بسیاری از بیماران به ویژه آنهایی که برای مدت طولانی به دندانپزشک مراجعه نکرده‌اند و دندان‌های پوسیده دارند، اغلب تشخیص «کیست دندان» را دریافت می‌کنند. آیا باید از این تشخیص ترسید، آیا کیست به خودی خود از بین می‌رود، در صورت تشخیص کیست روی دندان چه باید کرد؟ کیست دهان یک توده غیرطبیعی در بالای ریشه دندان در استخوان است که بیشتر شبیه یک توپ به نظر می‌رسد اما می‌تواند شکل‌های دیگری نیز داشته باشد. کیست به شکل یک کیسه است که با مواد نیمه جامد یا مایع پر شده است. و معمولا در نتیجه پاسخ بدن به عفونت یا ضربه ایجاد می‌شود. در مطلب امروز به شما خواهیم گفت که علائم و راه‌های درمان کیست لثه چیست و عدم درمان آن ممکن است چه خطراتی به دنبال داشته باشد.
برای دریافت مشاوره رایگان همین حالا تماس بگیرید
علل ایجاد کیست دهان
علل ایجاد کیست دندان معمولاً به ریشه دندان یا بافت‌های اطراف آن مربوط می‌شود. شایع‌ترین علل ایجاد کیست لثه عبارتند از:
عفونت: کیست دندان اغلب در نتیجه عفونت در دندان‌ها ایجاد می‌شود. هنگامی که یک دندان پوسیده می‌شود یا آسیب می‌بیند، این عفونت‌ها می‌توانند به ریشه دندان یا بافت‌های اطراف آن سرایت کنند. کیست لثه می‌تواند در نتیجه التهاب ناشی از این عفونت ایجاد شود.
مشکلات درمان کانال ریشه: اگر در طول یا بعد از درمان کانال ریشه مشکلی وجود داشته باشد (به عنوان مثال تمیز کردن ناقص عفونت یا نشت مواد پرکننده) ریسک ایجاد کیست دندان ممکن است افزایش یابد.
عوارض بعد از کشیدن دندان: برداشتن ناقص یا شکستگی ریشه دندان در حین یا بعد از کشیدن دندان می‌تواند منجر به تشکیل کیست دندان شود.
تروما: تروما یا ضربه به دندان‌ها می‌تواند در ایجاد کیست دندان نقش داشته باشد.
بیماری پریودنتال: بیماری پریودنتال یا بیماری لثه می‌تواند منجر به التهاب بافت‌های اطراف دندان شود که این مسئله ممکن است ریسک تشکیل کیست دندان را افزایش دهد.
مشکلات رشد دندانی در کودکان: کیست‌های دندانی در کودکان معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که دندان‌های کودکان به طور طبیعی رشد نکند یا مانعی بر سر راه رویش دندان‌های دائمی آنها وجود داشته باشد.
ژنتیک : ژنتیک نیز م تواند در ایجاد کیست دندان نقش داشته باشد. برخی از افراد به دلیل ساختار ژنتیکی خود بیشتر مستعد ایجاد کیست هستند. این کیست‌ها اغلب در داخل یا اطراف دندان‌ها و فک قرار دارند.
رشد دندان عقل: رشد دندان عقل می‌تواند دلیل دیگری برای کیست‌های دندان باشد. گاهی اوقات دندان عقل فضای کافی برای رشد را ندارد و ممکن است به بافت‌های اطراف فشار وارد کند و منجر به تشکیل کیست شود.
علائم کیست دندان چیست؟
کیست دندان در مراحل ابتدایی معمولا هیچ گونه علائمی ندارد بنابراین اکثر بیماران تا زمانی که کیست‌های دندانی عفونی نشوند، از وجود آنها بی اطلاع هستند. با این حال کیست لثه می‌تواند با علائم ظریف و خفیفی همراه باشد که بهتر است به آنها توجه کنید:
- حساس شدن دندان‌ها
- جابجایی دندان‌ها (ایجاد فاصله بین دندان‌ها)
- لق شدن دندان‌ها
- تورم یک ناحیه خاص از لثه
- ناراحتی هنگام فشار دادن روی ناحیه خاصی از لثه
- بی حسی در صورت و بی حسی به دلیل فشار آوردن کیست بر روی عصب
- احساس ناراحتی در هنگام غذا خوردن
هنگامی که کیست دندان به اندازه قابل توجهی رشد کند، علائم کلی آن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد
- فشار
- التهاب و قرمزی
اگر کیست در بافت‌های مخاطی دهان قرار داشته باشد، ممکن است شبیه زخم یا تاول به نظر برسد. بنابراین در اغلب موارد کیست فقط با یک اسکن تشخیصی یا اشعه ایکس قابل مشاهده است؛ مگر آنکه کیست شما به حدی بزرگ شده باشد که به شکل یک توده کاملا مشخص، دیده و احساس شود.
راه‌های درمان و تخلیه کیست دندان و لثه
درمان کیست‌های دندانی بر اساس اندازه و محل آنها متفاوت است. اگر کیست لثه خیلی کوچک باشد، ممکن است دندانپزشک شما بتواند آن را با تجویز آنتی بیوتیک رفع نماید یا با انجام یک جراحی کوچک (بدون آسیب رساندن به بافت اطراف دندان آسیب دیده) خارج کند. در موارد دیگر، دندانپزشک ممکن است از یک تکنیک جراحی به نام مارسوپیالیزیشن (marsupialization) استفاده کنند که شامل بریدن و باز کردن کیست به منظور تخلیه آن و سپس بخیه زدن آن به نحوی است که کیست باز بماند؛ این روش می‌تواند از رشد کیست‌های بعدی در آن ناحیه خاص جلوگیری کند. درمان ریشه ممکن است برای دندان‌هایی که آسیب غیرقابل جبرانی از رشد کیست دهان دیده‌اند، ضروری باشد.
قبل از تصمیم گیری در مورد برنامه درمانی دقیق برای رفع کیست دندان، توصیه می‌شود که یک سی تی اسکن از دهان انجام دهید تا دندانپزشک بتواند وضعیت دقیق کیست را مشاهده نماید.
در ادامه به معرفی انواع کیست دندان و بهترین روش درمان هر نوع کیست می‌پردازیم.
کیست پری آپیکال
این کیست، شایع‌ترین کیست دهان است و با عنوان کیست رادیکولار، کیست پریودنتال آپیکال، کیست انتهای ریشه یا به طور ساده کیست دندان نیز شناخته می‌شود. کیست پری آپیکال در اثر مرگ یا نکروز بافت پالپ داخل دندان ایجاد می‌شود؛ تخریب پالپ معمولاً در نتیجه پوسیدگی یا آسیب دندان اتفاق می‌افتد. هنگامی که نکروز پالپ رخ می‌دهد، باعث التهاب و ترشح سموم (معمولا در انتهای نوک ریشه) می‌شود و به همین خاطر به این نوع کیست، «کیست انتهای ریشه» نیز می‌گویند.
در اغلب موارد، درمان این نوع کیست چندان پیچیده نیست و دندانپزشک معمولا از درمان ریشه استفاده می‌کند. در صورت عدم موفقیت درمان ریشه، دندانپزشک باید دندان مرده را خارج کند زیرا این، تنها راهی است که دندانپزشک می‌تواند به کیست برسد، آن را خارج کند و ناحیه عفونی را تمیز نماید. دندانپزشکان معمولا با پر کردن کانال ریشه رتروگراد از تشکیل مجدد کیست جلوگیری می‌کنند.
کیست دنتیژروس
این کیست دهان معمولا در ناحیه دندان عقل پایین یا نیش دائمی بالایی ظاهر می‌شود. کیست دنتیژروس در اطراف تاج یک دندان رشد نکرده تشکیل می‌شود. آنچه در بیشتر موارد باعث ایجاد این کیست می‌شود، فشاری است که دندان در حال رویش به فولیکول وارد می‌کند. این فشار از جریان طبیعی خون جلوگیری می‌کند و به همین دلیل ممکن است مایع بین بافت غشای مینا و قسمت تاجی دندان جمع شود. این مایع باعث التهاب و عفونت می‌شود که نتیجه آن اغلب یک کیست دنتیژروس است که با عنوان کیست فولیکولار نیز شناخته می‌شود. متاسفانه تنها راه درمان کیست فولیکولار، کشیدن دندان و برداشتن کیست با جراحی است.
ادنتوژنیک کراتوسیستیک
این کیست دهان در ناحیه خلفی فک پایین ایجاد می‌شود و با وجود نام ترسناک و عجیب خود تقریباً شبیه سایر کیست‌های دندانی است. دندانپزشکان معمولا از روش‌های بیوپسی، آنالیز میکروسکوپی و رادیوگرافی برای تشخیص این نوع کیست دندان استفاده می‌کنند. متأسفانه متخصصان نمی‌توانند علت دقیق این کیست را مشخص کنند و نظریه‌های مختلفی در این زمینه وجود دارد. برخی از دندانپزشکان معتقدند کیست در محلی که دندان باید قرار می‌گرفت ظاهر می‌شود تا این ناحیه را پر کند. سایر متخصصان فکر می‌کنند که این کیست در واقع توموری است که از لامینای یک دندان آسیب دیده یا مرده به وجود می‌آید. تنها روش درمان این کیست، برداشتن آن با جراحی است. احتمال عود این نوع کیست وجود دارد و به همین دلیل است که دندانپزشکان معمولاً پس از جراحی، داروهای لازم را برای جلوگیری از عود مجدد آن تجویز می‌کنند.
عوارض عدم درمان کیست دندان
عدم درمان کیست دهان ممکن است به گسترش مشکل و ایجاد عوارضی منجر شود که برخی از آنها می‌توانند سلامت شما را به خطر بیندازند.
- کیست دندان عفونی نیست اما در صورت عدم درمان ممکن است عفونی شده و به تشکیل آبسه منجر شود؛ این وضعیت به معنای گسترش عفونت به بافت‌های اطراف است.
- عدم درمان کیست دندان به عفونی شدن کیست و تورم و برآمدگی در فک منجر می‌شود. حتی در برخی موارد ممکن است کیست عفونی باعث تب و بی حالی بیمار شود.
- کیست‌های دندانی بزرگ و درمان شنده می‌توانند باعث از بین رفتن استخوان فک و تضعیف ساختار آن شوند. این بدان معناست که احتمال تحلیل ریشه، لق شدن دندان‌ها و بی حسی فک افزایش می‌یابد.
- درصد بسیار کمی از کیست‌های عفونی دندان ممکن است به تومورهای سرطانی تبدیل شوند.
نکات مهم برای پیشگیری از کیست دندان
با رعایت چند نکته ساده اما مهم می‌توانید ریسک دچار شدن به کیست دندان را تا حد زیادی کاهش دهید.
- رعایت بهداشت دهان و دندان، مهم‌ترین کاری است که می‌توانید برای پیشگیری از کیست دهان انجام دهید. حداقل دو بار در روز مسواک بزنید و کشیدن نخ دندان را فراموش نکنید. استفاده از دهانشویه‌های آنتی باکتریال یا محلول آب نمک نیز می‌تواند در بهبود سلامت لثه‌ها و دندان‌های شما موثر باشد.
- یک رژیم غذایی سالم داشته باشید. مصرف شیرینی جات، نوشیدنی‌های گازدار و شیرین، آبنبات و شکلات را به حداقل برسانید و به جای آنها میوه‌ها و سبزیجات بیشتری مصرف کنید. انواع میوه‌ها و سبزیجات، سرشار از ویتامین C و آنتی اکسیدان‌هایی هستند که در تقویت سلامت لثه‌ها و دندان‌ها نقش دارند.
- مصرف دخانیات را متوقف کنید. نیکوتین موجود در محصولات تنباکو باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن، افزایش ریسک ابتلا به عفونت‌های دهانی، پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه خواهد شد و شرایط مساعدی را برای تشکیل کیست دندان فراهم می‌سازد.
- به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید. چکاپ‌های دندانپزشکی و پاکسازی منظم دندان‌ها و نواحی زیر خط لثه به افزایش سلامت دهان و دندان و کاهش ریسک تشکیل کیست دندان کمک خواهد کرد. همچنین با معاینات منظم دندانپزشکی می‌توانید از وجود مشکلات دندانی در مراحل اولیه مطلع شوید و برای درمان آنها اقدام کنید.
تفاوت کیست دندان و آبسه
تشخیص کیست دندان از آبسه می‌تواند گیج گننده باشد؛ خصوصا برای بیمارانی که اولین بار است متوجه یک توده و تورم غیر طبیعی در دهان خود می‌شوند. بنابراین بد نیست که تفاوت کیست دندان و آبسه را بدانید. در واقع مهم‌ترین تفاوت کیست دندان و آبسه، در وجود عفونت است.
به طور کلی کیست‌های دندانی می‌توانند کوچک و بدون علامت باقی بمانند. آنها اگر رشد کنند، می‌توانند با فشار دادن دندان یا لثه باعث درد شوند. اکثر کیست‌های دندانی عفونی نیستند اما اگر عفونی شوند، آبسه نامیده می‌شوند. معمولاً آبسه در کیست دهان یا نزدیک آن ایجاد می‌شود. علت اصلی آبسه، باکتری‌های موجود در لثه است. در بیشتر موارد، این مسئله به دلیل پوسیدگی دندان اتفاق می‌افتد. آبسه دندان یک عفونت حاد است که متورم و بسیار دردناک خواهد بود. گاهی اوقات باکتری‌های عامل عفونت باعث ایجاد طعم بد در دهان شما می شوند.
اگر بیمار یک آبسه کوچک داشته باشد، می‌تواند آن را با آنتی بیوتیک درمان کند. با این حال، آبسه‌های بزرگ باید توسط جراحی برداشته شوند.
برای دریافت مشاوره رایگان همین حالا تماس بگیرید
حرف آخر
بعضی از افراد آنقدر خوش شانس هستند که تا به حال کیست دندان را تجربه نکرده‌اند اما افرادی که دچار کیست لثه شده‌اند، می‌دانند که این وضعیت می‌تواند چقدر دردسرساز باشد. کیست دهان اساساً کیسه‌ای از بافت نرم یا مایعی است که در کنار یا اطراف دندان تشکیل می‌شود. این کیسه در ابتدا کوچک و بدون درد است اما ممکن است به تدریج بزرگ و دردناک شده و در صورت عفونی شدن به آبسه تبدیل شود. بسته به سایز و محل کیست و شدت علائم شما، درمان ممکن است به صورت تجویز آنتی بیوتیک، جراحی برای خارج کردن کیست دندان، درمان ریشه و پر کردن کانال ریشه و حتی کشیدن دندان باشد.
