هنگامی که بحث مشکلات دندانی به میان می‌آید، پوسیدگی و تغییر رنگ دندان‌ها جزء اولین چیزهایی هستند که به ذهن ما خطور می‌کند. اما دندان‌ها به مشکل دیگری نیز دچار می‌شوند که علی رغم رایج بودن (شیوع ۹۷ درصدی) چندان به آن توجه نمی‌کنیم.
ساییدگی دندان به معنای از بین رفتن ساختار یا بافت دندان به دلایل مختلف است. اگرچه ساییدگی دندان، بخشی از روند طبیعی پیری در نظر گرفته می‌شود اما برخی از افراد ممکن است به دلیل شرایط خاص دندانی و عادات غذایی، ساییدگی سریع و پیشرفته‌تری را تجربه کنند که مستلزم رسیدگی و درمان جدی است. اگر شما هم، اطلاعات چندانی در مورد ساییدگی دندان ندارید، مطلب امروز را از دست ندهید. در ادامه توضیح خواهیم داد که ساییدگی در دندان‌ها چه علائمی دارد، این مشکل به چه علتی ایجاد می‌شود، چند نوع ساییدگی دندان وجود دارد و روش‌های درمان و جلوگیری از آن کدام است.
برای دریافت مشاوره رایگان و تخصصی شماره خود را وارد نمایید
نشانه‌ها و علائم ساییدگی دندان چیست؟
ساییدگی دندان با علائم و نشانه‌هایی همراه است که آگاهی از آنها به تشخیص زود هنگام این مشکل کمک می کند. ساییدگی دندان اگر با گذشت زمان درمان نشود، مینای دندان را از بین می‌برد و عاج دندان را در معرض دید قرار می‌دهد. این امر می‌تواند به حساسیت و پوسیدگی دندان منجر شود. در نتیجه ساییدگی، دندان‌های جلو کوتاه‌تر و دندان‌های عقب صاف‌تر می‌شوند. علاوه بر این، ساییدگی شدید حتی می‌تواند ظاهر صورت شما را به دلیل از بین رفتن ساختار دندان تغییر دهد. همچنین ممکن است دندان‌های شما را به خوراکی‌های شیرین و دمای سرد یا گرم حساس کند.
بیشتر بدانید : پوسیدگی دندان
علاوه بر حساسیت و پوسیدگی دندان، سایر علائم و نشانه‌های ساییدگی دندان عبارتند از:
- تغییر در شکل دندان
- از بین رفتن ساختار دندان
- درد دندان
- درد لثه
- تحلیل مینای دندان
- اشکال در صحبت کردن و غذا خوردن
- تغییر رنگ دندان‌ها به دلیل ساییده شدن مینای دندان
- لق شدن دندان‌ها
- آسیب به پر کردگی‌ها و ترمیم‌های دندان
- در موارد شدیدتر نیز باعث از دست دادن دندان خواهد شد.
علت ساییدگی دندان چیست؟
دلایل رایج ساییدگی دندان شامل موارد زیر هستند.
- دندان قروچه: به عمل ساییدن یا فشردن دندان‌ها در طول خواب و گاها در بیداری گفته می‌شود که معمولاً به دلیل استرس یا تنش عضلانی اتفاق می‌افتد. همچنین می‌تواند به سایر مشکلات سلامتی مانند TMJ (اختلالات مفصل گیجگاهی فکی) و آپنه خواب منجر شود.
- ناهماهنگی بایت: اگر دندان‌ها به درستی در یک راستا قرار نگیرند، ممکن است روی یکدیگر ساییده شوند. به تدریج، سطح یک دندان می‌تواند شروع به خراب کردن سطح و مینای دندان‌های دیگر کند.
در صورتی که دو علت فوق در کوتاه مدت برطرف نشوند، مینای دندان آسیب دیده و می‌تواند با تجمع رسوبات باکتریایی باعث ایجاد حفره، حساسیت دندانی و درد شود.
سایر علل ساییدگی دندان عبارتند از:
- رژیم غذایی: اگر به طور منظم مقدار زیادی غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی مصرف کنید، مینای دندان‌های شما نرم‌تر و مستعد سایش بیش از حد می‌شود.
- شرایط سلامتی: بی اشتهایی، پرخوری عصبی، بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) و خشکی دهان جزء مشکلات سلامتی هستند که می‌توانند به سایش بیش از حد دندان‌ها و ساییدگی دندان منجر شوند.
- ژنتیک: افرادی که مینای دندان آنها از نظر ژنتیکی نازک‌تر است، به مرور زمان بیشتر دچار ساییدگی دندان می‌شوند.
- مصرف برخی داروها: مصرف برخی از داروها می‌تواند باعث کاهش تولید بزاق و خشک شدن دهان شود. همانطور که می‌دانید، بزاق علاوه بر نرم نگه داشتن محیط دهان به محافظت از دندان‌ها نیز کمک می‌کند بنابراین در صورت وجود خشکی دهان، دندان‌ها سریع‌تر دچار سایش می‌شوند.
- مسواک زدن نادرست: اگر تعداد دفعات مسواک زدن بیشتر از حد استاندارد باشد یا هنگام مسواک زدن فشار شدیدی بر دندان‌هایتان وارد کنید، زمینه برای سایش دندان‌ها مهیا خواهد شد.
- استرس شدید: استرس شدید، احتمال دندان قروچه را افزایش می‌دهد. برخی از افراد نیز در مواقع اضطراب به جویدن ناخن روی می‌آورند که می‌تواند ساییدگی دندان ایجاد کند.
- استفاده ابزاری از دندان‌ها: استفاده از دندان‌ها برای باز کردن درب بطری، شکستن آجیل، بریدن چسب و … می‌تواند باعث ساییدگی و فرسایش آنها شود.
انواع ساییدگی دندان چگونه است؟
به طور کلی ۴ نوع ساییدگی دندان وجود دارد. اگرچه هر ۴ اصطلاح برای سایش دندان‌ها به کار می‌روند اما از نظر علل ظاهری و بخشی از دندان که بیشتر آسیب دیده است، با یکدیگر تفاوت دارند.
اروژن (Erosion)
از نشانه‌های اروژن دندان، کلسیم زدایی بافت دندان یا دمینرالیزه شدن ساختار آن تحت تأثیر اسیدها است. برخلاف ۳ نوع دیگر سایش دندان، این نوع از یک فرآیند شیمیایی ناشی می‌شود، نه یک فرآیند مکانیکی. در واقع بافت دندان زمانی شروع به حل شدن می‌کند که سطح اسیدیته در دهان بالا باشد.
ابفرکشن (Abfraction)
ابفرکشن به از دست دادن ساختار دندان در جایی که دندان و لثه به هم می‌رسند گفته می‌شود. آسیب ایجاد شده توسط ابفرکشن معمولا شکلی شبیه حرف V یا کتاب باز دارد. آسیبی مشابه همین وضعیت در مرحله اولیه اروژن نیز اتفاق می‌افتد اما در ابفرکشن، ساییدگی دارای سطوح صاف است و مینا رنگ روشن خود را حفظ می‌کند. در حالیکه هنگام اروژن، رنگ تیره‌تر بوده و سطوح کمتر صاف هستند. علت عمده این نوع سایش، فشار دادن دندان‌ها روی هم در طول روز یا شب است یعنی در نتیجه نیروی مکانیکی دندان‌ها اتفاق می‌افتد اما هیچ جسم خارجی در ابفرکشن دخالت ندارد.
ابرژن (Abrasion)
ابرژن مشابه اتریشن است اما عوامل ایجاد کننده آن خارجی هستند، در حالی که اتریشن به علت دندان قروچه رخ می‌دهد. نقص ایجاد شده در دندان‌های آسیب دیده به دلیل تماس مکرر با اجسام سخت است. این تماس‌های دائمی باعث ساییدگی قسمت‌هایی از دندان‌ها می‌شود که با جسم سخت برخورد می‌کنند.
اتریشن (Attrition)
بر خلاف همه انواع دیگر، این نوع رایج‌ترین راه سایش دندان است. هر یک از ما کم و بیش تحت تأثیر Attrition قرار می‌گیریم. Dental Attrition با سایش دندان در طول سال‌ها در حین جویدن ظاهر می‌شود، در حالی که سایر موارد توسط عوامل خارجی مانند: غذای اسیدی، سوء مصرف خمیر دندان، مسواک زدن تهاجمی یا شکستن آجیل با دندان‌ها ایجاد می‌شود.
Attrition بسیار شبیه به abrasion است. چیزی که آنها را متمایز می‌کند، این واقعیت است که attrition در همه دندان‌ها اتفاق می‌افتد، در حالی که abrasion در دندان‌های جلویی که تماس بیشتری با اجسام بیرونی دارند، رایج‌تر است.
روش‌های جلوگیری از ساییدگی دندان چیست؟
چندین عادت نادرست وجود دارند که می‌توانند به طول عمر دندان‌های شما آسیب برسانند بنابراین برای جلوگیری از انواع ساییدگی دندان باید از آنها اجتناب کنید.
- حتماً هر شش ماه یک بار به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا اگر ساییدگی دندان اتفاق افتاده است، در مراحل اولیه به آن رسیدگی نمایید.
- نوشیدن مکرر نوشابه‌های گازدار یا آب میوه‌های اسیدی به سرعت دندان‌های شما را ساییده می‌کند.
- بلافاصله پس از مصرف غذا یا نوشیدنی‌هایی که اسیدیته بالایی دارند، دندان های خود را مسواک نزنید زیرا مسواک زدن زود هنگام می‌تواند به لایه مینای دندان که به خاطر تماس با مواد اسیدی ضعیف شده است، آسیب برساند. این یکی از دلایل رایج سایش مینای دندان است.
- از مسواک زدن بیش از حد شدید خودداری کنید زیرا این کار می‌تواند باعث سایش مینای دندان شود. اگر برس‌های مسواک‌تان فرسوده شده است، به جای مسواک زدن با فشار بیشتر لازم است مسواک‌تان را تعویض کنید.
- از یک برس نرم استفاده کنید و مسواک‌های خود را مرتباً عوض کنید.
- از پوشیدن جواهراتی مانند رینگ‌های لب یا زبان برای مدت طولانی خودداری کنید.
- از خمیردندان‌های حاوی مواد ساینده استفاده نکنید و به جای آن خمیردندان‌های حاوی فلوراید را انتخاب کنید. ساینده‌ها می‌توانند لکه‌ها را از لایه بیرونی دندان پاک کنند اما با انجام این کار باعث ساییدگی مینای دندان می‌شوند که می‌تواند لایه زیرین و زردرنگ عاج دندان را در معرض دید قرار دهد. از سوی دیگر، خمیردندان‌های حاوی فلوراید رشد طبیعی لایه خارجی مینای دندان را تقویت می‌کنند تا به محافظت بهتر از دندان‌ها در طول زمان کمک کنند.
- اگر در مواقع استرس یا در طول خواب دندان قروچه می‌کنید، حتما برای کنترل این وضعیت به دندانپزشک مراجعه کنید تا نایت گارد یا محافظ دندان قروچه مناسب شما را تجویز نماید.
- مشکلات گوارشی مانند بازگشت اسید معده که اصلی‌ترین علائم آن سوء هاضمه و ترش کردن است را جدی بگیرید و برای درمان آنها اقدام کنید.
- از دندان‌هایتان استفاده ابزاری نکنید (شکستن آجیل، بریدن چسب و …) و از جویدن ناخن، قلم و … خودداری نمایید.
- اگر مشکلاتی نظیر ناهماهنگی بایت دارید، برای دریافت درمان‌های ارتودنسی به دندانپزشک مراجعه کنید.
بیشتر بدانید : عادات نادرست استفاده از دندان
درمان ساییدگی دندان چیست؟
چند روش برای درمان ساییدگی دندان‌ها وجود دارد که دندانپزشک با توجه به شدت مشکل و بودجه شما یکی از آنها را انتخاب خواهد کرد.
- روکش (Crown): یک روش درمانی بسیار رایج برای دندان‌های ساییده شده است. این روش باید توسط یک متخصص دندانپزشک انجام شود و شامل قرار دادن یک کلاهک یا روشک روی دندان‌های ساییده یا آسیب دیده است.
- باندینگ یا کامپوزیت دندان: این درمان شامل استفاده از یک ماده کامپوزیت همرنگ دندان برای پوشاندن هرگونه نقص است. برای پوشاندن ساییدگی دندان، این ماده اغلب روی لبه دندان‌ها اعمال می‌شود تا لبه‌های ساییده را بپوشاند. با اینحال می‌تواند برای سایر نواقص ظاهری دندان‌ها نیز به کار رود.
- لمینت: لمینت‌های سرامیکی به بازیابی زیبایی، عملکرد و احساس دندان شما کمک می‌کنند. این روش دندانپزشکی شامل قرار دادن یک پوسته نازک پرسلن روی جلوی دندان‌ها است و بیشتر برای ترمیم دندان‌های جلو به منظور بهبود ظاهر آنها استفاده می‌شود.
برای دریافت مشاوره رایگان همین حالا تماس بگیرید
سخن پایانی
ساییدگی دندان به معنای از دست دادن غیر قابل بازگشت ساختار دندان بوده که اغلب دردناک و ناخوشایند است و عملکرد دندان‌ها را مختل می‌کند. ساییدگی دندان در مراحل ابتدایی و اولیه به راحتی و با کمترین هزینه قابل درمان می‌باشد. به همین خاطر چکاپ‌های دندانپزشکی منظم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. هنگامی که متوجه ساییدگی دندان‌هایتان شدید، باید در اسرع وقت ساختار دندان از دست رفته را بازیابی کنید و از مینای دندان محافظت نمایید. اما در ابتدا باید به مشکلی که باعث ساییدگی دندان شده، رسیدگی نمایید. هنگامی که دلایل ساییدگی دندان شما توسط پزشک مشخص شد، می‌توانید بهترین درمان را برای بازیابی ظاهر و احساس دندان‌هایتان دریافت کنید.
