مینای دندان (Teeth enamel) سخت‌ترین ماده در بدن شماست، حتی قوی‌تر از استخوان‌های شما. مینا از درونی‌ترین لایه‌های دندان (عاج و پالپ) در برابر آسیب محافظت می‌کند. با این حال باکتری‌ها، پلاک‌ها و اسیدهای موجود در دهان می‌توانند به آن آسیب بزنند. در واقع مینای دندان به مرور از بین می‌رود. در این مقاله می‌خواهیم آناتومی مینای دندان، عواملی که به آن آسیب می‌رسانند و نحوه مراقبت از آن را توضیح دهیم. در ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.
برای دریافت مشاوره رایگان و تخصصی شماره خود را وارد نمایید
مینای دندان از چه موادی تشکیل شده است؟
مینای دندان ماده‌ای نیمه شفاف است. عاج یا لایه زیرین آن می‌تواند رنگ متفاوتی داشته باشد. از سفید مایل به خاکستری گرفته تا زرد روشن. ترکیب رنگی مینا و عاج رنگ اصلی دندان شما را تشکیل می‌دهد. در واقع وقتی مینا حذف شود، دندان شما دیگر سفید نیست و متوجه زردی یا تیرگی خواهید شد و این مینای دندان است که باعث زیبا شدن رنگ دندان می‌شود.
مینای دندان بیشتر از کلسیم و فسفر (هیدروکسی آپاتیت) تشکیل شده است. این مواد معدنی که ۹۵ درصد از مینای دندان شما را تشکیل می‌دهند، به یکدیگر متصل می‌شوند و کریستال های بسیار قوی (کریستال های کوچک) را تشکیل می دهند. باقی ترکیبات مینای دندان شامل آب (۴٪) و پروتئین (۱٪) می‌شود. پروتئین مینای دندان ترکیبی از آملوژنین ها و اناملین‌ها است.
وظیفه اصلی مینای دندان چیست؟
مینا از دندان در برابر آسیب‌ها محافظت می‌کند. در واقع داخلی‌ترین لایه‌های دندان را از خطرات احتمالی دور می‌کند:
- پوسیدگی دندان
- ساییدگی یا ترک‌خوردگی
- عفونت
- حساسیت دندان در برابر گرما، سرما و شیرینی‌ها
مینای دندان انسان چه زمانی شکل می‌گیرد؟
مینای دندان انسان در طول رشد جنینی و در حدود ماه سوم بارداری شروع به شکل گرفتن می‌کند. فرایند تشکیل مینا که آملوژنز نامیده می‌شود، یک فرایند پیچیده و بسیار منظم است که تا دوران نوزادی ادامه می‌یابد.
- دندان‌های شیری: تشکیل مینای دندان‌های شیری در رحم شروع می‌شود و تا حدود سال اول زندگی ادامه می‌یابد. وقتی کودک به دنیا می‌آید، اکثر بخش‌های مینای دندان‌های اصلی او تشکیل شده‌اند.
- دندان‌های دائمی: رشد مینای دندان‌های دائمی از دوران شیرخوارگی شروع می‌شود و تا حدود ۷ یا ۸ سالگی ادامه می‌یابد. دندان‌های عقل استثنا هستند، زیرا رشد مینای این دندان‌ها دیرتر شروع می‌شود و ممکن است تا اوایل دهه ۲۰ زندگی ادامه پیدا کند.
فرایند تشکیل مینای دندان شامل رشد سلول‌هایی به نام آملوبلاست است که در سطح خارجی دندان در حال رشد قرار دارند. آملوبلاست‌ها پروتئین‌ها و مواد معدنی را ترشح می‌کنند که ذات مینای دندان را تشکیل می‌دهند. این مواد به تدریج حالت معدنی پیدا می‌کنند تا ساختار سخت و کریستالی مینا را تشکیل دهد.
سرعت تشکیل مینا بسته به دندان و مرحله رشد متفاوت است. به طور کلی، مینای دندان با سرعتی در حدود ۴ میکرومتر در روز تشکیل می‌شود. با این حال، سرعت تشکیل آن می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند تغذیه، ژنتیک و قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی باشد.
عوامل مضر برای مینای دندان و مشکلات آن
عوامل متعددی می‌توانند باعث از بین رفتن مینای دندان یا بروز مشکلاتی برای آن شوند. این عوامل عبارت‌اند از:
- عوامل محیطی مانند اصطکاک، فشار و آسیب‌های ساده
- دندان قروچه
- نوشیدن نوشابه و سایر نوشیدنی‌های شیرین
- خوردن بیش از حد غذاهای شیرین یا نشاسته‌ای
- خوردن غذاهای اسیدی مانند آب‌نبات ترش
- مصرف داروهای خاص
- خشکی دهان
- پرخوری عصبی
- استفراغ عمدی
- ژنتیک
اگر مینای دندان از بین برود چه اتفاقی می‌افتد؟
فرسایش مینای دندان، لایه‌های داخلی دندان‌ها را در معرض هوای آزاد و غذاها و نوشیدنی‌هایی که مصرف می‌کنید، قرار می‌دهد. این مسئله باعث می‌شود دندان‌های شما در برابر پوسیدگی آسیب‌پذیرتر شوند. علاوه بر این، ممکن است با از بین رفتن مینا دندان‌های شما نسبت به گرما، سرما و شیرینی‌ها حساس‌تر شوند. همچنین این مشکل می‌تواند باعث لکه‌دار شدن دندان شما شود.
آیا مینای دندان از دست رفته دوباره رشد می‌کند؟
خیر. مینای دندان جز آن دسته از بخش‌هایی از بدن است که در صورت از بین رفتن، ترمیم نمی‌شود. برای همین هم پزشکان اغلب از انجام روش‌هایی مثل لمینت یا روکش دندان به بیمار می‌گویند که این روش‌ها برگشت‌پذیر نیستند. زیرا برای نصب لمینت و… مقداری از مینای دندان را می‌تراشند. همین امر باعث می‌شود تا در صورت خراب شدن روکش، نتوانید آن را جدا کنید و حتماً باید سراغ ترمیم یا نصب مجدد بروید. اگر به هر دلیلی مینای دندان شما آسیب دید یا از بین رفت، می‌توانید از روش‌هایی مثل روکش، تاج و… برای محافظت از دندان در برابر آسیب‌های احتمالی استفاده کنید.
بیشتر بدانید : لمینت دندان چیست؟
ناگفته نماند که مینای دندان آسیب دیده را می‌توان با روش‌های درمانی فلورایدی بازیابی کرد. فلوراید لایه‌های بیرونی دندان‌های شما را معدنی و تقویت می‌کند. فلوراید یک ماده معدنی طبیعی است که در بسیاری از غذاها و آب یافت می‌شود. این دارو به شکل قرص یا به صورت موضعی (دندانپزشک آن را مستقیماً روی دندان‌های شما قرار می‌دهد) تجویز می‌شود. دندانپزشکان از فلوراید برای ترمیم مینای دندان (به طور طبیعی) استفاده می‌کنند. این گونه دندان‌های شما کمتر در معرض پوسیدگی و سایر آسیب‌ها قرار می‌گیرد.
بیشتر بدانید : فلوراید تراپی چیست؟
مراقبت از مینای دندان
شما می‌توانید با استفاده از روش‌ها و رعایت نکات زیر از مینای دندان یا Teeth enamel خود محافظت کنید:
- دندان‌های خود را حداقل دو بار در روز مسواک بزنید. این کار پلاک، جرم و باکتری را از سطح دندان‌های شما پاک می‌کند و خطر از بین رفتن مینای دندان را کاهش می‌دهد. اگر در مورد نحوه صحیح مسواک زدن مطمئن نیستید، از دندانپزشک خود بخواهید تکنیک‌های صحیح را به شما آموزش دهد.
- روزی یکبار نخ دندان بکشید. پلاک‌ها، جرم‌ها و باکتری‌ها دوست دارند در گوشه‌ها و شکاف‌ها پنهان شوند. نخ دندان کشیدن به اندازه مسواک زدن مهم است.
- از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید. انواع مختلفی از خمیردندان در بازار وجود دارد. موردی را انتخاب کنید که حاوی فلوراید باشد. این کار به تقویت و بازسازی مجدد مینای دندان کمک می‌کند.
- از مسواک نرم استفاده کنید. از مصرف مسواک‌های متوسط و سفت خودداری کنید. این موارد بسیار ساینده هستند و در واقع می‌توانند مینای دندان شما را نازک کنند. به آرامی و با حوصله مسواک بزنید. مسواک زدن خیلی سخت و با فشار، حتی با یک مسواک نرم، باز هم می‌تواند به مینای دندان آسیب برساند.
- نوشیدنی‌های اسیدی را از طریق نی بنوشید. نوشیدنی‌های اسیدی می‌توانند به مرور مینای دندان را از بین ببرند. نوشیدن نوشابه‌ها و سایر نوشیدنی‌های اسیدی از طریق نی باعث کاهش تماس آنها با سطوح دندان می‌شود.
- آب فراوان بنوشید. نوشیدن آب در طول روز به شستشوی پلاک، باکتری‌ها و ذرات غذا کمک می‌کند. علاوه بر این، احتمال بروز خشکی دهان را نیز کاهش می‌دهد.
- در صورت داشتن بیماری به پزشک مراجعه کنید و مواردی چون پرخوری عصبی، خشکی دهان و… را درمان کنید.
- اگر هنگام خواب دندان قروچه می‌کنید، از محافظ دندان قروچه استفاده کنید. می‌توانید محافظ دهان بدون نسخه را از اکثر داروخانه‌ها و فروشگاه‌های لوازم بهداشتی خریداری کنید. امکان ساخت نایت گارد شخصی‌سازی شده هم وجود دارد. برای ساخت این محافظ باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا گاردی را با توجه به نوع دندان شما بسازد.
- آدامس بدون قند بجوید. این کار به افزایش تولید بزاق کمک می‌کند و این امر باعث افزایش سلامت مینای دندان می‌شود. حتماً به دنبال آدامس حاوی زایلیتول باشید. این الکل قند طبیعی می‌تواند از پوسیدگی جلوگیری کند.
- برای اینکه دندان‌ها و لثه‌های خود را سالم نگه دارید، به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید تا هر گونه آسیب زودتر شناسایی و درمان شود.
- از دندانپزشک خود در مورد سیلانت‌ها و کاربرد آن بپرسید. سیلانت‌های دندانی یک پوشش نازک پلاستیکی مانند هستند که روی سطوح جونده دندان شما رنگ می‌شود. سیلانت‌ها مانند یک کت، از دندان‌های شما در برابر پلاک، جرم و باکتری‌های مضر محافظت می‌کنند.
برای دریافت مشاوره رایگان همین حالا تماس بگیرید
سخن نهایی
در این مقاله به بررسی ساختار مینای دندان و نحوه مراقبت از آن پرداختیم. این روکش طبیعی روی دندان‌ها نقش مهمی در سلامت آنها دارد. باید تمام تلاش خود را بکنید تا از این بخش از دندان مراقبت کنید؛ زیرا در صورت از بین رفتن مینا، امکان ترمیم وجود ندارد. تنها راه این است که از انواع روکش‌ها و روش‌های این چنینی برای حفاظت از دندان استفاده کنید.
