هیدروکسی آپاتیت یک ماده معدنی است که استخوان‌ها و دندان‌های ما را تشکیل می‌دهد. در واقع Hydroxyapatite نوعی فسفات کلسیم است که ۹۷ درصد مینای دندان و ۷۰ درصد عاج دندان ما را تشکیل می‌دهد. به همین دلیل هم نانو هیدروکسی آپاتیت در کاربردهای پزشکی و دندانپزشکی مانند پیوند استخوان، پرکردن دندان و پوشش‌های ایمپلنت استفاده می‌شود.
کل مزیت استفاده از این ماده معدنی در این خلاصه می‌شود که سمی نیست، ساختاری مشابه با مینا و عاج دندان ما دارد و ثابت کرده که بسیار ایمن است. از سوی دیگر هیدروکسی آپاتیت کاملاً مشابه فلوراید عمل می‌کند و در برخی موارد حتی گزینه بهتری محسوب می‌شود. در ادامه برای شناخت بهتر این ماده و تاثیر آن در سلامت دندان و دهان با هم به بررسی کاربرد و عملکرد Hydroxyapatite می‌پردازیم.
برای دریافت مشاوره رایگان همین حالا شماره خود را وارد نمایید.
کاربرد و عملکرد هیدروکسی آپاتیت بر روی دندان‌ها
هیدروکسی آپاتیت یک شکل معدنی از کلسیم هیدروکسید فسفات است که شباهت زیادی به ساختار طبیعی مینای دندان دارد و به دلیل کاربرد بالقوه آن در مراقبت‌های دهان و دندان و درمان‌های دندانی مورد توجه قرار گرفته است. در اینجا اطلاعاتی در مورد کاربرد و عملکرد هیدروکسی آپاتیت بر روی دندان آورده شده است:
رمینرالیزاسیون دندان
رمینرالیزاسیون دندان (Remineralization) یک فرآیند ترمیم طبیعی ضایعات پوسیدگی در دندان است. هیدروکسی آپاتیت می‌تواند با پر کردن مواد معدنی از دست رفته در مینای دندان، که می‌تواند به دلیل عواملی مانند پوسیدگی دندان، فرسایش اسیدی یا سفید کردن دندان رخ دهد، به فرآیند بازسازی مجدد و رمینرالیزاسیون دندان کمک کند. با بازگرداندن تعادل مواد معدنی به مینای دندان، هیدروکسی آپاتیت باعث افزایش استحکام و سختی دندان‌ها می‌شود.
پیشگیری از پوسیدگی
از هیدروکسی آپاتیت در دهانشویه‌ها یا خمیردندان‌ها نیز استفاده می‌شود. بنابراین با استفاده از هیدروکسی آپاتیت در خمیر دندان یا دهانشویه، یک لایه محافظ بر روی سطح دندان ایجاد شده و به عنوان مانعی در برابر اسیدهای مضر تولید شده توسط باکتری‌های موجود در دهان عمل می‌کند. به بیان واضح‌تر این ماده می‌تواند به جلوگیری از پوسیدگی و خرابی دندان کمک کند.
تسکین حساسیت
هیدروکسی آپاتیت می‌تواند با مهر و موم کردن کانال‌های کوچکی که سطح دندان را به اعصاب داخل متصل می‌کنند، به کاهش حساسیت دندان کمک کند. بنابراین این ماده با مسدود کردن محرک‌هایی که باعث ایجاد حساسیت دندان می‌شوند، می‌تواند برای افرادی که دندان‌های حساس دارند موجب آرامش شود.
خاصیت ضد پلاک
پلاک یک لایه چسبناک متشکل از باکتری است که می‌تواند باعث پوسیدگی دندان، بیماری لثه و بوی بد دهان شود. مطالعات نشان داده است که هیدروکسی آپاتیت دارای خواص ضد پلاک است، به این معنی که می‌تواند از تشکیل پلاک دندان جلوگیری کند.
زیبایی دندان
هیدروکسی آپاتیت همچنین در روش‌های زیبایی دندان استفاده می‌شود. می‌توان آن را به عنوان یک لایه نازک بر روی سطح دندان قرار داد تا با پر کردن شکاف‌های کوچک یا سطوح ناهموار ظاهر آن را بهبود بخشد. این ماده می‌تواند به بازیابی ظاهر طبیعی دندان‌ها و بهبود زیبایی کلی لبخند کمک کند.
آیا خمیر دندان هیدروکسی آپاتیت برای دندان‌ها مفید است؟
خمیر دندان هیدروکسی آپاتیت در سال‌های اخیر به عنوان یک جایگزین طبیعی برای خمیر دندان‌های حاوی فلوراید محبوبیت پیدا کرده است. این فرمول خمیر دندان ادعا می‌کند که مینای دندان را تقویت کرده، حساسیت را کاهش داده و سلامت کلی دهان را ارتقا می‌دهد. در فرمولاسیون خمیردندان‌هایی که حاوی هیدروکسی آپاتیت هستند، ذرات هیدروکسی آپاتیت به روشی مشابه فلوراید عمل کرده و با ترمیم مینای دندان و آن را ترمیم و تقویت می‌کند. به معنای دیگر هنگامی که خمیر دندان هیدروکسی آپاتیت روی دندان‌ها اعمال می‌شود، ذرات هیدروکسی آپاتیت موجود در خمیر دندان به سطح مینای دندان می‌چسبد و عیوب میکروسکوپی را پر کرده و یک لایه محافظ ایجاد می‌کند. این لایه محافظ به جلوگیری از از بین رفتن مواد معدنی از سطح دندان کمک و به ترمیم آن کمک می‌کند.
علاوه بر این یکی از ادعاهای اصلی تولیدکنندگان خمیردندان هیدروکسی آپاتیت، توانایی آن در تقویت مینای دندان است. فرسایش مینای دندان یک مشکل رایج دندانی است که توسط اسیدهای موجود در غذا، نوشیدنی ها و باکتری ها ایجاد می‌شود که می‌تواند منجر به حساسیت دندان، پوسیدگی و سایر مشکلات سلامت دهان شود. تحقیقات اخیر نشان داده است که هیدروکسی آپاتیت می‌تواند به بازسازی مجدد مینای دندان و بهبود سختی و استحکام آن کمک کند.
علاوه بر تقویت مینای دندان، خمیر دندان هیدروکسی آپاتیت ممکن است به کاهش حساسیت دندان نیز کمک کند. حساسیت دندان مشکل رایجی است که هنگام مصرف غذاها و نوشیدنی های گرم، سرد، شیرین یا اسیدی باعث ناراحتی یا درد دندان می‌شود.
از سوی دیگر هیدروکسی آپاتیت دارای خواص ضد باکتریایی است و این خاصیت ضد باکتریایی به پیشگیری از پوسیدگی دندان و بیماری لثه در هنگام استفاده از خمیر دندان هیدروکسی آپاتیت کمک کند. جالب است بدانید تحقیقات دیگری اثرات خمیردندان هیدروکسی آپاتیت را بر روی بیماران مبتلا به پریودنتیت مزمن بررسی کرده است. نتیجه این مطالعه نشان می‌دهد که استفاده از خمیر دندان hydroxyapatite ، علاوه بر مراقبت از دندان، منجر به کاهش چشمگیر التهاب لثه نیز می‌شود.
میکرو هیدروکسی آپاتیت در مقایسه با نانو هیدروکسی آپاتیت
در ابتدا خمیردندان هیدروکسی آپاتیت با استفاده از ذرات نانو هیدروکسی آپاتیت ساخته شد اما در سال‌های اخیر برخی برند‌های خمیر دندان مشهور نیز از میکرو هیدروکسی آپاتیت برای ساخت خمیردندان‌های خود استفاده کرده‌اند. به همین دلیل هم در این مطلب به مقایسه میکرو هیدروکسی آپاتیت با نانو هیدروکسی آپاتیت خواهیم پرداخت. بنابراین لازم است پیش از هر چیزی به معرفی هر دو نوع این خمیر دندان‌ها بپردازیم:
خمیر دندان نانو هیدروکسی آپاتیت
اندازه ذرات خمیردندان‌هایی که از Nano-Hydroxyapatite استفاده می‌کنند بین ۲۰ تا ۸۰ نانومتر (nm) است. بسیاری از افراد معتقدند به دلیل ریز بودن این ذرات، این خمیردندان‌ها برای بهداشت دهان و دندان خطرناک هستند اما این نظریه از اساس نادرست است! ذرات نانو هیدروکسی آپاتیت به محض ورود به معده حل می‌شوند. این بدان معناست که حتی اگر مقداری از خمیر دندان را به اشتباه قورت دهید، این ذرات ریز به جایی که به آن تعلق ندارند نفوذ نکرده و در نهایت مشکلی ایجاد نمی‌کنند.
اما مزیت اصلی نانو هیدروکسی آپاتیت در مقایسه با میکرو هیدروکسی آپاتیت این است که بیشتر از میکرو HAp از حساسیت دندانی های جلوگیری می‌کند. در واقع ریز بودن همین ذرات است که به آن اجازه ورود به فضاهایی را می‌دهد که ممکن است به گرما، سرما یا لمس حساسیت داشته باشند.
خمیر دندان میکرو هیدروکسی آپاتیت
ذرات Hydroxyapatite در خمیر دندان میکرو هیدروکسی آپاتیت، ۵ تا ۱۰ میکرون هستند و از اکثر حفره‌های ریز روی عاج بزرگتر است. این خمیر دندان‌ها در رمینرالیزاسیون دندان یا بازسازی پوسیدگی دندان، قدرتی به اندازه خمیر دندان‌های حاوی فلوراید دارند. از سوی دیگر استفاده از این خمیر دندان‌ها برای جلوگیری از حساسیت نیز مناسب هستند اما نه به اندازه خمیر دندان‌های نانو هیدروکسی آپاتیت.
هیدروکسی آپاتیت در مقایسه با فلوراید
هیدروکسی آپاتیت و فلوراید هر دو موادی هستند که می‌توانند برای سلامت دندان مفید باشند، اما به معمولاً کمی متفاوت با هم عمل می‌کنند! همانطور که پیشتر نیز به این موضوع اشاره کردیم، هیدروکسی آپاتیت یک فرم معدنی طبیعی از کلسیم و فسفات است که اجزای اصلی مینای دندان هستند. معمولا در خمیر دندان و سایر محصولات دندانپزشکی برای کمک به بازسازی و تقویت مینای دندان استفاده شده و هنگامی که روی دندان‌ها اعمال می‌شود می‌تواند به ترمیم مینای آسیب دیده، کاهش حساسیت دندان و جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک کند.
از طرف دیگر فلوراید یک ترکیب شیمیایی است که به دلیل خاصیت محافظتی در محصولات دندانپزشکی نیز استفاده می‌شود. با تقویت مینای دندان و مقاوم‌تر کردن آن در برابر حملات اسیدی ناشی از باکتری‌ها و پلاک، از پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند. فلوراید همچنین می‌تواند علائم اولیه پوسیدگی دندان را معکوس و از رشد باکتری‌های مضر در دهان جلوگیری کند.
هر دو هیدروکسی آپاتیت و فلوراید مزایای خاص خود را در مورد سلامت دندان دارند. هنگامی که با هم استفاده می شوند، می‌توانند اثر هم افزایی داشته باشند و حتی محافظت بیشتری در برابر پوسیدگی دندان و فرسایش مینای دندان ارائه دهند. به همین دلیل هم بسیاری از فرمولاسیون های خمیردندان در حال حاضر حاوی هیدروکسی آپاتیت و فلوراید برای ارائه مراقبت های دندانی جامع هستند.
با این وجود اما تفاوت‌هایی نیز دارند. برای مثال HAp یا همان هیدروکسی آپاتیت، به جای تشکیل یک لایه خارجی مانند فلوراید، با نفوذ در دندان، آن را از داخل به بیرون بازسازی می‌کند. بنابراین نسبت به فلوراید قدرت بازسازی ضایعات پوسیدگی بیشتری دارد. به علاوه به دلیل بازسازی ساختار داخلی دندان‌ها، دندان‌های صاف‌تر و سفیدتری را در مقایسه با فلوراید، ارائه می‌دهد.
مزایا و عوارض هیدروکسی آپاتیت
حال که با ماده معجزه‌آسای هیدروکسی آپاتیت آشنا شدیم، بد نیست مزایا و عوارض آن را نیز بررسی کنیم. برخی از مزایا و معایب Hydroxyapatite عبارتند از:
مزایای هیدروکسی آپاتیت
برخی از مهم‌ترین مزایای Hydroxyapatite عبارتند از:
رمینرالیزاسیون
هیدروکسی آپاتیت توانایی بازسازی مینای دندان را دارد که فرآیند جبران مواد معدنی از دست رفته دندان‌ها است. این مزیت می‌تواند به ترمیم پوسیدگی دندان در مراحل اولیه و تقویت مینای ضعیف شده کمک کند.
مقاومت در برابر اسید
هیدروکسی آپاتیت مقاومت اسیدی بالایی دارد و این موضوع به محافظت از دندان‌ها در برابر فرسایش و پوسیدگی ناشی از غذاها، نوشیدنی‌ها و باکتری‌های اسیدی کمک می‌کند.
دوام و استحکام بالا
ترمیم های دندانی ساخته شده با هیدروکسی آپاتیت دارای سختی و مقاومت در برابر سایش هستند و این موضوع باعث دوام و ماندگاری آن‌ها می‌شود.
معایب هیدروکسی آپاتیت
برخی از مهم‌ترین معایب Hydroxyapatite عبارتند از:
هزینه بالا
مواد هیدروکسی آپاتیت می‌تواند گرانتر از گزینه‌های جایگزین باشد و این موضوع باعث می‌شود محصولاتی که از این ماده استفاده می‌کنند مانند خمیردندان‌های هیدروکسی آپاتیت نیز هزینه بالاتری نسبت به سایر خمیردندان‌ها داشته باشند.
کاربرد چالش برانگیز
استفاده از مواد هیدروکسی آپاتیت در درمان‌های دندانپزشکی نیاز به تکنیک های کاربردی دقیق دارند که می‌تواند زمان بر و سخت باشد. این موضوع می‌تواند کار متخصصان دندانپزشکی را چالش برانگیز تر کند.
ایجاد لکه
مواد هیدروکسی آپاتیت می‌توانند مستعد ایجاد لکه باشند، به‌ویژه اگر در معرض مواد غذایی، نوشیدنی‌های رنگدانه‌دار یا استفاده از تنباکو و سیگار قرار گیرند. اقدامات منظم بهداشتی دندان، مانند مسواک زدن منظم و استفاده از دهانشویه، می‌تواند به جلوگیری از لک دندان کمک کند.
برای دریافت مشاوره رایگان همین حالا تماس بگیرید
در آخر
هیدروکسی آپاتیت یک ماده معدنی طبیعی است که از نظر شیمیایی شبیه به مواد معدنی موجود در دندان و استخوان است. این ماده به دلیل توانایی آن در ترویج رمینرالیزاسیون دندان و جلوگیری از پوسیدگی دندان به عنوان یک ماده مفید برای سلامت دهان و دندان مورد توجه قرار گرفته است. در این مطلب به معرفی کامل و جامع Hydroxyapatite پرداختیم و با مزایا و معایب آن نیز آشنا شدیم. اگر شما نیز تجربه یا نظری در این زمینه دارید خوشحال می‌شویم آن را با ما و سایر مخاطبان ما به اشتراک بگذارید.
تشکرات از معلومات شما جناب دکتر خیلی عالی بود