متخصص معرفی کند تا تشخیص دقیق‌تر و درمان مناسب‌تری ارائه شود.
مشکلات و عوارض جانبی برفک دهان
برفک معمولا یک بیماری خطرناک نیست و عموما با مصرف دارو در یک یا دو هفته بهبود مییابد. اما در برخی موارد، ممکن است مشکلات و عوارض جانبی رخ دهد که عبارتند از:
- تشدید عفونت: در برخی موارد، برفک دهان ممکن است عفونی شود. اگر علائم عفونت شامل تورم شدید، تب، درد شدید یا خونریزی وجود داشته باشد، مصرف منظم آنتی بیوتیک ضروری است.
- عدم توانایی در غذا خوردن: برفک دهان میتواند باعث ایجاد مشکل در مصرف غذاها و نوشیدنی‌ها شود. این ممکن است منجر به کاهش مصرف غذا و افت کیفیت تغذیه شود.
- عود کردن: برخی افراد ممکن است این مشکل را به صورت مکرر تجربه کنند. این میتواند منجر به ناراحتی و تاثیر منفی بر کیفیت زندگی شود. به ویژه اگر سیستم ایمنی ضعیف باشد احتمال عود بیماری بیشتر است.
- تاثیر بر روحیه فرد: زخم‌های برفک دهان میتوانند باعث ایجاد استرس، ناراحتی و افسردگی شوند. ممکن است برفک باعث محدودیت در صحبت کردن و خنده باشد که میتواند تاثیر منفی بر روحیه و روابط اجتماعی بگذارد.
در صورت بروز هرگونه عوارض جانبی یا نگرانی درباره برفک، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا تشخیص دقیق و درمان به موقع انجام شود.
بیشتر بدانید : آفت دهان چیست؟
روش های درمان برفک دهان
روش درمان برفک معمولا بر اساس شدت و علت آن متفاوت است. در ادامه، روش‌های درمانی خانگی و درمان دارویی برفک را بررسی خواهیم کرد:
درمان‌های خانگی:
- محلول آب نمک ولرم: شستشو با آب نمک ولرم (یک قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب) میتواند به تسکین ضایعات برفک دهان کمک کند. این روش میتواند التهاب را کاهش داده و درد را تسکین دهد.
- استفاده از آب لیمو: آب لیمو میتواند خواص ضد التهابی و ضد عفونی کننده داشته باشد. میتوانید آب لیمو را با آب مخلوط کنید و با استفاده از این محلول دهان خود را شستشو دهید.
- استفاده از کیسه یخ: قرار دادن یک پلاستیک حاوی یخ روی ضایعات میتواند درد و التهاب را کاهش دهد. این روش میتواند به تسکین سریع‌تر برفک نیز کمک کند.
درمان‌های دارویی:
- مسکن‌های ضد التهاب: استفاده از مسکن‌های ضد التهاب مانند ایبوپروفن میتواند به کاهش التهاب و درد ضایعات برفک کمک کند.
- ضد عفونی کننده‌ها: استفاده از محلول‌های ضد عفونی کننده، مانند محلول آنتی‌سپتیک، میتواند به کنترل عفونت در دهان کمک کند.
- ضد قارچ‌ها: مهمترین ضدقارچی که برای درمان برفک دهان استفاده میشود، قطره نیستاتین است که به صورت دهانشویه استفاده میشود.
- آنتی‌بیوتیک‌ها: در مواردی که برفک با عفونت شدید همراه است، پزشک ممکن است داروهای آنتی‌بیوتیک تجویز کند.
مهم است که قبل از استفاده از هر نوع روش درمانی، با پزشک خود مشورت کنید تا به شما راهنمایی صحیح درمانی ارائه دهد و به هیچ وجه به صورت سرخود دارویی را مصرف نکنید.
راه های پیشگیری از برفک دهان
برای پیشگیری از برفک و کاهش احتمال بروز آن، میتوانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- رعایت بهداشت دهان و دندان: شستشوی دندان‌ها حداقل دو بار در روز با مسواک و دهانشویه به مدت حداقل دو دقیقه از مهمترین اقدامات پیشگیری است. همچنین، استفاده از نخ دندان میتواند به حفظ سلامت دهان و کاهش خطر بروز برفک کمک کند.
- رژیم غذایی متنوع و سالم: مصرف مواد غذایی سالم و متنوع، شامل میوه‌ها، سبزیجات، ماست، غلات کامل و مواد غذایی حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی، میتواند به تقویت سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از برفک کمک کند.
- مراقبت از زبان و لثه‌ها: استفاده از مسواک نرم و حرکات ملایم بر روی زبان و لثه‌ها میتواند در کاهش خطر بروز این مشکل موثر باشد.
- اجتناب از عوامل تحریک‌کننده: اجتناب از مصرف سیگار، الکل، مواد مخدر و مواد غذایی تحریک‌کننده مانند غذاهای داغ، تند و اسیدی میتواند در کاهش خطر بروز برفک دهان موثر باشد.
- مراقبت در صورت داشتن ضایعات دهان: در صورت داشتن ضایعات دهانی، مراقبت و شستشوی دهان با آب نمک ولرم یا محلول‌های ضد عفونی کننده را جدی بگیرید. همچنین، از مصرف غذاها و نوشیدنی‌هایی که ممکن است زخم را تحریک کنند، خودداری کنید.
برفک دهان در کودکان و نوزادان
برفک یا ترشحات لخته‌ای که روی زبان و لثه‌ها تشکیل میشود، میتواند در کودکان و نوزادان هم رخ دهد. این مشکل معمولا در شیرخوارگان و کودکان نوپا دیده میشود و ممکن است به دلایل مختلفی از جمله عفونتهای قارچی، حساسیتها، عوامل غذایی و تغذیه نامناسب رخ دهد. ویژگی‌های برفک دهان در کودکان و نوزادان شامل موارد زیر است:
- لخته‌های سفید یا زرد رنگ روی زبان و لثه‌ها
- بوی نامطبوع دهان
- التهاب و قرمزی در لثه‌ها
- درد و تورم در دهان
برای درمان برفک در کودکان و نوزادان، میتوانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- تمیزی دهان: با استفاده از مسواک نرم و آب گرم، دهان کودک را به آرامی تمیز کنید. در صورتی که کودک هنوز نمی‌تواند از مسواک استفاده کند، میتوانید از یک پارچه نرم و مرطوب استفاده کنید.
- استفاده از دهانشویه ضد عفونی کننده: استفاده از دهانشویه حاوی مواد ضد عفونی کننده میتواند به بهبود برفک در دهان کودک کمک کند. قبل از استفاده، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
- اصلاح رژیم غذایی کودک: ممکن است برخی مواد غذایی مانند شیر، مرغ، نارنج و… ضایعات برفک را تحریک کنند. در صورت تشخیص این مواد به عنوان عامل بروز برفک در کودک، بهتر است آنها را از رژیم غذایی کودک حذف کنید.
- مراجعه به پزشک: در صورت بروز علائم شدید، درد شدید یا عدم بهبود با روش‌های خانگی، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک میتواند تشخیص دقیق‌تری ارائه دهد و در صورت لزوم درمان‌های دارویی یا مکمل تجویز نماید.
مراقبت و درمان برفک در کودکان و نوزادان بستگی به شدت علائم و علت بروز آن دارد. در هر صورت، بهتر است با دندانپزشک متخصص اطفال در مورد درمان مناسب برای کودک مشورت کنید.
بیشتر بدانید : بهترین دهانشویه
جمع بندی
برفک نوعی بیماری دهانی است که به دلیل عفونت قارچی ایجاد میشود و میتواند باعث بروز برجستگی‌های سفیدرنگی روی زبان و لثه‌ها گردد. اگرچه این مشکل در نوزادان و کودکان که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند بیشتر بروز می‌کند، اما ممکن است در بزرگسالان نیز رخ دهد. ضایعات ناشی از برفک معمولا دردناک و ناراحت کننده هستند و باید برای درمان آن اقدام کنید. اگر برجستگی‌های سفیدرنگی را روی زبان خود احساس می‌کنید و با بوی بد دهان، مشکل در بلع، تورم و التهاب همراه است، به احتمال زیاد دچار این بیماری شده‌اید.
برای درمان خانگی برفک دهان میتوانید از محلول آب نمک ولرم، آب لیمو و دهانشویه استفاده کنید. پزشکان معمولا برای درمان این بیماری داروهای ضدقارچ و آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند. برای اطلاعات بیشتر در مورد بیماریهای دهان و دندان میتوانید سایر مقالات ما را مطالعه کنید.
برای دریافت مشاوره رایگان همین حالا تماس بگیرید
سوالات متداول
۱- چه عواملی میتوانند باعث بروز برفک شوند؟
برفک میتواند به دلیل عفونتهای قارچی، حساسیتها، عوامل غذایی و تغذیه نامناسب رخ دهد.
۲- آیا برفک به صورت وراثتی انتقال مییابد؟
برفک دهان به طور ژنتیکی به ارث نمیرسد؛ اما برخی از عوامل مانند سیستم ایمنی ضعیف، بیماریهای مزمن، یا عدم رعایت بهداشت دهان میتوانند خطر بروز برفک را در فرزندان افزایش دهد.
۳- آیا بروز برفک طبیعی است؟
برفک دهان به عنوان یک وضعیت طبیعی در نظر گرفته نمیشود. اگر علائم برفک به مدت طولانی ادامه دارد یا باعث ناراحتی شدید میشود، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و مشاوره بگیرید.
۴- آیا برفک دهان میتواند علامتی از بیماریهای دیگر باشد؟
بله برفک میتواند نشانهای از بیماریهای دیگر نیز باشد. به عنوان مثال، عفونت قارچی ممکن است باعث بروز برفک شود. در صورت بروز علائم ذکر شده همراه با سایر علائم نگرانکننده، باید به پزشک مراجعه کنید.
۵- آیا برفک در بزرگسالان نیز رخ می‌دهد؟
بله، برفک ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد؛ اما بیشتر در نوزادان رایج است. این مشکل در بزرگسالان نیز میتواند بروز کند، به خصوص اگر عواملی مانند استفاده از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی نیز وجود داشته باشد.
۶- برفک زبان نشانه چیست؟
برفک زبان میتواند ناشی از عوامل مختلفی مانند عفونتها، عوامل التهابی، تغذیه نامتعادل، حساسیتها، استفاده از داروها، بیماریهای خاص و کمبود ویتامین و مواد معدنی باشد. این مشکل میتواند با تغییر رنگ زبان یا تورم آن همراه باشد.
۷- چگونه میتوان از بروز برفک جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از بروز برفک دهان، میتوانید اقداماتی مانند رعایت بهداشت دهان، تقویت سیستم ایمنی، مصرف غذاهای سالم و تغذیه کافی را جدی بگیرید. همچنین، از مصرف سیگار و الکل بپرهیزید و در صورت نیاز، به پزشک مراجعه کنید.
