ایمپلنت ساب پریوستئال | مراحل، کاندید مناسب، مزایا و ریسک‌ها

فهرست مطالب

چند دهه است که ایمپلنت‌های دندانی به عنوان موثرترین روش‌ها برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته، مورد استفاده قرار می‌گیرند. ایمپلنت ساب پریوستئال، از یکی از این روش‌ها است که برای کاشت دندان عده‌ای از بیماران که شرایطی متفاوت دارند، استفاده می‌شود؛ بیمارانی که به خاطر شرایط خاص یا مسن بودن از تحلیل استخوان فک و کاهش تراکم استخوان رنج می‌برند یا دچار مشکلاتی هستند که آن‌ها را با محدودیت‌های جراحی مواجه می‌کند.

در این مقاله، به بررسی مراحل درمان، کاندیدهای مناسب و مزایا و ریسک‌های ایمپلنت ساب پریوستئال خواهیم پرداخت.

ایمپلنت ساب‌ پریوستئال چیست؟

ایمپلنت ساب پریوستئال که به زبان انگلیسی با نام “Subperiosteal Implant” شناخته می‌شود، از انواع ایمپلنت دندانی است. این نوع ایمپلنت، برخلاف ایمپلنت‌های مرسوم، روی استخوان فک قرار می‌گیرد؛ به این معنا که، ایمپلنت ساب پریوستئال بر سطح استخوان فک و در لایه‌ پوشش محافظ فک به نام «پریوست»، قرار می‌گیرد.

در واقع، این ایمپلنت به جای این‌که درون استخوان فک قرار بگیرد، روی سطح استخوان فک و زیر لثه قرار می‌گیرد. ایمپلنت ساب پریوستئال با یک پایه فلزی شخصی‌سازی شده بر استخوان فک، سوار می‌شود. کاربرد اصلی ایمپلنت ساب پریوستئال برای کسانی است که استخوان فک کافی برای کاشت ایمپلنت‌‎های معمول را ندارند.

ایمپلنت ساب‌ پریوستئال چه تفاوتی با ایمپلنت داخل استخوان دارد؟

گفتنی است که ایمپلنت ساب پریوستئال، اولین انتخاب برای ایمپلنت دندانی نیست و ایمپلنت داخل استخوان، اولین و رایج‌ترین نوع کاشت دندان است. در واقع، دو روش برای انجام ایمپلنت وجود دارد: ایمپلنت داخل استخوان (اندوستئال) و ایمپلنت ساب‌پریوستئال. با مقایسه این دو روش از نظر قرارگیری هر کدام در استخوان فک و همچنین شرایط استفاده آن‌ها، می‎‌توان تفاوت ایمپلنت ساب پریوستئال را نسبت به ایمپلنت داخل استخوان متوجه شد.

۱. شرایط استخوان فک

• معمولا ایمپلنت داخل استخوان برای افرادی اجرا می‌شود که از تراکم استخوان کافی برخوردارند.
• در مقابل، ایمپلنت ساب پریوستئال برای بیمارانی استفاده می‌شود که استخوان فک آن‌ها دچار تحلیل شده است. البته گاهی می‌توان با پیوند استخوان به تقویت استخوان تحلیل رفته فک پرداخت و پس از آن، ایمپلنت اندوستیل (Endosteal Implant) استفاده کرد. اما بعضی از افراد، تمایلی به پیوند استخوان ندارند. به همین خاطر از ایمپلنت ساب پریوستئال برای این افراد استفاده می‌کنند.

۲. مراحل درمان

• ایمپلنت‌های معمولی و کلاسیک، معمولا با یک پایه پیچی، داخل استخوان قرار می‌گیرند و بعد از آن‌که ترمیم شد، تاج و قسمت پروتز روی پایه سوار می‌شود.
• اما فرایند ایمپلنت‌های ساب‌پریوستئال، متفاوت است. این نوع ایمپلنت با یک قاب فلزی که به اندازه بخش استخوانی فک فرد مورد نظر ساخته شده است، روی استخوان قرار می‌گیرد و به لثه بخیه می‌شود. بعد از این مرحله، نوبت به آماده‌سازی قسمت بیرونی قالب برای اتصال‌دهی به پروتز می‌شود.

۳. نحوه و محل قرارگیری

• ایمپلنت‌های داخل استخوان که به آن‌‎ها (Endosteal Implant) هم گفته می‌شود، به صورت مستقیم در استخوان فک قرار می‌گیرند. در واقع اندوستیل‌ها به عنوان ریشه مصنوعی نقش آفرینی می‌کنند.
• در مقابل، ایمپلنت ساب پریوستئال (Subperiosteal Implant) برای استخوان فک تحلیل رفته، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مشخصات	ایمپلنت ساب‌پریوستئال (Subperiosteal)	ایمپلنت داخل استخوان(Endosteal)
نصب	ساخت قالب فلزی برای قرارگیری روی استخوان فک	اتصال با پیچ
کاربرد	استفاده در موقعیت کمبود استخوان فک و تراکم بی‌کیفیت استخوان	رایج‌‎ترین انتخاب در زمانی که استخوان فک در حالت عادی و سلامت قرار دارد.
فرایند درمان	نیازمند دوره ترمیم طولانی مدت	سریع و بدون نیاز به پیوند استخوان
دوام	داوم کم نسبت به ایمپلنت اندوستیل	دوام بالا با اتصال مستقیم به استخوان فک
قرارگیری	روی استخوان فک	داخل استخوان فک (زیر پریوست)

چه کسانی کاندید مناسب ایمپلنت ساب‌ پریوستئال هستند؟

موادی که در حال حاضر در ساخت ایمپلنت‌های دندانی استفاده می‌شوند، بسیار باکیفیت‌تر و تطابق‌پذیرتر از ایمپلنت‌های ساب پریوست در گذشته هستند. با این حال، بعضی از مراجعه‌کنندگان، با توجه به شرایطی که دارند، باید از کاشت ایمپلنت‌های ساب پریوستئال استفاده کنند. کاندیداهایی که ایمپلنت زیر پریوست برای آن‌ها مناسب است، کسانی هستند که در شرایط سلامت و جسمی زیر قرار دارند.

• افراد و بیماران مسن: افزایش سن در افراد باعث می‌شود تا تراکم استخوان آن‌ها از کیفیت کافی برای انجام ایمپلنت‌های داخل استخوان برخوردار نباشد. به همین خاطر، گزینه ایمپلنت ساب پریوستئال، تنها امکانی است که می‌توان افراد مسن را بدون پذیرش و تحمل جراحی سنگین، صاحب دندان جایگزین کرد.
• ناتوان در پیوند استخوان: بیمارانی که به دلیل مشکلات پزشکی نمی‌توانند پیوند استخوان انجام دهند، از دیگر کاندیداهای کاشت ایمپلنت ساب پریوستئال هستند. بیماری‌هایی مانند دیابت بالا و بیماری‌های خاص باعث می‌شود تا بعضی از افراد با محدودیت‌هایی در جراحی مواجه شوند. در این صورت، امکان پیوند استخوان برای بالا بردن کیفیت استخوان فک و در نتیجه، اجرای ایمپلنت داخل استخوان یا اندوستیل برای آن‌ها امکان‌پذیر نیست. به همین خاطر، می‌توان از ایمپلنت ساب پریوستئال برای آن‌ها استفاده کرد.
• نیاز به پروتز کامل فک: بعضی از افراد، بسیاری از دندان‌های خود را از دست داده‌اند. برای این‌که بتوان دندان‌های آن‌ها را هر چه سریع‌تر به آن‌ها برگرداند، می‌توان از ایمپلنت ساب پریوستئال استفاده کرد.
• درمان سریع: بعضی از افراد (با توجه به شرایط خود) تمایل دارند هرچه سریع‌تر صاحب دندان شوند. به همین خاطر با تصمیم خودشان، ایمپلنت زیر پریوست برای آن‌ها استفاده می‌شود. البته این موضوع با تشخیص پزشک و رضایت شخص انجام می‌شود.

مراحل انجام ایمپلنت ساب‌ پریوستئال: از اسکن تا تحویل پروتز

علاوه بر آن‌چه که تا این‌جا توضیح داده شد، بهتر است با مراحل انجام ایمپلنت ساب پریوستئال هم آشنا شویم.

۱. تصویربرداری و معاینه

در مرحله اول، پزشک ابتدا باید با در اختیار داشتن عکس‌های (OPG) و (CBCT) به بررسی وضعیت سلامت استخوان فک بپردازد. هدف از این معاینه این است که بر اساس تصویرهای رادیوگرافی، ایمپلنت مناسب با ساختار فک بیمار ساخته شود.

۲. اسکن دیجیتال گرفتن و قالب‌گیری از فک

در این مرحله، لازم است برای درست قرار گرفتن قالب فلزی ایمپلنت ساب پریوستئال در جای مناسب، اسکن دیجیتال یا همان سه بعدی از استخوان فک گرفته شود. این مرحله برای سفارشی‌سازی ایمپلنت، بسیار مرحله مهمی است.

۳. ساخت پایه ایمپلنت (قالب فلزی)

بعد از اسکن سه بعدی، نوبت به طراحی قالب فلزی ایمپلنت ساب پریوستئال می‌رسد. در این مرحله، قالب فلزی مقاوم و مناسب با شکل استخوان فک بیمار، ساخته می‌شود.

۴. قرار دادن قالب فلزی روی استخوان با جراحی

در این مرحله، لثه با کمک جراحی، کنار زده می‌شود. سپس قالب فلزی روی استخوان فک و زیر لایه لثه یا همان زیر پریوست قرار می‌گیرد. در آخر جراحی، لثه بخیه می‌شود تا قالب فلزی در جای خود روی استخوان فک، محکم شود.

۵. اتصال پایه‌های بیرونی (اباتمنت‌ها)

در ایمپلنت ساب پریوستئال، قسمت‌هایی از قالب فلزی به صورت پایه‌های کوچک از لثه بیرون می‌ماند. این پایه‌ها برای آن است که بعد از ترمیم لثه، قسمت پروتز روی آن‌ها سوار شود.

۶. نصب قسمت پروتز و تاج

نصب دندان جایگزین که شامل قسمت پروتز و تاج می‌شود، مرحله آخر ایمپلنت ساب پریوستئال به شمار می‌آید. بعد از این‌که مدتی از ترمیم لثه گذشت، پزشک از استحکام قالب فلزی اطمینان حاصل می‌کند. در این مرحله، نوبت به قرار دادن قسمت پروتز می‌رسد. بعد از این مرحله، بیمار می‌تواند از دندان جدید خود استفاده کند.

نکته: روش ساب پریوستئال به عنوان روش سریع کاشت دندان به حساب می‌آید. اما باید دقت داشت که این نوع ایمپلنت به دست متخصص باتجربه در کلینیک دندان‌پزشکی حرفه‌ای انجام شود.

چرا ایمپلنت ساب پریوستئال کمتر استفاده می‌شود؟

پطبق تحقیقات در (Pubmed)، کاشت ایمپلنت ساب پریوستئال به دلیل ایجاد عفونت‌های مکرر و شکستگی در موردهای مطالعاتی، خیلی وقت است که به عنوان روش رایج ایمپلنت مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، اما در حالتی که استخوان فک تحلیل رفته باشد و امکان پیوند استخوان هم وجود نداشته باشد، پس می‌توان از ایمپلنت ساب پریوست استفاده کرد.

اگر علاقه دارید تا ایمپلنت دندانی مورد نیاز با شرایط خود را پیدا کنید، می‌توانید با از طریق مشاوره رایگان با ما در ارتباط باشید.

مزایا و معایب ایمپلنت ساب‌ پریوستئال

هر روش درمانی از مزایا و معایبی برخوردار است. بنابراین روش ایمپلنت ساب پریوستئال هم از این قاعده مستثنی نیست. در ادامه به برشماری مزایا و معایب روش ایمپلنت ساب پریوستئال خواهیم پرداخت.

مزایای کاشت ایمپلنت زیر پریوستئال

•  قابل استفاده برای پروتز کامل: ایمپلنت ساب پریوستئال در مواردی که نیاز به کاشت چند دندان است، می‌تواند روش کارآمد و کلاسیکی به حساب بیاید.
• بی‌نیاز از پیوند استخوان: کسانی که تراکم استخوان کافی برای انجام ایمپلنت اندوستیل ندارند، می‌توانند بدون نیاز به پیوند استخوان از ایمپلنت ساب پریوست استفاده کنند.
• فرایند سریع: روش زیر پریوست، نیاز به دوره ترمیم طولانی مدت ندارد. به همین خاطر، فرایند به نتیجه رسیدن آن، بسیار سریع‌تر از روش‌های دیگر است.
• راهکاری برای شرایط خاص: روش ساب پریوستئال برای افرادی که از بیماری‌های خاص رنج می‌برند، راهکاری مناسب و کارآمد به حساب می‌آید.

معایب ایمپلنت ساب پریوستئال

• امکان عفونت یا التهاب لثه: تماس مستقیم قالب فلزی با بافت لثه می‌تواند باعث التهاب و عفونت در بعضی از بیماران شود.
• ظاهر مکانیکی: این امکان وجود دارد که ظاهر ایمپلنت ساب پریوستئال نسبت به ایمپلنت‌های داخل دندانی، کمی متفاوت باشد و طبیعی به نظر نرسد.
• ماندگاری کم‌تر: از آن‌جایی که قالب فلزی ایمپلنت زیر پریوست در داخل استخوان ثابت نمی‌شود، امکان شل شدن آن در بلندمدت وجود دارد.
• حساسیت به مواد سازنده: این امکان وجود دارد که مواد تشکیل‌دهنده بعضی از ایمپلنت‌های ساب پریوستئال برای بعضی از بیماران، حساسیت‌زا باشد. 

مراقبت‌های قبل و بعد از جراحی ساب‌ پریوستئال

با شناخت کامل این ایمپلنت، بهتر است با نکاتی در مورد مراقبت‌های قبل و بعد از جراحی ساب پریوستئال هم آشنا شویم. مراقبت بعد از عمل جراحی ایمپلنت ساب پریوستئال و همچنین رعایت بهداشت دهان و دندان (چه قبل و چه بعد از جراحی) بسیار اهمیت دارد. در ادامه به معرفی این نکات می‌پردازیم.

مراقبت‌های قبل از جراحی (۱–۲ هفته مانده تا روز عمل)

• داروها و پرونده پزشکی: تمامی داروهای مصرفی ز جمله داروهای رقیق‌کننده خون، آسپرین و داروهای دیابت را به پزشک اطلاع دهید؛ ممکن برخی از داروها موقتا قطع و یا تغییر پیدا کنند.
• سیگار و نیکوتین: سیگار را قطع کنید! نیکوتین ریسک عفونت و شکست ایمپلنت را بالا می‌برد.
• بهداشت دهان و آماده‌سازی: ممکن است پزشک پولیش یا اصلاح بهداشت برای شما تجویز کند.
• تدارکات خانگی: سوپ، پوره، ماست، اوتمیل و نوشیدنی‌های ولرم تهیه کنید؛ همچنین کمپرس سرد/یخ و گاز استریل هم آماده داشته باشید.
• همراه و مرخصی: برای روز عمل یک نفر همراه داشته باشید.

مراقبت‌های ۲۴ ساعت مانده تا عمل (در صورت بیهوشی)

• ناشتایی طبق دستور: معمولا ۶ ساعت قبل از انجام جراحی نباید مواد غذایی جامد بخورید و تا ۲ ساعت قبل از عمل، فقط آب مجاز است.
• الکل ننوشید، لباس راحت با دکمه یا زیپ جلو بپوشید و زیورآلات همراه نداشته باشید.

مراقبت‌های بلافاصله بعد از عمل (۰–۲۴ ساعت)

• کنترل خونریزی: از تف کردن آب دهان یا قرقره شدید پرهیز کنید. همچنین بخیه‌ها را دست‌کاری نکنید. دست‌کاری بخیه‌ها چه با دست و چه با زبان در مراحل پس از جراحی، سلامت ایمپلنت ساب پریوستئال را به خطر می‌اندازد.
• کمپرس سرد: در ۲۴ ساعت اول برای کم کردن میزان تورم روی قسمت ایمپلنت (از روی صورت) کمپرس سرد قرار دهید. (چرخه‌ ۲۰ دقیقه گذاشتن و ۱۰ دقیقه استراحت)
• بهداشت دهان: استفاده از نخ دندان و ابزارهای مربوطه برای تمیز کردن دندان باید زیر نظر و تایید پزشک انجام شود.
• تغذیه: در روزهای اول بعد از جراحی از خوردن غذاهای داغ یا سفت بپرهیزید.
• داروها: داروهای آنتی بیوتیک و مسکن‌ها را طبق دستور پزشک مصرف کنید.

مراقبت‌های روزهای ۲ تا ۷

• بهداشت دهان ملایم ولی دقیق: انتخاب مسواک با برس نرم و آرام مسواک زدن اطراف نواحی سالم دهان می‌تواند قدم اول رعایت بهداشت دهان و دندان بعد از عمل جراحی ایمپلنت ساب پریوستئال باشد. از فشار مستقیم با مسواک روی محل جراحی تا زمانی که ترمیم به صورت کامل انجام شود، بپرهیزید.
• شست‌وشوی دهان: استفاده از محلول نمکی و دهان‌شویه آنتی باکتریال می‌تواند از ایجاد عفونت در محل جراحی جلوگیری کند.
• رژیم غذایی نرم: غذاهایی مثل سوپ، پوره، ماست، اوتمیل و… مصرف کنید؛ از خوردن غداهای ترد، سفت، چسبناک و تند پرهیز کنید.
• مصرف داروها: مسکن‌ها (مثل ایبوپروفن و استامینیوفن) و در صورت تجویز آنتی‌بیوتیک را کامل مصرف کنید.
• الکل و دخانیات: پرهیز از مصرف دخانیات و الکل! اولین و مهم‌ترین عاملی که باید در عادات روزانه (به ویژه بعد از جراحی ایمپلنت ساب پریوستئال) نهادینه شود، پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های الکلی و دخانیات است.

چه زمانی مراجعه به پزشک لازم است؟

• خونریزی شدید
• تب بالای ۳۸° بعد از ۴۸ ساعت
• بو و طعـم بد و ترشح چرکی
• درد یا تورمی که بعد از روز سوم رو به بدترشدن برود
• شل شدن پروتز

چه زمانی ساب‌پریوستئال انتخاب بهینه است؟

به طور کلی، می‌توان گفت ایمپلنت ساب پریوستئال برای بیمارانی مناسب است که به علت تحلیل شدید استخوان یا شرایط خاصی که از نظر پزشکی دارند، نمی‌توانند ایمپلنت‌های داخل استخوان مانند ایمپلنت اندوستیل را بپذیرند. بیمارانی که نمی‌خواهند یا نمی‌توانند جراحی پیوند استخوان فک را بپذیرند یا سالمندانی که باید هر چه سریع‌تر درمان شوند و همچنین کسانی که تمایل به جایگزین کامل برای پروتزهای متحرک دارند، از کاندیدهای اصلی دریافت ایمپلنت ساب پریوستئال هستند. در واقع می‌توان گفت ایمپلنت ساب پریوستئال برای همه بیماران مناسب نیست.

این نکته را باید در نظر داشت که در حال حاضر، بعضی از کلینیک‌های مجهز از روش‌های نوین ایمپلنت دندان به عنوان جایگزین ایمپلنت ساب پریوستئال استفاده می‌کنند. به عنوان مثال کلینیک سریتا از روش ایمپلنت ساب پریوستئال (بنا به دلایل علمی و پزشکی) استفاده نمی‌کند اما از روش‌های نوین کاشت ایمپلنت دندانی برای نتیجه‌گیری بهتر و عوارض کم‌تر برای بیماران خود بهره می‌برد.

سوالات متداول بیماران – پاسخ‌های تخصصی

این مقاله، براساس منابع زیر گردآوری شده است:

• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28000280/
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36345834/
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38315326/
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29262027
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35749245/
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37347616/
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8259922/
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37928878/
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38068210/
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39084954/