تکنولوژی موجب پیشرفت زیادی در حوزه دندانپزشکی شده است. اکنون بسیاری از کارها را می‌توان با کمک کامپیوتر و نرم‌افزارها اجرا کرد. این گونه ترمیم‌ها با دقت بالاتری انجام می‌شوند. یکی از تجهیزات دیجیتال پرکاربرد در زمینه دندانپزشکی نرم افزار دندانپزشکی CAD/CAM است. نرم افزار دندانپزشکی CAD/CAM مخفف طراحی و ساخت محصولات درمانی دندان به کمک کامپیوتر (Computer Aided Design-Computer Aided Manufacturing) است. از این نرم افزار زمانی استفاده می‌شود که دندان‌ها و فک اسکن شده و قرار است ترمیم نهایی طراحی شود. در این مقاله قصد داریم نحوه کار و انواع نرم افزار دندانپزشکی CAD/CAM توضیح دهیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.
برای دریافت مشاوره رایگان و تخصصی شماره خود را وارد نمایید
فرایند کار با نرم افزار دندانپزشکی CAD/CAM
از فناوری کدکم دندانپزشکی برای قالب‌گیری از دندان‌ها و لثه‌ها استفاده می‌شود. در این مرحله می‌توان از روش قالب‌گیری معمولی یا دیجیتال استفاده کرد. اگر فرایند با یک مدل گچی شروع شود، ابتدا باید مدل را دیجیتالی کرد تا کار شروع شود. یعنی باید قالب سنتی را به قالب دیجیتال تبدیل کرد. آزمایشگاه‌های دندانپزشکی از یک اسکنر برای تبدیل قالب‌های سنتی به دیجیتال استفاده می‌کنند.
در برخی موارد، این فایل‌های قالب‌گیری با توموگرافی کامپیوتری با پرتو مخروطی (CBCT) که به اسکن اشعه ایکس نیز معروف است، ترکیب می‌شوند تا جزئیات بیشتری را نمایش دهند. البته این حالت تنها زمانی کارایی دارد که نیاز به این جزئیات باشد.
هنگامی که قالب سنتی دندان به قالب سه‌بعدی دیجیتال تبدیل شد، دندانپزشکان و تکنسین‌های آزمایشگاه از نرم افزار استفاده می‌کنند تا جادوی خود را با قالب‌های دیجیتال انجام دهند! با کمک نرم افزار دندانپزشکی CAD/CAM می‌توان بخش‌های ترمیمی لازم را ساخت، دندان مصنوعی کامل تولید کرد و نقشه راهی برای جراحی‌ها برنامه‌ریزی کرد.
پس از آماده شدن طراحی (قسمت CAD)، متخصص دندانپزشکی باید وارد بخش ساخت (CAM) فناوری کدکم شود. این مرحله بستگی به نوع ترمیم یا دستگاه دارد. این که قرار است محصول طراحی شده مستقیماً (اصطلاحاً) پرینت شود یا برای فرز آماده شود. برخی از نرم‌افزارهای دندانپزشکی برای طراحی با ماشین‌های فرز و چاپگرها سازگار ساخته شده‌اند تا بتوان محصول را فوراً تولید کرد. در موارد دیگر، طرح باید به بخش دیگری ارسال شود و سپس توسط تولیدکننده دیگری ساخته شود. در واقع، می‌توان مراحل ساخت ترمیم دندان را به شکل زیر مطرح کرد:
- اسکن دیجیتال دندان‌ها
- طراحی مدل سه‌بعدی دندان
- ماشین‌کاری و ساخت دقیق قطعات دندان
از نرم افزار کدکم در بخش طراحی مدل سه‌بعدی دندان استفاده می‌شود. از آنجایی که سیستم کدکم دندان را به صورت سه‌بعدی اندازه‌گیری می‌کند، به دندانپزشک این امکان را می‌دهد که با گرفتن عکس‌های داخل دهانی (به جای قالب‌گیری با مواد نرم روی دندان‌ها) مدل نهایی ترمیم را طراحی کند.
این روش برای به دست آوردن ابعاد دقیق دندان‌ها از تمام زوایا مناسب است. کار با آن هم تنها چند دقیقه زمان می‌برد. از این رو مدل موردنظر دندانپزشک در زیر ۲ ساعت آماده می‌شود.
انواع نرم‌افزارهای دندانپزشکی کدکم
در کل می‌توان نرم‌افزارهای دندانپزشکی را به دو دسته تقسیم کرد:
- نرم‌افزارهای مدیریت بیماران دندانپزشکی که اطلاعات شخصی و برنامه ویزیت بیماران را نگهداری می‌کنند.
- نرم‌افزارهای درمان دندانپزشکی که برای مستندسازی و کار با تاریخچه درمان بیمار و برنامه‌ریزی آن استفاده می‌شود.
تمام برنامه‌های گروه دوم را می‌توان به عنوان نرم افزار CAD/CAM دندانپزشکی طبقه‌بندی کرد. رایج‌ترین نرم‌افزارهای دندانپزشکی این گروه عبارت‌اند از:
نرم افزار طراحی دندان
این برنامه نوعی نرم افزار مدل‌سازی سه‌بعدی دندان است که به متخصصان در کلینیک‌ها و آزمایشگاه‌ها کمک می‌کند تا تاج‌ها، پروتزها، بریج‌ها و سایر ترمیم‌ها را طراحی کنند. به عنوان مثال، این برنامه‌ها به طراحی ترمیم‌هایی مانند تاج‌ها و پل‌ها بر اساس قالب دیجیتال کمک می‌کنند. ظهور هوش مصنوعی این ابزارها را سریع‌تر و دقیق‌تر می‌کند، زیرا می‌توانند اکثر مراحل دستی را خودکار کنند، به طوری که تنها بخش نهایی کار را یک دندانپزشک انجام دهد.
یکی دیگر از نرم‌افزارهایی که در این بخش قابل‌ذکر است، نرم‌افزارهای دیجیتالی پروتز هستند. طی یکی دو سال گذشته امکان دیجیتالی کردن کامل فرایند طراحی، برنامه‌ریزی و ساخت پروتزهای نیمه‌کامل و کامل فراهم شده است. نرم‌افزارهای طراحی لبخند دیجیتال هم از این نوع هستند. این نوع نرم افزار به بیمار نشان می‌دهند که درمان او در آینده به چه شکلی خواهد بود و دندان‌هایی که قرار است ساخته شوند، در صورت او چگونه دیده می‌شوند.
نرم افزار شبیه‌سازی درمان دندانپزشکی
این نرم افزار سه‌بعدی نوعی نرم افزار طراحی نیست، بلکه یک ابزار شبیه‌سازی است که به شبیه‌سازی گام به گام نتایج اصلاحات ارتودنسی و پیش‌بینی موقعیت دندان‌ها پس از درمان کمک می‌کند. دندانپزشکان می‌توانند با ترکیب این برنامه با نرم‌افزار برنامه‌ریزی ارتودنسی، بسیار راحت‌تر در مورد احتمالات درمان و پیامدهای آن تصمیم بگیرند و مروری گام به گام از آنچه را که در طول درمان اتفاق می‌افتد به بیماران ارائه دهند. این گونه بیماران هم با خیال راحت می‌توانند به فرایند کار اعتماد کنند.
نرم افزار دندانپزشکی مانیتورینگ بیمار
نرم افزار مانیتورینگ دندانپزشکان را قادر می‌سازد تا تغییرات سلامت دهان را در طول زمان مشاهده کنند. دیجیتالی کردن سوابق بیمار با هدف ردیابی وضعیت او باعث می‌شود تا پزشک بتواند قبل از نیاز به درمان جدی مداخله کند. به این عمل مراقبت‌های پیشگیرانه نیز می‌گویند. اسکن هر بیمار در هر بار مراجعه می‌تواند به تشخیص پوسیدگی‌های اولیه، سایش دندان، ترک‌خوردگی و سایر تغییرات پنهان از دید عادی کمک کند.
نرم افزار جراحی دندان
نوع دیگر، نرم افزار برنامه‌ریزی ایمپلنت است. نرم افزار جراحی دندان به پزشکان کمک می‌کند تا فرایند ایمپلنت را بهتر جلو ببرند. این نرم‌افزار حتی مجهز به هوش مصنوعی است و می‌تواند در برخی موارد به پزشک کمک کند تا در مورد طراحی خود بهتر تصمیم بگیرد و انتخاب‌های درست‌تری داشته باشد. دندانپزشک می‌تواند این موارد را بر اساس نیازهای بیمار ویرایش کند. به این ترتیب نرم‌افزاری وجود دارد که دندانپزشک را در هر مرحله از فرایند کار راهنمایی می‌کند. در برخی موارد، اگر شرایط بالینی بیمار اجازه دهد، امکان کاشت ایمپلنت در همان روز هم وجود دارد. این گونه سرعت کار افزایش می‌یابد.
بیشتر بدانید : ایمپلنت دیجیتال
نرم افزار فرز دندان
نرم افزار CAM for milling نوعی نرم افزار آزمایشگاهی دندانپزشکی است که برای ساخت بریج، روکش، اباتمنت ایمپلنت و سایر ترمیم‌ها استفاده می‌شود. نرم‌افزار فرز به دو روش کار می‌کند:
- استفاده از فایل‌های CAD و ارسال آنها به کارخانه برای ساخت دقیق ترمیم
- ارتباط مستقیم به دستگاه‌های فرز و تولید مدل دیجیتال
در مورد دوم از وابستگی کار دندانپزشکی با آزمایشگاه‌ها کاسته می‌شود و سرعت انجام ترمیم‌ها افزایش پیدا می‌کند. زیرا دندانپزشک می‌تواند این دستگاه‌ها و تکنولوژی‌ها را در مطب خود داشته باشد و قطعات را در همان جا تولید کند.
کاربردهای نرم افزار دندانپزشکی CAD/CAM
در شرایط مختلفی می‌توان از نرم افزار کدکم استفاده کرد:
- برای بیمارانی که به دلیل رفلکس و حالت تهوع، نمی‌توانند ابزارهای اندازه‌گیری را در دهان خود تحمل کنند.
- در زمانی که بیمار می‌خواهد سریع‌تر به نتیجه برسد و محدودیت زمانی وجود دارد.
- وقتی که دقت و ظرافت کار به دلایل مختلف از جمله زیبایی باید بالا باشد.
با کمک این تکنولوژی می‌توان ترمیم‌های زیادی را پیش برد و ساخت، از جمله:
- طراحی روکش
- طراحی بریج
- طراحی اینله و آنله
- طراحی ونیر کامپوزیت
- ساخت ایمپلنت‌های دندانی
- ساخت پروتزهای دندانی
- ساخت پروتزهای جزئی
- ترمیم و اصلاح شکل دندان‌ها
- نایت گارد
مزایا و معایب استفاده از نرم افزار دندانپزشکی CAD/CAM
استفاده از این نرم افزار مزایای زیاد دارد:
- صرفه‌جویی در زمان: این روش‌ها باعث شده‌اند تا برخی از کارها که چندین هفته یا حتی چند ماه طول می‌کشیدند، اکنون در یک روز انجام شوند.
- صرفه‌جویی در هزینه: از آنجایی که زمان ساخت ترمیم‌ها با کمک این برنامه‌ها کاهش پیدا می‌کند، از هزینه‌های رفت و آمد، ارسال مدل، دریافت قطعات و… نیز کاسته می‌شود.
- راحتی کار: با کمک کدکم قالب‌گیری دندان راحت‌تر انجام می‌شود و در نتیجه کل کار سریع‌تر، آسان‌تر و لذت‌بخش‌تر به پایان می‌رسد.
- رضایت بالا: از آن جایی که دقت این برنامه‌ها بسیار بالا است، نتیجه نهایی ترمی‌ها نیز بسیار دقیق می‌شوند. همین امر باعث افزایش رضایت بیمار و دندانپزشک می‌شود.
- دقت و صحت بالا در طراحی و ساخت قطعات دندان: استفاده از این برنامه‌ها می‌تواند دقت کار را بالا ببرد و احتمال خطا را کاهش دهد. از آنجایی که دندان روی زیبایی اثر بسیاری می‌گذارد، طراحی درست قطعات می‌تواند باعث افزایش این زیبایی شود. علاوه بر این، ساخت درست قطعات باعث می‌شود تا بیمار حس خوبی نسبت به قطعه ترمیمی داشته باشد و ترمیم به شکل دندان اصلی عمل کند و اذیت‌کننده نباشد.
- امکان سفارشی‌سازی بر اساس نیاز بیمار: با کمک این برنامه‌ها می‌توان تمامی مراحل را دقیقاً طبق نیاز بیمار پیش برد.
در کنار این مزایا، معایبی هم وجود دارد:
- هزینه بالای خرید و نگهداری تجهیزات CAD/CAM: دندانپزشکان برای داشتن این تکنولوژی باید هزینه کنند. هر چند در نهایت این هزینه برای آنها به صرفه خواهد بود.
- نیاز به آموزش و تسلط بر استفاده از نرم افزار: برای استفاده از این نرم افزار باید آموزش ببینید و تمام نکات آن را یاد بگیرید تا در نهایت بتوانید به بهترین شکل از آن استفاده کنید.
برای دریافت مشاوره رایگان همین حالا تماس بگیرید
سخن نهایی
در این مقاله به بررسی نرم افزار دندانپزشکی CAD/CAM پرداختیم و مزایا، معایب، نحوه کار و کاربردهای آن را توضیح دادیم. مسلماً این تکنولوژی می‌تواند کار دندانپزشکان را راحت‌تر کند و رضایت طرفین را از درمان بالا ببرد. زیرا نتیجه نهایی را بهبود می‌بخشد. آیا شما هم ترجیح می‌دهید در فرایند درمانی از این برنامه‌ها استفاده کنید؟ لطفاً نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود را در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.
