آمالگام مخلوطی از فلزات است که برای پر کردن حفره‌های دندان استفاده می‌شود. این ماده از ۵۰٪ جیوه و ۵۰٪ فلزات دیگر مانند نقره، مس و قلع تشکیل شده است. بیش از ۱۵۰ سال است که از آمالگام برای این کار استفاده می‌شود و هنوز هم پرمصرف‌ترین نوع مواد پرکننده دندان در جهان است. در این مقاله می‌خواهیم مزایا و معایب استفاده از آمالگام برای پر کردن دندان را بررسی کنیم. در ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.
برای دریافت مشاوره رایگان و تخصصی شماره خود را وارد نمایید
مواد تشکیل‌دهنده آمالگام چیست؟
آمالگام مخلوطی از فلزات است که برای پر کردن حفره‌های دندان استفاده می‌شود. ترکیبات اصلی آمالگام عبارت‌اند از:
- جیوه (Hg): جیوه یک فلز مایع است که تقریباً ۵۰ درصد آمالگام دندانی را تشکیل می دهد. جیوه مسئول انعطاف پذیری آمالگام است و به آن اجازه می دهد تا به راحتی در دندان قرار گیرد و قالب‌گیری شود.
- نقره (Ag): نقره فلز دیگری است که تقریباً ۴۰ درصد مخلوط آمالگام را تشکیل می‌دهد. نقره به آمالگام استحکام و دوام می‌بخشد.
- قلع (Sn): قلع تقریباً ۱۰ درصد آمالگام را تشکیل می‌دهد. قلع به جلوگیری از خوردگی آمالگام کمک و کار با آن را آسان‌تر می‌کند.
- مس (Cu): مس تقریباً ۲ درصد آمالگام دندانی را تشکیل می‌دهد. مس استحکام و مقاومت در برابر خوردگی را بهبود می‌بخشد.
- سایر فلزات: ممکن است مقدار کمی از فلزات دیگری مانند روی و پالادیوم نیز در آمالگام دندان وجود داشته باشند.
نسبت فلزات مختلف در آمالگام با توجه به سازنده و خواص موردنظر ماده می‌تواند متفاوت باشد. به عنوان مثال، آمالگام‌هایی با محتوای نقره بالاتر، قوی‌تر و بادوام‌تر هستند، در حالی که آمالگام‌هایی با محتوای جیوه بالاتر مایع بیشتری دارند و کار با آنها آسان‌تر است.
بیشتر بدانید : پرکردن دندان
چرا از آمالگام برای پر کردن دندان استفاده می‌کنیم؟
همان طور که پیش‌تر اشاره کردیم نزدیک به ۱۵۰ سال است که از آمالگام برای پر کردن دندان استفاده می‌شود. همین امر نشان می‌دهد که این ماده مزایای بسیاری دارد. با این حال معایبی هم وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
مزایای پر کردن دندان با آمالگام چیست؟
آمالگام مزایای زیادی نسبت به سایر مواد دارد و برای همین هم دندانپزشکان سال‌ها است که از آن برای پر کردن دندان استفاده می‌کنند. در ادامه مزایای پر کردن دندان با آمالگام را می‌آوریم.
- استحکام و دوام: پرکننده‌های آمالگام بسیار قوی و بادوام هستند و میتوانند نیروهای وارد شده به خاطر جویدن را تحمل کنند. آنها نسبت به سایر مواد پرکننده کمتر ترک می‌خورند و ساییده می‌شوند و به خاطر همین هم میتوانند سال‌ها و حتی دهه‌ها دوام بیاورند.
- تطبیق‌پذیری: می‌توان از آمالگام برای پرکردن انواع حفره‌ها در اندازه‌های مختلف و در تمام نواحی دهان استفاده کرد.
- مقرون به صرفه بودن: آمالگام یک ماده پرکننده نسبتاً ارزان است. این ویژگی باعث می‌شود تا این ماده گزینه خوبی برای بیمارانی باشد که بودجه کمی دارند.
- سهولت استفاده: پر کردن حفره با آمالگام کار نسبتاً آسانی برای دندانپزشکان است. کار با آمالگام در یک جلسه تمام می‌شود و نیاز به چندین جلسه درمان نیست.
- سفت شدن آمالگام بدون نیاز به دستگاهی خاص: برای سفت کردن برخی از مواد باید از دستگاهی خاص استفاده کرد. در صورتی که آمالگام بدون نیاز به دستگاه یا نور خاصی، به صورت خودکار درون حفره سفت می‌شود. به این معنی که یک پیوند محکم با دندان ایجاد می‌کنند و از پیشرفت پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند.
معایب پر کردن دندان با آمالگام چیست؟
در کنار مزایای ذکر شده، معایبی هم وجود دارد که در این بخش به آنها می‌پردازیم.
- محتوای جیوه: آمالگام دندان حاوی جیوه است. جیوه یک فلز سمی است. با این حال، میزان جیوه آزاد شده از پر کردن دندان با آمالگام بسیار کم است و برای اکثر افراد ضرری ندارد.
- شکل ظاهری: آمالگام رنگی تیره و نقره‌ای دارد. برای همین هم در دهان و روی دندان قابل مشاهده است.
- واکنش‌های آلرژیک بالقوه: برخی از افراد ممکن است به مواد پرکننده آمالگام حساسیت داشته باشند. واکنش‌های آلرژیک به آمالگام نادر است، اما می‌تواند باعث بروز علائمی مانند بثورات پوستی، خارش، تورم و مشکل در تنفس شود.
- پتانسیل برای خوردگی گالوانیک: خوردگی گالوانیکی نوعی خوردگی است که در اثر برخورد دو فلز ایجاد می‌شود. ممکن است برای آمالگام نیز این اتفاق رخ بدهد و فرد علائمی مانند طعم فلزی در دهان، سوزش و گزگز احساس کند.
- پتانسیل مسمومیت عصبی: برخی از افراد در مورد پتانسیل مسمومیت عصبی ناشی از قرار گرفتن در معرض جیوه موجود در آمالگام نگرانی‌هایی را مطرح کرده‌اند. با این حال، هیچ مدرک علمی برای اثبات بروز این مشکل وجود ندارد.
چه افرادی باید دندانشان را با آمالگام پر کنند؟
پر کردن آمالگام گزینه خوبی برای افرادی است که شرایط زیر را دارند:
- افرادی که می‌خواهند دندان خود را با موادی بادوام پر کنند.
- افرادی که در معرض خطر پوسیدگی دندان قرار دارند.
- به بودجه خود اهمیت می‌دهند و نمی‌خواهند هزینه زیادی کنند.
- به رنگ مواد پرکننده توجهی ندارند و برایشان فرقی نمی‌کند که ماده پرکننده دندان چه رنگی باشد. مخصوصاً زمانی که دندان در عقب قرار دارد و قرار نیست مشخص باشد.
از آمالگام برای پر کردن کدام دندان‌ها بیشتر استفاده می‌شود؟
از آمالگام بیشتر برای پر کردن دندان‌های پشتی یا دندان‌های آسیاب استفاده می‌شود. دلیل این امر این است که دندان‌های عقب در معرض ساییدگی و ترک‌خوردگی زیادتری قرار دارند و آمالگام نیز ماده‌ای بسیار قوی و بادوام است. می‌توان از آمالگام برای پرکردن حفره‌های دندان‌های جلویی نیز استفاده کرد، اما در این ناحیه کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند، زیرا به رنگش متفاوت از رنگ طبیعی دندان است.
مراحل پر کردن دندان با آمالگام
مراحل پر کردن دندان با آمالگام به شرح زیر است:
آماده‌سازی
در مرحله اول دندانپزشک با استفاده از داروی بی‌حسی ناحیه اطراف دندان را بی حس می‌کند. سپس قسمت پوسیده دندان را با استفاده از ابزار مخصوص پوسیدگی را برمی‌دارد. پس از برداشتن پوسیدگی، حفره را تمیز می‌کند و پولیش می‌دهد تا برای پر کردن آماده شود.
جاگذاری آمالگام
در این مرحله دندانپزشک آلیاژ آمالگام را با جیوه مخلوط می‌کند تا بتونه تشکیل شود. سپس این بتونه در حفره قرار می‌گیرد و به شکلی متناسب با دندان درمی‌آید. دندانپزشک با ابزارهای مخصوص به آمالگام شکل می‌دهد.
فشرده کردن آمالگام
سپس دندانپزشک با استفاده از ابزار خاصی به نام پلاگر، آمالگام را در حفره متراکم می‌کند.
شکل دادن
در این مرحله دندانپزشک به آمالگام شکل می‌دهد تا سطح آن شبیه به دندان واقعی شود و گاز زدن، قرار دادن دندان‌ها روی هم و… به درستی انجام شود و فرد دچار مشکل نشود. در واقع بایت دندان را درست می‌کند. این کار را با ابزاری به نام کارور انجام می‌دهند.
پولیش
سپس دندانپزشک پرکردگی را صیقل می‌دهد تا صاف و براق شود. این کار با استفاده از یک ماده ساینده خاص انجام می‌شود. پولیش کردن به کاهش خطر تجمع مواد غذایی و پلاک روی سطح ماده پرکننده کمک می‌کند.
طول عمر دندان پرشده با آمالگام چقدر است؟
آمالگام معمولاً بین ۱۰ تا ۱۵ سال دوام می آورد، اما در برخی شرایط میتوانند ۲۰ سال یا بیشتر دوام بیاورند. طول عمر آمالگام به عوامل مختلفی از جمله اندازه و محل حفره، عادات بهداشت دهان و دندان بیمار و میزان ساییدگی دندان بستگی دارد.
مراقبت‌های بعد از پر کردن دندان با آمالگام چیست؟
بعد از این که دندان خود را با آمالگام پر کردید، باید نکاتی را رعایت کنید. در این بخش این نکات را می‌آوریم.
- حداقل به مدت ۲۴ ساعت از جویدن مواد سفت خودداری کنید. غذاهای نرم بخورید و از خوردن مواد چسبناک خودداری کنید.
- در ابتدا از مسواک نرم استفاده کنید و وقتی می‌خواهید نخ دندان بکشید، مراقب اطراف بخش پر شده باشید.
- از دهان‌شویه‌های حاوی الکل استفاده نکنید، زیرا میتوانند لثه‌ها را تحریک کرده و بخش پر شده را بیشتر نمایان کند.
- در چند روز اول از خوردن غذاهای بسیار سرد یا بسیار گرم خودداری کنید. این مواد میتوانند باعث اقباض و انبساط مواد شوند و به آنها آسیب وارد کنند.
- اگر پس از پر کردن دندان با آمالگام، هر گونه ناراحتی مانند درد یا حساسیت را تجربه کردید، بلافاصله با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
اگر آمالگام از دندان جدا و یا کنده شد، چه باید کرد؟
در این زمان تکه جدا شده را از دهان خارج کنید. مطمئن شوید که هیچ تکه‌ای را قورت نمی‌دهید و همه را خارج می‌کنید. حال باید مراقب حفره دندان باشید. فوراً برای پر کردن مجدد حفره با دندانپزشک خود تماس بگیرید. تا زمان ملاقات با دندانپزشک باید نکات زیر را رعایت کنید:
- تا آن زمان از وارد کردن فشار به دندان خودداری کنید.
- از خوردن غذا با آن بخش از دندان خودداری کنید.
- آن بخش از دندان را تمیز نگه دارید و از مسواک نرم استفاده کنید.
- از نوشیدن مایعات بسیار گرم یا بسیار سرد خودداری کنید.
- برای نوشیدن مایعات از نی استفاده نکنید. مکیدن می‌تواند به دندان حفره‌دار آسیب وارد کند.
آیا تصویربرداری MRI برای دندان پر شده با آمالگام مشکل ایجاد می‌کند؟
بله، تصویربرداری MRI می‌تواند برای دندان پر شده با آمالگام مشکل‌ساز باشد. آمالگام مخلوطی از فلزات است. این فلزات میتوانند به سمت میدان مغناطیسی قوی موجود در دستگاه MRI جذب شوند. این امر می‌تواند باعث جابه‌جایی یا حرکت آمالگام شود و به دندان آسیب برساند.
علاوه بر این، میدان مغناطیسی دستگاه ام‌آرآی می‌تواند آمالگام را گرم کند. این مسئله می‌تواند باعث انبساط ماده شود و به دندان آسیب برساند. به این دلایل، مهم است که قبل از انجام MRI به پزشک خود اطلاع دهید که در دهان خود حفره‌ای پر شده با آمالگام دارید.
البته بروز این مشکل رایج نیست و در اکثر موارد مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌شود و نیازی به نگرانی نیست. با این حال، بهتر است به پزشک بگویید و مطمئن شوید که مشکلی ایجاد نمی‌شود.
راه‌حل جایگزین برای آمالگام چیست؟
اگر نمی‌توانید از آمالگام برای پر کردن دندان استفاده کنید یا به ظاهر پرشدگی دندان خود اهمیت می‌دهید، می‌توانید از گزینه‌های جایگزین استفاده کنید. این گزینه‌ها عبارت‌اند از:
- پر کردن دندان با کامپوزیت: این پرکننده‌ها از مخلوط رزین و سرامیک ساخته شده‌اند و هم‌رنگ دندان هستند و برای افرادی که نگران ظاهر پرکننده‌های خود هستند، انتخابی مناسبی محسوب می‌شوند.
- پرکننده‌های گلاس آینومر: این پرکننده‌ها از ترکیب شیشه و اکریلیک ساخته می‌شوند و هم‌رنگ دندان هستند. پرکننده‌های گلاس آینومر به اندازه پرکننده‌های کامپوزیت قوی نیستند، اما میتوانند فلوراید آزاد کنند تا از پوسیدگی بیشتر جلوگیری کنند.
- اینله و آنله: ترمیم‌های غیر مستقیمی هستند که در لابراتوار دندانپزشکی ساخته می‌شوند و سپس به دندان باند می‌شوند. اینله و آنله گزینه‌های خوبی برای افرادی هستند که دارای حفره‌های بزرگ هستند یا ساختار دندان آنها آسیب زیادی دیده است.
- روکش: روکش‌ها به شکل دندان هستند و روی کل دندان قرار می‌گیرند. روکش گزینه خوبی برای افرادی است که دندان‌های به شدت آسیب دیده یا پوسیده دارند.
- تاج‌های طلا: این تاج‌ها از طلا ساخته شده و بسیار محکم و بادوام هستند. با این حال رنگ این تاج‌ها طلایی است و بسیار گران‌تر از سایر گزینه‌ها هستند. برای همین زیاد محبوبیت ندارند.
- روکش‌های سرامیکی: این روکش‌ها از جنس سرامیک و هم‌رنگ دندان هستند. تاج‌های سرامیکی گزینه خوبی برای افرادی است که نگران ظاهر تاج خود هستند.
برای پر کردن دندان آمالگام بهتر است یا کامپوزیت؟
هر کدام از این موارد مزایا و معایب خود را دارند. آمالگام بادوام است و ماندگاری بالایی دارد. علاوه بر این، قیمت مناسبی دارد. همان طور که پیش‌تر اشاره کردیم رنگ نقره‌ای دارد و مشخص است. این در حالی است که کامپوزیت هم‌رنگ دندان است و پس از پر کردن اصلاً مشخص نیست که شما حفره‌ای در دندان خود دارید. علاوه بر این، حاوی جیوه نیست و با این حال به اندازه پرکننده‌های آمالگام قوی و بادوام نیست. میزان ماندگاری آن هم کمتر از آمالگام است. از لحاظ قیمت نیز گران‌تر از آمالگام است.
برای دریافت مشاوره رایگان همین حالا تماس بگیرید
سخن نهایی
در این مقاله به بررسی پر کردن دندان با آمالگام پرداختیم و مزایا و معایب آن را بررسی کردیم. اکثرا از این ماده برای پر کردن دندان استفاده می‌شود. با این حال گزینه‌های دیگری هم وجود دارد که افراد میتوانند با توجه به نیازها و دغدغه‌های خود از آنها استفاده کنند. نظر شما در این باره چیست؟ لطفاً نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود را در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.
سؤالات متداول
- آیا پر کردن آمالگام بیخطر است؟
بله، اکثر افراد میتوانند از آمالگام برای پر کردن دندان استفاده کنند.
- چه کسانی باید از پر کردن دندان با آمالگام اجتناب کند؟
زنان باردار یا شیرده، کسانی که بیماری کلیوی یا آلرژی به جیوه دارند، یا کسانی که شرایط پزشکی خاصی دارند که پزشکشان توصیه می‌کند از این ماده استفاده نکنند.
- در صورت جدا شدن آمالگام چه باید کرد؟
باید فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید و از وارد کردن هر گونه فشار به حفره خودداری کنید.
- جایگزین آمالگام چیست؟
رزین کامپوزیت، طلا، سرامیک، تاج، روکش
- آیا آمالگام سمی است؟
جیوه سمی است، اما مقدار آزاد شده جیوه از پر کردن دندان با آمالگام بسیار کم است و برای اکثر افراد مضر نیست.
- آیا پر کردن دندان با آمالگام می‌تواند باعث سرطان شود؟
هیچ مدرک علمی برای تأیید ارتباط بین پر کردن دندان با آمالگام و سرطان وجود ندارد.
- علائم واکنش آلرژیک به پرکردن دندان با آمالگام چیست؟
بثورات، خارش، تورم و مشکل در تنفس.
- چگونه از واکنش آلرژیک به پرکردن دندان با آمالگام جلوگیری کنیم؟
در صورت حساسیت به جیوه یا سایر فلزات از پر کردن دندان با آمالگام خودداری کنید و پرکننده‌های جایگزین را در نظر بگیرید.
