فلوراید یک ماده معدنی مهم برای همه کودکان است. دهان ما حاوی باکتری‌هایی است که قند موجود در غذاها و نوشیدنی‌های مصرفی ما را تبدیل به اسیدی می‌کند که به دندان‌ها آسیب می‌رساند. فلوراید از دندان‌ها محافظت می‌کند. اما فلوراید بیش از حد می‌تواند باعث وضعیتی به نام فلوئوروزیس دندانی شود. فلوئوروزیس دندانی (Dental fluorosis) عارضه‌ای است که باعث تغییر در ظاهر مینای دندان میشود. این وضعیت می‌تواند زمانی ایجاد شود که کودکان در طول سال‌های رویش دندان، یعنی سن ۸ سالگی و کمتر، به طور منظم فلوراید مصرف کنند.
اکثر موارد فلوئوروزیس دندانی خفیف است و به صورت لکه‌های سفید روی سطح دندان ظاهر میشود که ممکن است به سختی قابل توجه باشد و بر عملکرد دندان تأثیری نداشته باشد. اشکال متوسط و شدید فلوئوروزیس دندان که بسیار کمتر شایع هستند، باعث تغییرات گسترده‌تر مینای دندان می‌شوند. در فرم نادر و شدید ممکن است حفره‌هایی در دندان‌ها ایجاد شود. بنابراین در اغلب موارد، فلوروزیس یک نگرانی زیبایی است و برای سلامتی شما مضر نیست. اما درمان‌هایی وجود دارد که می‌تواند این مشکل را برطرف کند.
برای دریافت مشاوره رایگان و تخصصی شماره خود را وارد نمایید
علائم فلوئوروزیس دندانی چیست؟
علائم فلوئوروزیس از لکه‌ها یا رگه‌های سفید ریز که ممکن است قابل توجه نباشد تا لکه‌های قهوه‌ای تیره و مینای دندان زبر و حفره دار که تمیز کردن آن دشوار است، متغیر می‌باشد. دندان‌هایی که تحت تأثیر فلوئوروزیس قرار نگرفته‌اند، صاف و براق هستند و رنگ سفید کرم کمرنگ دارند.
اگر متوجه شدید که دندانهای کودک‌تان دارای رگه‌ها یا لکه‌های سفید است یا اگر یک یا چند دندان او تغییر رنگ داده است، با دندانپزشک تماس بگیرید.
از دهه ۱۹۳۰، دندانپزشکان شدت فلوئوروزیس را با استفاده از دسته بندی‌های زیر ارزیابی کرده‌اند:
- مشکوک: مینای دندان تغییرات جزئی را نشان می‌دهد که از چند نقطه سفید تا لکه‌های سفید محدود متغیر است.
- بسیار خفیف: نواحی سفید مات در کمتر از ۲۵ درصد سطح دندان پراکنده شده است.
- خفیف: نواحی مات سفید روی سطح دندان گسترده‌تر هستند اما هنوز شامل کمتر از ۵۰ درصد سطح دندان میشود.
- متوسط: نواحی مات سفید بیش از ۵۰ درصد سطح مینا را درگیر کرده است.
- شدید: تمام سطوح مینای دندان تحت تأثیر لکه‌های سفید قرار می‌گیرند. دندان‌ها همچنین دارای حفره‌هایی هستند که ممکن است مجزا باشند یا در کنار هم قرار گیرند.
علل فلوئوروزیس دندانی چیست؟
فلوئوروزیس دندانی در اثر مصرف بیش از حد طبیعی فلوراید در حین شکل گیری دندان ایجاد میشود. فلوئوروزیس اولیه عاج و فلوئوروزیس مینای دندان فقط در طول تشکیل دندان یعنی در سنین کودکی اتفاق می‌افتد. فلوئوروزیس مینا ظاهری مات سفید دارد که به دلیل هیپومینرالیزه شدن سطح مینای دندان است. در واقع فلوئوروزیس دندانی در بزرگسالان رخ نمی‌دهد و فقط روی دندان‌هایی که هنوز در زیر لثه در حال رشد هستند تأثیر می‌گذارد.
سطحی‌ترین نگرانی در فلوئوروزیس دندان، تغییرات زیبایی در دندان دائمی (دندانهای بالغ) است. دوره‌ای که این دندان‌ها در معرض بالاترین خطر ابتلا به فلوئوروزیس هستند، از زمان تولد کودک تا ۶ سالگی است. اگرچه برخی تحقیقات نشان می‌دهد که مهم‌ترین دوره در طول ۲ سال اول زندگی کودک است. تقریباً از ۷ سالگی به بعد، دندانهای دائمی اکثر کودکان (به جز دندان عقل آنها) رشد کاملی داشته‌اند و بنابراین علی رغم مقدار دریافت فلوراید، حساسیت آنها به فلوئوروزیس بسیار کاهش می‌یابد یا حتی ناچیز است. شدت فلوئوروزیس دندان به میزان مواجهه با فلوراید، سن کودک، پاسخ فردی، وزن، میزان فعالیت بدنی، تغذیه و رشد استخوان بستگی دارد. حساسیت فردی به فلوئوروزیس نیز تحت تأثیر عوامل ژنتیکی قرار می‌گیرد.
بسیاری از منابع شناخته شده فلوراید ممکن است در قرارگیری بیش از حد در معرض فلوراید نقش داشته باشند، از جمله دهان شویه حاوی فلوراید (که کودکان خردسال ممکن است آن را ببلعند)، مصرف بیش از حد خمیر دندان فلورایددار، آب‌های بسته بندی شده که از نظر محتوای فلوراید آزمایش نشده‌اند، استفاده نامناسب از مکمل‌های غذایی حاوی فلوراید، مصرف مواد غذایی حاوی فلوراید، به ویژه آنهایی که از کشورهای دیگر وارد شده‌اند و فلوراید آب شهری. آخرین گزینه (میزان فلوراید آب شهری) به طور مستقیم یا غیرمستقیم مسئول ۴۰ درصد از کل موارد فلوئوروزیس است، اما اثر حاصل از فلورایداسیون آب عمدتاً و به طور معمول زیبایی شناختی است. موارد شدید فلوئوروزیس می‌تواند در اثر قرارگیری در معرض آبی که به طور طبیعی دارای سطوح بالاتری از فلوراید است یا با قرار گرفتن در معرض سایر منابع فلوراید مانند چای آجری (brick tea) یا آلودگی ناشی از زغال سنگ با فلوراید بالا اتفاق بیفتد.
راه‌های درمانی فلوئوروزیس دندانی چیست؟
لکه های فلوئوروزیس با مسواک زدن و کشیدن نخ دندان از بین نمی‌روند. تنها راه رهایی از فلوئوروزیس، درمانهای زیبایی دندان است. برخی روشهای دندانپزشکی زیبایی می‌توانند فلوئوروزیس را برطرف کنند. بهترین روش درمانی برای شما به عوامل مختلفی از جمله شدت فلوئوروزیس، بودجه و ترجیحات شخصی‌تان بستگی دارد. درمانهای رایج فلوئوروزیس شامل موارد زیر هستند.
- سفید کردن دندان (Teeth whitening): دندانپزشک، یک ژل بلیچینگ را برای مدت زمان مشخص روی دندانهای شما قرار می‌دهد. این ژل، مینای دندان را روشن می‌کند تا با فلوئوروزیس ترکیب شود. در حالی که سفید کردن دندان برای موارد خفیف فلوئوروزیس مناسب است اما با توجه به شدت مشکل ممکن است درمانهای دیگر برای شما مناسب‌تر باشند.
بیشتر بدانید : بلیچینگ دندان
- باندینگ دندان (Dental bonding): در این روش، دندانپزشک از رزین کامپوزیت همرنگ دندان برای پوشاندن لکه‌های فلوئوروزیس استفاده می‌کند. سپس دندانهای شما فرم و صیقل داده می‌شوند تا ظاهری طبیعی پیدا کنند.
بیشتر بدانید : باندینگ چیست؟
- لمینت دندان: ونیرهای سرامیکی که از رزین یا پرسلن ساخته شده‌اند، پوسته‌های نازکی هستند که به سطوح جلویی دندانهای شما چسبانده می‌شوند. لمینت‌ها به صورت سفارشی ساخته می‌شوند، بنابراین برای دستیابی به تناسب و اندازه مناسب باید بر طبق قالب‌های دندانی شما ساخته شوند.
بیشتر بدانید : لمینت دندان
- روکش‌های دندان (Dental crowns): مانند لمینت‌ها، روکش‌ها نیز به صورت سفارشی ساخته می‌شوند. با این حال، این نوع ترمیم دندان روی کل دندان شما قرار می‌گیرد. در این روش، دندانپزشک باید مقداری از مینای طبیعی شما را بردارد تا روکش به درستی روی دندان‌ها قرار بگیرد.
بیشتر بدانید : روکش دندان
- میکروابریژن مینا (Enamel microabrasion): در طی این روش، دندانپزشک لایه بسیار نازکی از مینای دندان را برمی‌دارد. این کار به از بین بردن بسیاری از لکه های فلوئوروزیس کمک می‌کند. در اغلب موارد، دندانپزشک پس از میکروابریژن مینا از سفید کردن دندان استفاده خواهد کرد تا رنگ دندان شما یکنواخت‌تر شود.
روشهای پیشگیری از فلوئوروزیس دندانی چیست؟
هوشیاری والدین، کلید پیشگیری از فلوئوروزیس دندانی است.
اگر آب مصرفی شما از یک سیستم عمومی تأمین میشود، پزشک یا دندانپزشک و همچنین اداره آب محلی یا اداره بهداشت عمومی می‌تواند به شما بگوید که چه مقدار فلوراید در آن وجود دارد. اگر از آب چاه یا آب بسته بندی شده استفاده می‌کنید، بخش بهداشت عمومی یا یک آزمایشگاه می‌تواند محتوای فلوراید آن را تجزیه و تحلیل کند. هنگامی که متوجه شدید فرزندتان از آب آشامیدنی و منابع دیگر مانند آب میوه‌ها و نوشابه‌ها چه مقدار فلوراید دریافت می‌کند، می‌توانید با دندانپزشک خود تصمیم بگیرید که آیا کودک شما باید مکمل فلوراید مصرف کند یا خیر.
در خانه، تمام محصولات حاوی فلوراید مانند خمیر دندان، دهان شویه‌ها و مکمل‌ها را دور از دسترس کودکان خردسال نگهداری کنید. اگر کودک مقدار زیادی فلوراید را در مدت زمان کوتاهی مصرف کند، ممکن است به علائم زیر دچار شود:
- حالت تهوع
- اسهال
- استفراغ
- درد شکم
اگرچه مسمومیت با فلوراید معمولاً عواقب جدی ندارد، اما هر ساله چند صد کودک را راهی اورژانس می‌کند.
همچنین نظارت بر استفاده کودکان از خمیردندان فلورایددار بسیار مهم است. فقط به اندازه یک نخود خمیر دندان را روی مسواک کودک خود قرار دهید. این کار برای بهره مندی از خواص محافظتی فلوراید کافی خواهد بود. همچنین به کودک خود بیاموزید که خمیر دندان را پس از مسواک زدن به جای قورت دادن، بیرون بیاورد. برای تشویق به تف کردن، از خمیردندان‌های حاوی طعم‌هایی که کودکان ممکن است قورت دهند خودداری کنید.
برای دریافت مشاوره رایگان همین حالا تماس بگیرید
حرف آخر
فلوئوروزیس دندانی، وضعیتی است که در اثر قرار گرفتن بیش از حد در معرض فلوراید، ظاهر مینای دندان را در کودکان خردسال تغییر می‌دهد. کودکان فقط در زمانی که دندانهای دائمی آنها در حال شکل گیری است در معرض خطر فلوئوروزیس هستند. این بدان معناست که بزرگسالان و کودکان بزرگتر از ۸ سال به فلوئوروزیس مبتلا نمی‌شوند. اکثر موارد فلوئوروزیس خفیف بوده و دردناک نیستند بنابراین هیچ آسیب دائمی به دندانهای کودک وارد نمی‌کنند. اگر فلوروزیس شدید رخ دهد، معمولاً می‌توان آن را از طریق تعدادی از تکنیک‌های دندانپزشکی زیبایی مانند سفید کردن، روکش، لمینت و … درمان کرد. والدین و مراقبان می‌توانند با نظارت بر کودکان، به ویژه کودکان نوپا در هنگام مسواک زدن (استفاده از مقدار کافی خمیردندان و اطمینان از قورت ندادن خمیردندان توسط کودک) و شروع چکاپهای دندانپزشکی منظم از یکسالگی کودک از فلوئوروزیس دندانی پیشگیری کنند.
سوالات متداول
در زیر چند سوال پرتکرار پیرامون Dental fluorosis را مرور می‌کنیم.
۱.آیا فلوئوروزیس با درمانهای خانگی از بین میرود؟
خیر. فلوئوروزیس دندانی با درمانهای خانگی و حتی مسواک زدن از بین نمیرود. تنها راه برطرف کردن آن استفاده از روشهای دندانپزشکی زیبایی است.
۲. فلوئوروزیس چگونه تشخیص داده میشود؟
تشخیص Dental fluorosis بسیار آسان است و در طی چکاپهای معمول دندانپزشکی به راحتی مشخص میشود.
۳. آیا نوزادنی که با شیرخشک تغذیه می‌شوند، به احتمال بیشتری به فلوئوروزیس دندانی دچار می‌شوند؟
سه نوع شیر خشک رایج عبارتند از: شیر خشک پودری که در بسته بندی‌های فله یا تک مصرفی عرضه میشود، مایع غلیظ و شیرخشک آماده برای تغذیه. شیرخشک آماده مصرف حاوی فلوراید کمی است و باعث فلوئوروزیس دندانی نمی‌شود. انواع شیر خشکی که باید با آب مخلوط شوند (کنسانتره پودری یا مایع) ممکن است احتمال فلوئوروزیس دندانی را افزایش دهند، البته در صورتی که منبع اصلی غذای کودک باشند و آبی که برای تهیه شیرخشک به کار میرود، محتوای فلوراید بالایی داشته باشد.
۴. کودک من برای محافظت از دندانهای خود به چه مقدار فلوراید نیاز دارد؟
کودکانی که از یک رژیم غذایی معمولی پیروی میکنند، آب حاوی فلوراید مینوشند و از محصولات دندانی حاوی فلوراید به درستی استفاده میکنند، فلوراید مورد نیاز برای حفظ دندانهای سالم را دریافت میکنند.
