پلاک‌های دندان، ذرات باقی مانده غذا و حتی بزاق حاوی باکتری هستند. این باکتری‌ها می‌توانند به دندان‌ها بچسبند و به آنها و لثه اطراف صدمه بزنند. اگر پلاک و بقایای غذا با مسواک زدن منظم و صحیح و نخ دندان برداشته نشود، ممکن است باکتری در داخل بافت نرم دندان یا لثه پخش شود و در نهایت به ایجاد آبسه دندان منجر شود. آبسه دندان ظاهری شبیه تاول دارد اما گول ظاهر ساده آن را نخورید. عدم درمان به موقع آبسه دندان میتواند سلامت دهان و دندان و حتی سلامت عمومی شما را در معرض خطر قرار دهد. اطلاعات چندانی در مورد آبسه دندان ندارید؟ نگران نباشید. هر آنچه لازم است در مورد آبسه دندان، روش‌های تشخیص، درمان و جلوگیری از آن بدانید، در مطلب امروز گردآوری شده است.
برای دریافت مشاوره رایگان همین حالا تماس بگیرید
آبسه دندان چیست؟
آبسه دندان، یک کیسه یا پاکت حاوی چرک است که از عفونت باکتریایی نشأت می‌گیرد. آبسه معمولاً شبیه یک برآمدگی، جوش یا دمل قرمز و متورم است. آبسه بر روی دندان درگیر تأثیر می‌گذارد اما عفونت میتواند به استخوان اطراف و دندان‌های مجاور نیز سرایت کند. آبسه ممکن است در نقاط مختلف اطراف دندان به دلایل متعددی ایجاد شود.
انواع آبسه دندان
آبسه‌های دندان بر اساس محل عفونت و ایجاد آبسه به انواع مختلفی دسته بندی می‌شوند.
- آبسه لثه: این نوع آبسه به دلیل عفونت در بافت لثه اتفاق می‌افتد و معمولا روی دندان یا رباط پریودنتال و ساختار نگهدارنده تأثیر نمی‌گذارد.
- آبسه پری اپیکال: آبسه پری اپیکال عفونتی است که در نوک ریشه دندان شما ایجاد می‌شود. اگر دندانی دارید که پوسیده یا شکسته است، باکتری میتواند وارد دندان شما شده و به پالپ گسترش یابد؛ پالپ داخلی‌ترین قسمت دندان است که حاوی اعصاب و رگ‌های خونی است. هنگامی که باکتری‌ها به پالپ حمله کنند، عفونت میتواند به نوک ریشه دندان و سپس در نهایت به استخوان اطراف گسترش یابد و باعث ایجاد آبسه شود.
- آبسه پریودنتال: این عفونت در استخوان و بافت‌هایی که از دندان‌های شما حمایت می‌کنند شروع می‌شود. آبسه پریودنتال معمولاً ناشی از بیماری لثه است و در بین بزرگسالان شیوع بیشتری دارد.
علل بروز آبسه دندان
هر عاملی که روزنه یا راهی برای ورود باکتری‌ها به دندان یا بافت‌های اطراف ایجاد کند، میتواند به آبسه دندان منجر شود. علل بروز آبسه عبارتند از:
- حفره‌های عمیق: حفره (پوسیدگی دندان) به معنای تخریب سطح سخت دندان است. این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که باکتری‌ها با تجزیه قند موجود در غذا و نوشیدنی، اسیدی تولید می‌کنند که به مینای دندان حمله می‌کند.
- دندان‌های شکسته، لب پر یا ترک خورده: باکتری‌ها می‌توانند به هر روزنه موجود در دندان نفوذ کرده و به پالپ گسترش یابند.
- بیماری لثه (پریودنتال): بیماری لثه به معنای عفونت و التهاب بافت‌های اطراف دندان است. با پیشرفت بیماری لثه، باکتری‌ها به بافت‌های عمیق‌تری دسترسی پیدا می‌کنند.
- آسیب به دندان: ضربه به دندان میتواند به پالپ داخلی آسیب برساند؛ حتی اگر ترک قابل مشاهده‌ای وجود نداشته باشد. آسیب دیدگی دندان، آن را مستعد ابتلا به عفونت می‌کند.
علائم و نشانه‌های آبسه دندان
علامت اصلی آبسه دندان درد است و ممکن است یک درد ضربان دار و اغلب شدید باشد. درد معمولاً به طور ناگهانی شروع می‌شود و در ساعات یا روزهای بعد تشدید خواهد شد. در برخی موارد این درد ممکن است به گوش، استخوان فک و گردن گسترش یابد. با این حال برخی از آبسه‌های دندانی کاملا بدون درد هستند.
به طور کلی علائم و نشانه‌های آبسه دندان عبارتند از:
- درد در ناحیه مورد نظر در هنگام جویدن یا هنگام لمس
- حساسیت به غذا و مایعات سرد یا گرم
- متورم و قرمز شدن لثه
- طعم بد در دهان
- تب
- یک احساس ناخوشایند کلی
- دشواری در باز کردن دهان
- مشکلات بلع
- بی خوابی
روش‌های تشخیص آبسه دندان
دندانپزشک علاوه بر معاینه دندان و ناحیه اطراف آن ممکن است از روش‌های زیر برای تشخیص آبسه دندان استفاده کند.
- ضربه زدن به دندان: دندانی که در ریشه خود آبسه دارد، عموماً نسبت به لمس یا فشار حساس است.
- رادیوگرافی: عکسبرداری با اشعه ایکس از دندان دردناک میتواند به شناسایی آبسه کمک کند. دندانپزشک همچنین ممکن است از اشعه ایکس برای تعیین اینکه آیا عفونت گسترش یافته و باعث ایجاد آبسه در نواحی دیگر شده است یا نه استفاده نماید.
- توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن): اگر عفونت به نواحی دیگر فک و گردن شما سرایت کرده باشد، ممکن است از سی تی اسکن برای مشاهده میزان شدت عفونت استفاده شود.
روش‌های درمان آبسه دندان
درمان آبسه دندان بر پاکسازی عفونت و تسکین درد تمرکز دارد. با توجه به محل و شدت آبسه، گزینه‌های درمانی متعددی وجود دارد. ممکن است دندانپزشک شما ترکیبی از روش‌های زیر را برای درمان آبسه دندان توصیه کند.
درمان فوری آبسه دندان
بهترین روش برای درمان فوری آبسه دندان توسط دندانپزشک توصیه خواهد شد. با این حال اگر آبسه دندان ساده باشد، به احتمال زیاد دندانپزشک شما درمان کانال ریشه (روت کانال تراپی) را برای نجات دادن و رفع آبسه توصیه خواهد کرد. در مورد ابسه دندان نسبتا بزرگ ممکن است قبل از درمان ریشه لازم باشد آبسه دندان تخلیه شود. در مواردی که دندانپزشک مطمئن باشد که نمی تواند دندان شما را نجات دهد، تنها راه درمان فوری آبسه آن است که ابتدا دندان را خارج کند و سپس آبسه را تخلیه نماید. مصرف داروهای مسکن خوراکی و موضعی نیز میتواند درد و ناراحتی آبسه دندان را به طور موقت تسکین دهد.
درمان‌های خانگی آبسه دندان
آبسه دندان به درمان دندانپزشکی نیاز دارد اما امتحان کردن برخی از درمان‌های خانگی نیز ممکن است ناراحتی ناشی از عفونت را تسکین دهد.
- غرغره با آب نمک: نصف قاشق چایخوری نمک را در نصف لیوان آب جوشیده ولرم حل کنید و ۲ تا ۳ بار در روز غرغره نمایید.
- غرغره با محلول جوش شیرین: نصف قاشق چایخوری جوش شیرین، کمی نمک و نصف لیوان آب جوشیده ولرم را با هم مخلوط کنید و ۲ بار در روز غرغره نمایید.
- اسانس پونه کوهی: چند قطره پونه کوهی را با ۳۰ میلی لیتر روغن حامل (مانند روغن زیتون، روغن نارگیل و …) مخلوط کنید. یک گلوله پنبه را به مخلوط روغن‌ها آغشته کنید و بمدت ۲ تا ۳ دقیقه روی آبسه دندان نگه دارید. سپس پنبه را بردارید و پس از ۱۰ دقیقه دهان‌تان را آبکشی کنید. می‌توانید این کار را تا ۳ بار در روز تکرار نمایید.
- کمپرس سرد: یک روش بسیار ساده و موثر برای کاهش درد و تورم آبسه دندان است.
- چای شنبلیله: چای شنبلیله خواص آنتی اکسیدانی و ضد باکتریایی دارد. یک قاشق چایخوری شنبلیله آسیاب شده را در یک فنجان آب جوش بریزید و اجازه دهید دم بکشد. روزی سه بار، یک گلوله پنبه را به چای شنبلیله آغشته کنید و روی آبسه دندان قرار دهید.
- اسانس میخک: ۳ تا ۵ قطره روغن میخک را با ۳۰ میلی لیتر روغن حامل رقیق کنید. چند قطره از مخلوط روغن را روی گلوله پنبه بریزید و روی آبسه دندان قرار دهید. همچنین می‌توانید چند قطره روغن میخک را درون یک لیوان آب ولرم بریزید و غرغره کنید.
- سیر: یک حبه سیر تازه را له کنید تا به شکل خمیر درآید. خمیر را به مدت ۵ دقیقه روی آبسه قرار دهید.
- پراکسید هیدروژن: یک قسمت پراکسید هیدروژن ۳ درصد را با دو قسمت آب مخلوط کنید. این محلول را در دهان خود بچرخانید و سپس تف کنید. مراقب باشید که محلول پراکسید هیدروژن را قورت ندهید.
- بنزوکائین: بنزوکائین یک بی حس کننده موضعی است که میتواند به تسکین درد دندان و لثه کمک کند. بنزوکائین ۲۰ درصد را هر ۲ ساعت یکبار روی دندان و ناحیه آسیب دیده لثه بمالید. از بنزوکائین برای کودکان زیر ۲ سال استفاده نکنید.
- چای کیسه‌ای: برخی از چای‌ها مانند نعناع و بابونه دارای خواص آرام بخش و ضد باکتری هستند که میتواند به کاهش درد آبسه دندان کمک کند. برای تسکین درد خفیف، یک چای کیسه‌ای خیس خورده و مرطوب را برای چند دقیقه روی ناحیه دارای آبسه قرار دهید.
نحوه تخلیه آبسه دندان
تخلیه آبسه دندان به از بین بردن عفونت و جلوگیری از گسترش آن کمک خواهد کرد. این روش میتواند به تنهایی یا در ترکیب با سایر درمان‌های آبسه دندان مورد استفاده قرار گیرد. برای تخلیه آبسه، دندانپزشک یک برش کوچک در آبسه ایجاد می‌کند و اجازه می دهد تا چرک خارج شود. او سپس محل آبسه را با آب نمک (سالین) شستشو می‌دهد. گاهی اوقات از یک درن لاستیکی کوچک به منظور باز نگه داشتن ناحیه برای تخلیه کامل چرک و فرونشاندن تورم استفاده می‌شود.
آنتی بیوتیک برای آبسه دندان
اگر عفونت به ناحیه آبسه محدود باشد، ممکن است نیازی به آنتی بیوتیک نداشته باشید. اما اگر عفونت به دندان‌های مجاور، فک یا نواحی دیگر سرایت کرده باشد، احتمالاً دندانپزشک مصرف آنتی‌بیوتیک را برای جلوگیری از گسترش بیشتر آن تجویز خواهد کرد. همچنین اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید، دندانپزشک شما ممکن است آنتی بیوتیک را توصیه کند.
عوارض آبسه دندان
آبسه دندان به خودی خود برطرف نمی‌شود بنابراین لازم است در اسرع وقت برای درمان آن اقدام کنید. عدم رسیدگی به موقع به آبسه دندان میتواند به عوارض زیر منجر شود:
- از دست دادن دندان
- عفونت خون
- گسترش عفونت به بافت نرم
- گسترش عفونت به استخوان فک
- گسترش عفونت به سایر نواحی بدن که ممکن است باعث آبسه مغزی، التهاب در قلب، ذات الریه یا سایر عوارض شود.
نکات مهم برای پیشگیری از آبسه
مراقبت صحیح از دندان‌ها میتواند خطر آبسه دندان را کاهش دهد. مهم‌ترین نکاتی که برای پیشگیری از آبسه دندان باید به آنها توجه کنید، عبارتند از:
- مسواک زدن ۲ بار در روز با یک مسواک نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید
- تمیز کردن بین دندان‌ها با استفاده از نخ دندان یا یک مسواک بین دندانی به صورت روزانه
- اجتناب از مصرف زیاد غذاها و نوشیدنی‌های شیرین
- افزایش مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه به منظور تقویت سیستم ایمنی بدن
- استفاده از محافظ دهان در هنگام انجام ورزش‌های پربرخورد
- چکاپ‌های دندانپزشکی منظم (هر ۶ ماه یکبار) برای معاینه و پاکسازی دندان‌ها
- ترک دخانیات
- ترمیم آسیب‌های دندانی (لق شدن، شکستگی یا ترک خوردگی دندان‌ها) در اسرع وقت
سوالات متداول
در این بخش به مرور چند سوال متداول در مورد آبسه دندان می‌پردازیم.
۱. آبسه دندان بعد از چند روز خوب می شود؟
مدت زمانی که طول میکشد آبسه دندان برطرف شود، به روش درمان بستگی دارد. به طور کلی حداقل ۷ روز طول میکشد تا عفونت حاد ناشی از آبسه دندان برطرف شود.
۲. چگونه میتوان آبسه لثه بدون درد را تشخیص داد؟
برخی از آبسهها بدون درد هستند اما معمولا با سایر علائم آبسه دندان مانند تورم و التهاب لثه قابل تشخیص هستند. در مورد دندانهایی که قبلا تحت درمان ریشه قرار گرفتهاند، معمولا آبسه دندان بدون درد خواهد بود. در چنین شرایطی، معاینه بالینی و عکسبرداری با اشعه ایکس میتواند در تشخیص آبسه دندان بدون درد واقعا موثر باشد.
۳. آبسه دندان عقل چگونه درمان می‌شود؟
در مواردی که آبسه دندان به خاطر رویش نامناسب دندان عقل ایجاد شده باشد، برای درمان آن معمولا لازم است دندان عقل کشیده شود.
۴. روش ترکاندن آبسه دندان چیست؟
ترکاندن آبسه دندان باید توسط دندانپزشک و در مطب انجام شود بنابراین هرگز این کار را به صورت خودسرانه در منزل انجام ندهید. دندانپزشک با ایجاد یک برش کوچک در بدنه آبسه، راه را برای خروج چرک و عفونت باز می‌کند و سپس آن را ضد عفونی می‌نماید. اگر آبسه دندان شما به طور اتفاقی ترکید، پس از شستشوی دهان با آب نمک ولرم به دندانپزشک مراجعه کنید.
۵. نکات مراقبتی بعد از درمان آبسه دندان چیست؟
رعایت بهداشت دهان و دندان، غرغره با محلول آب نمک، مصرف داروهای تجویز شده توسط دندانپزشک (داروهای مسکن و یا آنتی بیوتیک)، عدم دستکاری لثه و مراجعه به دندانپزشک در صورت مشاهده علائمی نظیر افزایش تورم و التهاب، قرمزی و درد لثه از مهم‌ترین نکات مراقبتی بعد از درمان آبسه دندان هستند.
برای دریافت مشاوره رایگان همین حالا تماس بگیرید
حرف آخر
آبسه دندان، یک ناحیه متورم پر از چرک است که می تواند داخل لثه یا در قسمت‌های مختلف دندان ایجاد شود. آبسه در نتیجه عفونت باکتریایی اتفاق می‌افتد و میتواند دردناک یا کاملا بدون درد باشد. آبسه دندان به خودی خود درمان نمی‌شود. عدم درمان به موقع آبسه دندان میتواند باعث گسترش عفونت به نواحی اطراف شود و مشکلات سلامت جدی ایجاد کند.
