مال اکلوژن دندانی یا ناهنجاری بایت چیست؟ عارضه‌های دندانی و مشکلات فک و دندان که باعث تراز و چفت نبودن دندانهای فک بالایی با فک پایینی می‌شوند را مال اکلوژن می‌نامند. از عمده اکلوژن‌ها یا ناهنجاریهای بایت؛ دیپ بایت، آندربایت، اور بایت، اپن بایت، کراس بایت و کراودینگ هستند. مال اکلوژن‌ها تاثیرات منفی بر ظاهر صورت،دهان و دندان، صحبت کردن، خوردن و آشامیدن می گذارند و در صورت شدید بودن آن آسیب‌های جدی به بافت لثه و دندان ها می گذارند. در این مقاله می‌خواهیم عوامل به وجود آورنده این عارضه‌های فک و دندان، پیش‌گیری از شکل گرفتن آن و همچنین ترمیم و درمان این ناهنجاریها را بررسی کنیم.
برای دریافت مشاوره رایگان همین حالا تماس بگیرید
ناهنجاری بایت دندانی به چه معناست؟
ناهنجاری بایت دندانی به طور کلی به مشکلاتی گفته میشود که ترتیب و قرارگیری صحیح دندانها را به هم می‌زنند. این مشکلات میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- تراکم بیش از حد: در این حالت، دندانها بیش از حد نزدیک می‌شوند و ممکن است باعث دشواری در تمیز کردن و نگهداری از آنها شود.
- تراکم کم (فضای خالی): در این حالت، فاصله بین دندانها بیش از حد زیاد است و باعث ایجاد فضای خالی بین دندانها میشود. این ناهنجاری باعث مشکلاتی مانند جمع شدن باقی‌مانده غذا و تراکم برفک‌های زبانی میشود.
- تراکم نامتقارن: در این حالت، تراکم دندانها نامتقارن است و دندانها به طور ناهمسان در دهان چیده شده‌اند. این وضعیت ممکن است باعث مشکلاتی مانند فشار بین دندانها، استفاده نامناسب از دندانها در فرآیند جویدن یا مشکلات جدی‌تری مانند فرسایش دندانها شود.
بیشتر بدانید : ارتودنسی چیست؟
انواع کلاس و یا همان شدت مال اکلوژن
اگر دندانپزشک شما بعد از معاینه متوجه شود که شما دچار مال اکلوژن خفیف هستید، نیازی به درمان نخواهید داشت؛ اما اگر مال اکلوژن شما، شدید باشد؛ احتمالا شما را به متخصص ارتودنسی ارجاع خواهد داد. متخصص ارتودنسی برای تشخیص میزان و شدت ابتلا شما به مال اکلوژن از اشعه x استفاده خواهد کرد و نوع و شدت و یا همان کلاس، مال اکلوژن شما مشخص خواهد کرد. انواع کلاساین عارضه:
مال اکلوژن کلاس ۱
در این نوع فک بالایی فرد از فک پایینی او کمی جلوتر است. بسیاری از افراد در این دسته قرار میگیرند.
مال اکلوژن کلاس ۲
در این نوع از مال اکلوژن، دندان های فک بالایی فرد بسیار جلوتر دندان های فک پایینی او قرار دارد که به این نوع از مال اکلوژن اوربایت میگویند.
مال اکلوژن نوع ۳
این دسته از افراد، کسانی هستند که آندربایت شدید دارند و در این وضعیت فک پایین بیش از حد معمول از فک بالایی بیرون زده است و همین باعث ایجاد پروگناتیسم شده است.
برای دریافت مشاوره رایگان همین حالا تماس بگیرید
انواع ناهنجاری بایت
ناهنجاریهای بایت میتوانند متنوع باشند و به شکل‌ها و شدت‌های مختلفی ظاهر شوند. برخی از انواع ناهنجاریهای بایت عبارتند از:
اپن بایت (Open bite):
- تعریف: در اپن بایت، دندانهای بالا و پایین در وضعیت نرمالی به هم نمی‌خورند و فضای بازی بین آنها وجود دارد.
- علائم: فضای باز بین دندانهای بالا و پایین، مشکلات در بلع و گاهی اوقات سختی در جویدن غذا میتواند نشانه‌های اپن بایت باشند.
بیشتر بدانید : روش‌های درمان اپن بایت
درمان اپن بایت:
درمان اپن بایت ممکن است به شرایط و شدت ناهنجاری بستگی داشته باشد. در ادامه، چندین روش درمانی برای این ناهنجاری بایت را بررسی خواهیم کرد:
- ارتودنسی: استفاده از ارتودنسی یکی از روش‌های معمول در درمان اپن بایت است. ارتودنسی برای ایجاد فشار مناسب بر روی دندانها و جابه‌جایی آنها به کار می‌روند.
- بریس متحرک: بریس‌ها نیز به عنوان بخشی از ارتودنسی محسوب می‌شوند که قابلیت جداسازی از دهان را دارند. این بریس‌ها در ساعات زیادی از شبانه‌روز روی دندانها قرار میگیرند تا فشاری به آنها وارد کنند و به تدریج دندانها را جابه‌جا نمایند.
- جراحی فک: در موارد شدید اپن بایت، جراحی فک ممکن است لازم باشد. این روش شامل برش و جابه‌جایی قسمت‌هایی از فک است.
آندر بایت (Underbite):
- تعریف: در آندر بایت، دندانهای پایین جلوتر از دندانهای بالا قرار میگیرند.
- علائم: دندانهای پایین جلوتر از دندانهای بالا، مشکلات در جویدن، ظاهر غیرطبیعی صورت (فک پایین جلوتر)
بیشتر بدانید : روش‌های درمان آندربایت
درمان آندربایت:
درمان آندربایت نیز بستگی به شدت و علت آن دارد. بعضی از روش‌های رایج درمان آن شامل موارد زیر است:
- ارتودنسی: در بعضی موارد، ممکن است ارتودنسی برای درمان آندربایت موثر باشد. ارتودنسی با ایجاد فشار بر دندانها میتواند بعضی از ناترازی‌های آندربایت را برطرف کند.
- ارتزهای خارج از دهان: این دستگاه‌ها شامل ماسک‌ها و بریس‌های خارجی هستند که روی فک پایین نصب می‌شوند و در طول زمان با تقویت عضلات صورت و جلوگیری از فشار زیاد بر روی فک، ناهنجاری بایت را درمان می‌کنند.
- جراحی فک: در موارد شدید آندربایت، ممکن است جراحی فک لازم باشد. این جراحی شامل برش و جابه‌جایی قسمت‌هایی از فک است. پس از جراحی، ممکن است بریس‌ها و براکت‌ها برای ثابت نگه داشتن تغییرات استفاده شوند.
اوربایت دندان (Overbite):
- تعریف: در این ناهنجاری بایت، دندانهای بالا بیش از حد جلوتر از دندانهای پایین قرار میگیرند.
- علائم: دندانهای بالا بیش از اندازه جلوتر از دندانهای پایین قرار دارند، مشکل در جویدن و بلع غذا، ظاهر غیرطبیعی صورت.
درمان اوربایت:
روش‌های زیر میتواند برای درمان اوربایت مورد استفاده قرار گیرد:
- ارتودنسی ثابت: ارتودنسی فیکس یا ثابت، شامل براکت‌ها و سیم‌های فلزی هستند که بر روی دندانها قرار میگیرند. فشار وارد شده به دندانها در طول زمان میتواند بعضی اختلالات را برطرف کند.
- بریس‌های قابل تنظیم: این بریس‌ها شامل ابزارهایی هستند که میتوان آنها را تنظیم کرد. نحوه استفاده از آنها به شکل و موقعیت دندانها و فکها بستگی دارند. این دستگاه‌ها میتوانند به تصحیح اوربایت کمک کنند.
- جراحی ارتودنسی: در برخی موارد شدید اوربایت، جراحی ارتودنسی لازم است. این جراحی شامل تغییر در قسمت‌هایی از استخوان فکها و جمجمه است.
- تزریق: این روش شامل تزریق مواد خاصی در قسمت‌های مختلف فکها و دندانها است که باعث تغییر در شکل و موقعیت آنها میشود.
دیپ بایت (Deep bite):
- تعریف: دیپ بایت، نمونه پیشرفته اوربایت است. اگر دندانهای بالا بین ۴ تا ۱۰ میلی‌متر از دندانهای پایین جلوتر باشند به آن دیپ بایت گفته میشود.
- علائم: دندانهای بالا بیش از اندازه جلوتر از دندانهای پایین قرار دارند، مشکل در جویدن و ظاهر غیرطبیعی صورت.
بیشتر بدانید : روش‌های درمان دیپ بایت
درمان دیپ بایت:
روش‌های درمانی این ناهنجاری بایت، مشابه درمان اوربایت است؛ یعنی میتوان از ارتودنسی، بریس‌های قابل تنظیم، جراحی و تزریق برای درمان آن استفاده کرد.
کراس بایت (Crossbite):
- تعریف: در کراس بایت، دندانهای بالا و پایین به طور طبیعی به هم نمی‌خورند و ممکن است یک یا چند دندان در وضعیت نادرست قرار گیرند.
- علائم: علائم کراس بایت شامل دندانهای نامنظم، مشکل در بلع، جویدن و ظاهر غیرطبیعی لبخند است.
درمان کراس بایت:
- ارتودنسی: استفاده از براکت‌ها و سیم‌های ارتودنسی که روی دندانهای فیکس می‌شوند، میتواند به تصحیح این ناهنجاری بایت کمک کند. با قرار دادن براکت‌ها روی دندانها و اعمال نیرو، به تدریج دندانها به جای درست خود منتقل می‌شوند.
- بریس‌های قابل تنظیم: استفاده از بریس‌های قابل تنظیم، مانند بریس‌های تقویتی و ماسک‌ها، میتواند در تصحیح کراس بایت موثر باشد.
- جراحی: در برخی موارد شدید کراس بایت، ممکن است جراحی ارتودنسی نیاز باشد.
پروتروژن (بیرون زدگی) (Protrusion):
- تعریف: در پروتروژن، دندانهای جلویی بیش از حد بیرون زده و رو به جلو انحراف دارند. این موضوع بیشتر در مورد دندانهای بالا اتفاق می‌افتد.
- علائم: بیرون زدگی دندانهای جلو، مشکل در گاز گرفتن، لب‌های بیرون زده، لبخند غیرطبیعی
درمان پروتروژن:
- ارتودنسی ثابت: یکی از روش‌های رایج برای درمان بیرون زدگی، استفاده از ارتودنسی است. سیم‌های فلزی ارتودنسی به تدریج دندانها را به جایگاه صحیح خود برمی‌گردانند.
- بریس‌های قابل تنظیم: این بریس‌ها با اعمال فشار به نقاط مختلف دهان و فک، فضای کافی را برای منظم شدن دندانهای بیرون زده فراهم می‌کنند.
بیشتر بدانید : انواع ارتودنسی دندان
آنودنتیا و هایپردنشیا:
- آنودنتیا: عدم رویش یک یا چند دندان در دهان
- هایپردنشیا: داشتن تعداد بیش از حد دندان در دهان
درمان آنودنتیا:
در صورتی که فرد به صورت طبیعی بعضی دندانها را نداشته باشد، میتوان از درمان‌های پروتزی استفاده کرد. این روش شامل نصب پروتزهای دندانی مانند پروتزهای کامل یا پروتزهای جزئی (برای جایگزینی دندانهای خاص) است.
درمان هایپردنشیا:
در صورتی که فرد دارای دندانهای اضافی باشد، ممکن است برای درمان ناهنجاری بایت به عمل جراحی نیاز باشد تا دندانهای اضافی برداشته شده و تراز دندانی تنظی
نحوه تشخیص مال اکلوژن ها
برای اینکه تشخیص دهید که آیا به این عارضه دچار هستید یا خیر، می‌توانید به علائم گفته شده در ادامه دقت نمایید و در فک خود جستجو کنید که آیا دارای این علائم در فک خود هستید؛ البته توجه کنید که اگر شما به مال اکلوژن خفیف دچار باشید نمی‌توانید به راحتی آن را تشخیص دهید، اما اگر نوع مال اکلوژندر شما شدید باشد تغییرات ظاهری ایجاد شده در شما به راحتی گویا این عارضه خواهد بود.
علائم مال اکلوژن
- تغییر در ظاهر صورت؛ به گونه ای که فک بالایی شما بسیار جلوتر است و یا خیلی به قسمت داخلی صورت فشرده شده است.
- عدم تراز بودن و ناهماهنگی دندان ها
- گاز گرفتن مکرر قسمت های داخلی دهان: اگر در هنگام جویدن دائما لپ ها و لب های خود را گاز می‌گیرید و برخورد دندان ها به این نواحی زیاد است؛ شما دارای مال اکلوژن شدید هستید.
- مشکلات تکلم؛ خارج شدن صدایی مانند سوت در هنگام حرف زدن
- تنفس نامنظم دهانی
- ساییده شدن دندان ها
- لبخند نامتوازن که نیاز به اصلاح طرح لبخند داشته باشد
نکته: شناخت بهتر آناتومی دندان به شما در تشخیص بهتر ما اکلوژن ها کمک خواهد کرد.
عوارض ناهنجاریهای بایت دندانی چیست؟
این ناهنجاریها میتوانند تاثیرات مختلفی بر سلامت دهان و دندان داشته باشند، از جمله:
- دشواری در تمیز کردن و نگهداری از دندانها که ممکن است منجر به تجمع پلاک شود.
- وجود فضای باز بین دندانها که میتواند باعث مشکلاتی در جویدن و بلعیدن غذا شود.
- ناهنجاری بایت ممکن است منجر به فشار نامتناسب بر روی دندانها و بافت‌های دیگر شود که میتواند به دندانها آسیب وارد کند.
- افزایش خطر بروز بیماری‌های لثه مانند التهاب لثه و پریودنتیت.
- در بعضی از ناهنجاریها، دندانهای بالا فشار بیش از حدی روی دندانهای پایین وارد می‌کنند که ممکن است منجر به فرسایش دندانها شود.
- فشار بیش از حد روی بافت‌های نرم میتواند باعث مشکلاتی مانند تغییر شکل لب‌ها و تحلیل لثهها شود.
در صورتی که علائمی از این ناهنجاری را مشاهده می‌کنید، بهتر است به دندانپزشک مراجعه کرده و مشاوره و درمان مناسب را دریافت نمایید.
اهمیت تشخیص و درمان ناهنجاریهای بایت
تشخیص و درمان ناهنجاری بایت دندانی بسیار مهم است. این ناهنجاریها میتوانند تاثیرات جدی بر سلامت دهان و دندان داشته باشند. در ادامه توضیح می‌دهیم که چرا تشخیص و درمان ناهنجاری اهمیت دارد:
- رشد صحیح جوانه دندانهای دائمی: ناهنجاریهای بایت ممکن است باعث مشکلاتی در رشد جوانه‌ها دائمی شوند. با تشخیص و درمان این ناهنجاریها، میتوان امکان رشد صحیح جوانه‌ها را فراهم کرد.
- حفظ سلامت دهان و دندان: این ناهنجاریها میتوانند باعث دشواری در تمیز کردن و نگهداری از دندانها شوند. با تشخیص و درمان این مشکلات، میتوان سلامت دهان و دندان را حفظ کرد و خطر ابتلا به بیماری‌های دندانی و لثه را کاهش داد.
- بهبود ظاهر: مشکلات بایت ممکن است باعث تغییرات ظاهری در دندانها و صورت شما شوند. با تشخیص و درمان این ناهنجاریها، میتوان لبخند زیباتری داشت و تناسب صورت را بهبود بخشید.
- جلوگیری از آسیب‌های دندانی: ناهنجاری بایت میتواند باعث برخورد بین دندانها یا فشار بیش از حد به آنها شود؛ این مسئله در درازمدت منجر به شکستگی و سایر آسیب‌های دندانی خواهد شد. با تشخیص و درمان این ناهنجاریها، میتوان جلوی بروز آسیب‌های دندانی را گرفت و سلامت دندانها را حفظ کرد.
علل و عوامل رایج ناهنجاری بایت
این مشکلات میتواند علل متعددی داشته باشد. برخی عوامل رایج که میتوانند به این ناهنجاریها منجر شوند، عبارتند از:
۱- عوامل ژنتیکی
بعضی ناهنجاریهای بایت به علت وراثت به وجود می‌آیند؛ یعنی اگر یکی از والدین شما دارای این ناهنجاریها باشد، شما نیز ممکن است به آن مبتلا شوید.
۲- عوامل محیطی
اگر در طول فرایند رشد دندانها، فشار و نیروی فیزیکی زیادی بر آنها وارد شود، باعث به وجود آمد ناهنجاری بایت میشود. همچنین استفاده بیش از حد از اسپری‌های ضدعفونی‌کننده و دهانشویه‌هایی که شامل الکل هستند، میتواند به این ناهنجاریها منجر شود.
۳- سبک زندگی اشتباه
برخی عادات مانند باز کردن بیش از اندازه دهان، برداشتن لقمه‌های بزرگ، جویدن مواد غذایی سفت و عادات اشتباه بهداشت دهان میتوانند باعث بروز ناهنجاری شوند.
۴- عوامل جمجمه‌ای
برخی ناهنجاریها ممکن است به علت عوامل جمجمه‌ای مانند اندازه و شکل فکها و استخوان‌های صورت به وجود آیند. این عوامل میتوانند بر نحوه قرارگیری دندانها در دهان تاثیر بگذارند.
راه های درمان مال اکلوژن
متخصص ارتودنسی بر اساس نوع مال اکلوژن شما و شدت آن راه های زیادی برای درمان به شما پیشنهاد خواهد داد؛ که البته با توجه به میزان نیاز شما به اصلاحات، می‌توانید یکی از راه های درمانی را انتخاب نمایید. از جمله این راه ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کشیدن دندان برای درمان کراودینگ ( به معنای شلوغی و تجمع دندان ها در یک ناحیه)
- استفاده از خدمات ارتودنسی دندان برای اصلاح مشکلات دندان
- انجام عمل جراحی برای کوتاه کردن فک
- تغییرات در شکل و یا موقعیت دندان ها
- در کراودینگ میتوان بعد از کشیدن دندان های بسیار نامتوازن، با ایمپلنت دندان؛ دندان را در جای مناسب آن کاشت کرد.
- درمان مال اکلوژن ci به این صورت است که از رشد فک پایین جلوگیری و یا رشد فک بالا را تحریک می کنند. (البته امکان دارد از ترکیب دو روش استفاده نمایند)
درنتیجه مال اکلوژن ها از جمله عارضه های دهانی هستند، که هر چه سریع تر باید درمان شوند تا با رشد و گسترش آن، هزینه های بیشتری برای شما رقم نزنند و هر چه سریعتر ظاهر چهره و زیبایی صورت خود را اصلاح کرده و کارکرد دندان های خود را در خوراک، صحبت کردن و تنفس بهبود بخشید.
برای دریافت مشاوره رایگان همین حالا تماس بگیرید
جمع بندی
ناهنجاریهای بایت به انواعی از بی‌نظمی‌های دندانی گفته میشود که باعث بروز اختلال در کارکرد دندانها و مشکلات زیبایی میشود. دلیل اینگونه ناهنجاریها میتواند تراکم کم یا زیاد دندانها، جلوتر بودن دندانهای یکی از فکها، بی‌نظمی بعضی دندانها یا بیرون‌زدگی آنها باشد. این ناهنجاریها به چند نوع مختلف تقسیم می‌شوند که شامل اپن بایت، آندربایت، اوربایت، دیپ بایت، کراس بایت، پروتروژن، آنودنتیا و هایپردنشیا است. در این مقاله هر یک از این موارد به تفصیل بررسی شد و روش‌های درمانی هر کدام معرفی گردید. تشخیص به موقع و درمان ناهنجاری بایت به شما کمک می‌کند لبخند زیباتری داشته باشید، ماندگاری دندانهای خود را افزایش دهید و عدم تقارن فک یا صورت را برطرف نمایید. در صورتی که به مشاوره بیشتری در این مورد نیاز دارید می‌توانید با ما تماس بگیرید.
سوالات متداول
۱. درمان ناهنجاریهای بایت دندان چقدر طول میکشد؟
زمان درمان ناهنجاریهای بایت، بستگی به شدت، نوع ناهنجاری، سن شخص، واکنش بدن به درمان و دقت در رعایت دستورات پزشک دارد. معمولا این درمان بین چند ماه تا چند سال طول میکشد.
۲. آیا درمان این ناهنجاریها دردناک است؟
در طول درمان ممکن است احساس درد، فشار و ناراحتی وجود داشته باشد. اما با استفاده از مسکن‌ها و رعایت دقیق دستورات پزشک، میتوان این ناراحتی‌ها را کاهش داد.
۳. آیا ناهنجاریهای بایت دندان میتوانند مجددا بروز کنند؟
بله، در برخی موارد ناهنجاری بایت دندان ممکن است مجددا بروز کند. به همین دلیل ممکن است پزشک پس از درمان، در ناحیه غیرقابل رویت (مانند پشت دندانها) براکتهای دائمی قرار دهد تا دندانها نتوانند از جای خود تکان بخورند.
۴. آیا درمان ناهنجاریهای بایت تاثیری بر ظاهر و زیبایی دارد؟
بله، درمان این ناهنجاریها میتواند تاثیر خیلی زیادی بر ظاهر و زیبایی شما داشته باشد. با بهبود تراز دندانها و متقارن کردن آنها، لبخندتان زیباتر شده و اعتماد به نفس شما افزایش خواهد یافت.
۵. آیا درمان این مشکلات در هر سنی ممکن است؟
درمان این مشکلات در هر سنی امکانپذیر است؛ اما برای کودکان و نوجوانان، که در دوران رشد قرار دارند راحتتر انجام میشود.
۶. آیا ناهنجاریهای بایت، تنها بر تراز دندانها تاثیر دارند؟
خیر؛ این ناهنجاریها میتوانند بر جوانه دندانهای دائمی، فکها و عضلات صورت نیز تاثیر منفی داشته باشند.
۷. آیا مشکلات بایت دندان میتوانند به مشکلات سلامتی دهانی نیز منجر شوند؟
بله، این ناهنجاریها میتوانند منجر به مشکلاتی مانند آسیب دیدن لثهها، ترکهای دهانی، سایش غیرطبیعی دندانها و گوارش ناقص غذا شوند.
۸. آیا باید پس از درمان به نکات مراقبتی خاصی توجه کنم؟
پس از درمان ناهنجاری بایت دندان، نگهداری و مراقبت از دندانها و حفظ تراز آنها بسیار مهم است. این مراقبت شامل عمل به دستورات پزشک در مورد شستشوی دهان و استفاده از براکتهای نگهدارنده میشود.
