پس از اتمام درمان ارتودنسی و بعد از اینکه بریس‌های دندان خود را برداشتید، دندانپزشک شما برای مدت مشخصی استفاده از پلاک دندان یا ریترینر را تجویز خواهد کرد. این کار برای تکمیل پروسه درمان انجام میشود و نقش مهمی در حفظ زیبایی دندانها دارد.
در واقع، اگر ریتینر خود را بعد از برداشتن بریس‌های ارتودنسی استفاده نکنید، به راحتی همه نتایج و زحمت چندساله شما بر باد خواهد رفت و مجدد با مشکلات دندانی مواجه خواهید شد. از این رو، در این مقاله نکات مهمی را در خصوص استفاده از نگهدارندههای دندان توضیح می‌دهیم. با ادامه این مطلب همراه ما باشید.
مشاوره رایگان با یک کلیک ۰۲۱۹۱۰۰۹۹۱۸
پلاک نگهدارنده چیست؟
ریتینر یا پلاک نگهدارنده دندان، ابزاری است که برای ثابت نگه داشتن فرم دندان پس از درمان ارتودنسی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ زیرا بدون استفاده از یک وسیله ثابت‌کننده، مجدد مشکلات قبلی عود می‌کنند.
بریس‌ها در فرایند ارتودنسی، دندانها را برای مدت طولانی در یک وضعیت صاف نگه می‌دارند. اما طی این مدت رباط‌های فک و بافت اسفنجی لثه‌ها، به شکل قابل توجهی شل میشود. از این رو پس از ارتودنسی، بدون استفاده از ریتینر هیچ مقاومتی در برابر حرکت دندانها وجود ندارد.
دلیل استفاده از پلاک نگهدارنده
ریتینرها به دلایل مختلفی مانند حفظ زیبایی، جلوگیری از سایش دندانها و رفع مشکلات دندانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما به طورکلی استفاده از آنها یک فرآیند تکمیلی در پروسه درمان اصلی محسوب میشوند. در ادامه مهم‌ترین دلایل استفاده از پلاک نگهدارنده را مورد بررسی قرار داده‌ایم.
تکمیل درمان ارتودنسی
اینکه ارتودنسی شما تمام شده است، به این معنی نیست که دندانهای شما برای همیشه در جایشان باقی می‌مانند. زیرا ممکن است شکل آنها تغییر پیدا کند یا ساییده شوند.
مشاهدات نشان می‌دهد که دندانها بدون استفاده از نگهدارنده حتی از قبل مقاومت کمتری دارند و بیشتر آسیب می‌بینند. به نحوی که اگر فقط به مدت چند هفته یا چند ماه از پلاک نگهدارنده دندان خود استفاده نکنید، ممکن است دیگر به درستی روی دندان‌هایتان قرار نگیرند.
رفع ناهنجاری‌های دندانی
گاهی اوقات ریتینرها برای رفع کجی دندانها، از بین بردن فاصله بین آنها یا بیرون‌زدگی‌ها به کار می‌روند. نگهدارندههای دندان برای درمان ناهماهنگی فک و دهان مانند تراز نبودن فک بالا و پایین نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین از برخی اشکال این نگهدارندهها برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از دندان‌قروچه استفاده میشود.
سلامت دهان و دندان بهتر
داشتن دندانهای صاف به سلامت بهتر دهان کمک می‌کنند. زیرا تمیز کردن، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن این دندانها آسان‌تر است. از آنجا که استفاده از نگهدارندهها به صاف نگه داشتن دندان منجر میشود، برای حفظ سلامت دهان و دندان نیز راحت‌تر خواهید بود. در نتیجه کمتر با مشکلاتی مانند پوسیدگی دست و پنجه نرم خواهید کرد.
بیشتر بدانید : ارتودنسی
انواع ریتینر+ مزایا و معایب هر کدام
ریتینرها اشکال و کاربردهای متفاوتی دارند. برخی از آنها برای جلوگیری از حرکت دندانها و برخی نیز برای تغییر حالت دندانها به کار برده میشود. بسیاری از دندانپزشکان ترکیبی از نگهدارندههای ثابت و دائمی را برای صاف نگه داشتن دندانها استفاده می‌کنند. در ادامه اشکال مختلف نگهدارندههای دندان را معرفی کرده‌ایم و مزایا و معایب هرکدام را نیز مورد بررسی قرار داده‌ایم.
دائمی
ریتینر دائمی یا ثابت، از یک سیم نازک و ثابتی تشکیل شده است که در پشت دندانهای جلویی قرار می‌گیرد. مزیت استفاده از نگهدارندههای دائمی این است که در حالت عادی اصلاً به چشم نمی‌آیند؛ زیرا با یک ماده محکم به پشت دندانها چسبانده شده‌اند.
نگهدارنده دائمی پس از برداشتن بریس‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کار کمک میکند که دندانها چند ماه پس از درمان در جای خود باقی بمانند. گاهی اوقات لازم است که فرد برای مدت طولانی‌تری از ریتینر دائمی استفاده کند.
این نگهدارندهها فقط توسط ارتودنتیست یا دندانپزشک، در دهان جای‌گذاری میشوند یا از روی سطح دندان برداشته میشوند. برخی از آنها حتی به مدت دو تا سه سال مورد استفاده قرار می‌گیرند.
استفاده از نگهدارندههای ثابت معمولاً در چند روز اول می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. اما پس از چند روز خواهید دید که دیگر برای غذا خوردن یا صحبت کردن مشکلی ندارید. با این حال بهتر است نکات مربوط به خورد و خوراک و مراقبت از آنها را از یاد نبرید.
هالی
پلاک نگهدارنده هالی، یک ریتینر متحرک است که هنگام تمیز کردن دندان و خوردن وعده‌های غذایی از دهان بیرون آورده میشود. این نگهدارنده از یک سیم فلزی و یک پایه اکریلیک تشکیل شده است و در واقع ۶ دندان جلویی را در موقعیت صحیح خود نگه می‌دارد.
استفاده از پلاک هالی می‌تواند در ابتدا سخت باشد. به صورتی که بیمار با مشکل تکلم، ترشح بیش از حد بزاق دهان یا درد در لثه‌ها مواجه شود. اما پس از چند روز وضعیت دهان مجدد تنظیم میشود و فرد دیگر مشکلی نخواهد داشت.
دقت داشته باشید که استفاده از نگهدارنده متحرک به این معنا نیست که استفاده از آن اهمیت چندانی ندارد؛ بلکه باید به هر صورت از دستورالعمل‌های متخصص ارتودنسی پیروی کنید و به طور مرتب تا زمانی که گفته شده آن را مورد استفاده قرار دهید.
شفاف
این ریتینر نیز از جمله نگهدارندههای متحرک است. نگهدارنده شفاف بر مبنای قالب‌گیری موقعیت جدید دندانها، پس از ارتودنسی ساخته میشود. جنس آن از مواد پلاستیک شفاف است که هنگام استفاده اصلاً به چشم نمی‌آید.
استفاده از این نگهدارنده، راحتی بیشتری نسبت به نگهدارندههای هالی دارد؛ زیرا در این ریتینرها دندانها به طور طبیعی با هم تماس پیدا نمی‌کنند و فرد نه از لحاظ تکلم و نه به لحاظ بستن دهان با مشکل مواجه نخواهد شد.
پوزیشنر
در برخی مواقع دندانپزشک استفاده از پوزیشنر را برای بیمار تجویز میکند. پوزیشنر برای هر بیمار به صورت شخصی طراحی میشود. این نگهدارندهها باید ۴ ساعت در روز مورد استفاده قرار گیرند. این زمان می‌تواند در طول روز پخش باشد؛ اما استفاده از آنها در هر مرتبه نباید کمتر از ۳۰ دقیقه باشد.
همچنین توصیه میشود که پوزیشنر در هنگام خواب مورد استفاده قرار گیرد. زیرا جلوی ساییده شدن دندانها هنگام دندان‌قروچه را می‌گیرند و مفاصل فک را در یک وضعیت مستحکم قرار می‌دهد.
پوزیشنر نسبت به سایر ریتینرها محکم‌تر است و انعطاف چندانی ندارد. از این رو برای استفاده از آن ابتدا باید چند ثانیه دندانهای خود را به هم فشار دهید. البته در نظر داشته باشید که نباید به هیچ عنوان در فک شما درد ایجاد کند یا مفاصل شما را تحت فشار قرار دهد.
بیشتر بدانید : انواع ارتودنسی دندان
ویژگی‌های یک نگهدارنده (ریتینر) خوب
انتخاب یک نگهدارنده دندان خوب بر مبنای چند فاکتور انجام می‌گیرد. به یاد داشته باشید که ارتودنتیست شما بر مبنای طرح درمان خود و سبک زندگی شما بهترین نگهدارنده را برایتان انتخاب میکند. البته نظر مراجع نیز بسیار مهم است. از این رو در ادامه مهم‌ترین ویژگی‌های یک ریتینر مناسب را معرف معرفی کرده‌ایم تا هنگام انتخاب بهترین گزینه مورد توجه قرار دهید.
راحتی
یک نکته کلیدی در انتخاب ریتینر مناسب، راحتی استفاده از آن است؛ بنابراین قطعاً ارتودنتیست شما این نکته را در طرح درمان خود لحاظ خواهد کرد. به طور کلی استفاده از نگهدارندههای دائمی بسیار راحت‌تر از اشکال دیگر آن است؛ زیرا بیمار مجبور نیست فراتر از رعایت بهداشت و دهان و دندان اقدام خاصی انجام دهد.
ظاهر
برای کسانی که ظاهر دندان برایشان اولویت دارد، بهترین گزینه استفاده از یک ریتینر دائمی یا شفاف است. این نگهدارندهها ظاهر تو ذوق زننده‌ای ندارند و می‌توانید آنها را در هر زمانی استفاده کنید.
نگهداری
نگهداری از ریتینرها بسیار مهم است؛ زیرا مراقبت ضعیف منجر به مشکلات دیگری مانند پوسیدگی دندان یا بیماری لثه میشود؛ بنابراین اگر از جمله افرادی هستید که نسبت به رعایت بهداشت دهان خود توجه کمتری دارید، بهتر است از نگهدارندههای متحرک استفاده کنید.
البته بهتر است که به هر صورت تلاش کنید تا رعایت بهداشت دهان و دندان به یک روال عادی در زندگی شما تبدیل شود.
دوام
ریتینرهای دائمی و هالی، دوام بهتری نسبت به نگهدارندههای شفاف دارند؛ بنابراین کسانی که در خواب دندان قروچه می‌کنند، بهتر است از این دو مدل استفاده کنند.
اثربخشی
همه ریتینرها تا زمانی که به درستی استفاده شوند، اثربخشی بالایی دارند؛ بنابراین نتیجه‌بخش بودن درمان شما تا حد زیادی به عادات و رعایت نکات لازم باز می‌گردد. از این رو نمی‌توان گفت هیچ‌کدام از نگهدارندهها به لحاظ اثربخشی بر دیگری ارجحیت دارند؛ بلکه فقط مصارف درمانی آنها متفاوت است.
بیشتر بدانید : ارتودنسی کوتاه مدت
طریقه استفاده و مدتزمان استفاده از ریتینر متحرک
اگر از پلاک نگهدارنده متحرک استفاده می‌کنید، لازم است از دستورالعمل‌های متفاوتی پیروی کنید. به طور کلی توصیه میشود که نگهدارندههای متحرک را به مدت ۴ تا ۶ ماه پس از برداشت بریس‌ها، به صورت روزانه مورد استفاده قرار دهید و فقط برای مصرف وعده‌های غذایی و شستن دندانها آن را خارج کنید.
پس از گذشت این دوران نیز باید به صورت مادامالعمر هنگام خواب از آنها استفاده کنید. شاید این موضوع به نظرتان ترسناک باشد؛ اما این راحت‌ترین کاری است که می‌توانید برای حفظ زیبایی و سلامت دندانهای خود انجام دهید.
گاهی اوقات پزشکان توصیه می‌کنند برای نتیجه‌گیری بهتر، این نگهدارندهها به مدت ۹ ماه به طور دائم مورد استفاده قرار گیرند. برخی از پزشکان نیز معتقدند که استفاده از نگهدارندههای متحرک به مدت ۱۲ ماه نتایج بهتری دارد.
در استفاده از ریتینرها عامل سن نقش مهمی ایفا میکند. زمانی که افراد در بزرگسالی دندان خود را ارتودنسی می‌کنند، نسبت به کودکان یا نوجوانان باید مدت بیشتری از پلاک نگهدارنده استفاده کنند؛ زیرا استخوان فک و اتصالات دندان آنها کاملاً شکل گرفته است و بعد از برداشت ارتودنسی احتمال بیشتری دارد که دندانهای این افراد به حالت قبلی خود بازگردند.
بهداشت و مراقبت از ریتینرها
تمیز نگه داشتن ریتینرها سلامت دندان شما را تضمین میکند. همچنین عمر مفید نگهدارنده شما را نیز افزایش خواهد داد. اما نگهداری از همه اشکال آن به یک صورت نیست. در ادامه مهم‌ترین نکات مربوط به مراقبت از نگهدارنده دندان را توضیح داده‌ایم.
نگهداری از ریتینرهای ثابت
تمیز کردن ریتینرهای ثابت معمولاً کمی مشکل است. زیرا شما ریتینر و دندانهای خود را با هم تمیز می‌کنید. از طرف دیگر این نگهدارندهها در پشت دندان قرار دارد و ممکن است تمیز کردن آنها برایتان چالش‌برانگیز باشد.
هنگام مسواک زدن تلاش کنید به صورت عمودی و افقی و از چند زاویه دندانهای خود را مسواک بزنید. البته در برخی اوقات استفاده از یک مسواک مخصوص توصیه میشود که کاربرد آن راحت‌تر است و می‌توانید آن را از داروخانه‌ها تهیه کنید.
دقت در تمیز کردن نگهدارنده دائمی بسیار مهم است. باید مطمئن شوید که پشت دندانهای شما نیز از شر تجمع پلاک یا ذرات غذا راحت شده است. استفاده از نخ دندان هم کمی مشکل خواهد بود و باید برای انجام آن تمرین کنید.
نگهداری از ریتینرهای متحرک
شستشوی پلاک‌های متحرک کمی راحت‌تر است. می‌توانید هر بار که آن را از دهان خود خارج کردید با آب ولرم بشویید. البته می‌توانید از یک مسواک جداگانه نرم و شوینده‌های مخصوص برای تمیز کردن پلاک خود به صورت روزانه استفاده کنید.
در نظر داشته باشید که برخی از خمیردندان‌ها ساینده هستند و ممکن است پلاک نگهدارنده شما را خراش دهند؛ بنابراین بهتر است قبل از این کار نظر متخصص ارتودنسی خود را جویا شوید یا خمیردندان‌هایی را استفاده کنید که برای جرم‌گیری دندان استفاده نمی‌شوند.
همچنین فراموش نکنید که به هیچ عنوان نگهدارنده خود را در آب نجوشانید یا اینکه آن را به هیچ عنوان در ماشین ظرف‌شویی قرار ندهید. به هیچ عنوان ریتینر را در مایکرویو قرار ندهید و با جسم سخت نخراشید.
در صورتی که احساس کردید نگهدارنده دندان شما بوی بدی گرفته است، می‌توانید آن را در محلول جوش‌شیرین قرار دهید. این محلول باکتری‌ها را از بین می‌برد و بوی بد آن را رفع میکند.
بهتر است قاب نگهدارنده متحرک را همیشه همراه خود داشته باشید. زیرا این ریتینرها به راحتی می‌شکنند یا آسیب می‌بینند. در صورتی که قاب نگهداری همراه شما نبود و هیچ چاره‌ای جز بیرون آوردن آنها از دهان خود نداشتید، می‌توانید آن را درون یک دستمال‌کاغذی بپیچید. البته توجه داشته باشید که هنگام استفاده مجدد آن را بشویید.
به هیچ عنوان وسوسه نشوید که با وجود ریتینر متحرک در دهان خود چیزی بخورید یا بنوشید. به خصوص نگهدارندههای شفاف به راحتی لک میشوند و این لکه‌ها به راحتی قابل پاک شدند نیستند. همچنین بهتر است آنها را از گرما و حیوانات خانگی خود دور نگه دارید.
سؤالات متداول
هدف از کاربرد ریتینر پس از درمان ارتودنسی چیست؟
استفاده از پلاک نگهدارنده، به حفظ تراز و ثبات دندانها پس از درمان ارتودنسی کمک میکند. همچنین مانع برگشت دندانها به موقعیت اولیهشان میشود.
چه مدت باید از ریتینر استفاده کرد؟
مدتزمان استفاده از نگهدارنده دندان برای هر فردی متفاوت است. معمولاً توصیه میشود که حداقل برای چند ماه به صورت تماموقت از آن استفاده شود و سپس به صورت مادامالعمر هنگام شب مورد استفاده قرار گیرد.
ریتینرها هر چند وقت یکبار باید تمیز شوند؟
پلاک نگهدارنده باید به طور منظم و ترجیحاً به صورت روزانه تمیز شود. بعد از مصرف هر وعده غذایی، میتوان با استفاده از یک مسواک نرم، شوینده‌های ملایم یا پاک‌کننده‌های غیرالکلی آن را تمیز کرد.
آیا نوشیدن و خوردن هنگام استفاده از ریتینر مجاز است؟
بهتر است قبل از خوردن یا نوشیدن هر چیزی غیر از آب، نگهدارندهها از دهان خارج شوند. زیرا ذرات غذا یا فشار دندان می‌تواند به آنها آسیب برساند. همچنین برخی نوشیدنی‌ها نگهدارنده دندان را لکه‌دار می‌کنند.
آیا باید هنگام ورزش یا فعالیت بدنی پلاک نگهدارنده را از دهان خارج کرد؟
توصیه میشود هنگام ورزش یا فعالیتهایی که احتمال میرود به دهان ضربه وارد شود، از ریتینر استفاده نشود. در طول انجام این فعالیتها بهتر است نگهدارنده دندان در قاب ایمن خود نگهدارنده نگهداری گردد.
بعد از احساس ناراحتی هنگام استفاده از نگهدارنده چه کار باید کرد؟
سفت شدن نگهدارنده درون دهان یا احساس ناراحتی بعد از استفاده، احتمالاً نشان‌دهنده جابه‌جایی‌های دندان است. در این صورت بهتر است با متخصص ارتودنسی تماس گرفته شود.
اقدام مناسب هنگام گم کردن یا آسیب دیدن ریتینر چیست؟
بهترین کار این است که به متخصص ارتودنسی رجوع شود تا در سریعترین زمان ممکن برای فراهم کردن یک ریتینر جدید اقدام شود.
مدتزمان استفاده از هر پلاک نگهدارنده دندان چقدر است؟
عمر نگهدارنده دندان، بسته به عوامل فردی متفاوت است. به طور معمول توصیه میشود پس از یک دوران طولانی یا احساس ساییدگی از ریتینر جدید استفاده شود.
آیا میتوان پس از ثابت شدن دندانها استفاده از ریتینر را متوقف کرد؟
حتی پس از اینکه دندانها ثابت میشوند، همچنان ممکن است حالت آنها در طول زمان تغییر کند. از این رو بهتر است توصیههای متخصص ارتودنسی در مورد مدتزمان استفاده از نگهدارندهها مورد توجه جدی قرار گیرد.
پس از اتمام درمان ارتودنسی هر چند وقت یکبار باید به ارتودنتیست مراجعه کرد؟
متخصص ارتودنسی، ویزیتهای بعدی را به نحوی برنامهریزی میکند که از پیشرفت درمان شما مطمئن شود. در واقع تعداد جلسات بعدی مراجعه منوط به تشخیص پزشک درمانگر است.
جمع‌بندی
ریتینرها زیبایی لبخند شما را پس از درمان ارتودنسی تضمین می‌کنند. آنها همچنین در رفع ناهنجاری‌های دندانی نقش مهمی دارند. نکته مهم در خصوص نگهدارندههای دندان این است که باید به طور مرتب استفاده شوند، تا دندانها به موقعیت نامناسب قبلی خود بازنگردند. انواع مختلفی از پلاک‌های نگهدارنده وجود دارد که آنها را در این مقاله معرفی کردیم. همچنین راهکارهایی را ارائه دادیم که استفاده از آنها می‌تواند سلامت دهان و دندان را افزایش دهد و بهداشت نگهدارندهها را نیز بهبود بخشد.
