دندان مصنوعی ژله‌ای چیست؟

فهرست مطالب

هنگامی که بحث دندان مصنوعی به میان می‌آید، اکثر ما به دندان‌های مصنوعی خشک فکر می‌کنید؛ همان دندان مصنوعی‌های معمولی که عادت کردن به آنها سخت است و چندان راحت نیستند. اما با پیشرفت در عرصه فناوری دندان مصنوعی در سال‌های اخیر، محصول جدیدی با عنوان دندان مصنوعی ژله ای وارد بازار شده است که به مراتب راحت‌تر و پرطرفدارتر از انواع معمولی و سنتی می‌باشد. در مطلب امروز هر آنچه لازم است در مورد دندان مصنوعی ژله‌ای، مزایا، معایب و انواع آن بدانید گردآوری شده است. 

تعریف و بررسی کلی دندان مصنوعی ژله‌ای

دندان مصنوعی ژله ‌ای، یک نوع دندان مصنوعی متحرک است که با عنوان پروتز انعطاف پذیر نیز شناخته می‌شود. این نوع دندان مصنوعی همانطور که از نام آن پیداست، منعطف و نرم است و به خوبی خم می‌شود. به همین خاطر راحت‌تر درون دهان بیمار قرار می‌‌گیرد. این دندان‌های مصنوعی جدید نرم‌تر و انعطاف‌پذیرتر از پروتزهای معمولی هستند که این امر باعث رفع بسیاری از مشکلاتی می‌شود که معمولاً با استفاده از دندان مصنوعی معمولی پیش خواهد آمد.

بیشتر بدانید : دندان مصنوعی و انواع آن

تفاوت‌های اساسی بین دندان مصنوعی ژله‌ای و دندان مصنوعی معمولی

با وجود آنکه دندان مصنوعی ژله ای و معمولی هر دو یک کار مشترک یعنی پر کردن جای خالی دندان‌های از دست رفته را انجام می‌دهند اما چند تفاوت اساسی با یکدیگر دارند که در ادامه به آنها می‌پردازیم.

• مواد به کار رفته: پایه دندان مصنوعی ژله‌ای از مواد نایلونی خاصی ساخته می‌شود که ماهیت انعطاف پذیر دارند. در حالیکه پایه دندان مصنوعی معمولی، ترکیبی از آلیاژ فلزی و آکریلیک است و به همین خاطر سخت‌ و غیر قابل انعطاف می‌باشد. 
• طراحی و ساختار: بخش‌های تشکیل دهنده دندان مصنوعی ژله‌ای عبارتند از پایه (که در واقع نگهدارنده تاج دندانی است) و تاج (که از مواد اکریلیک صنعتی ساخته شده و روی پایه سوار می‌شود). این دو نوع دندان مصنوعی از نظر بخش‌های تشکیل دهنده تفاوتی ندارند اما به طور کلی دندان مصنوعی معمولی، ساختار سخت و شکننده‌ای دارد در حالیکه ساختار دندان مصنوعی ژله‌ای نرم و انعطاف پذیر است.
• راحتی و زیبایی شناسی: دندان مصنوعی ژله ای بر خلاف انواع معمولی با گذشت زمان دیرتر تغییر رنگ می‌دهد و بوی بد دهان ایجاد نمی‌کند. علاوه بر این مواد نرم بکار رفته در پایه دندان مصنوعی ژله‌ای، سازگاری بیشتری با لثه و دهان دارد که به راحتی بیشتر بیمار در حین پوشیدن آن منجر خواهد شد. در مقابل دندان مصنوعی معمولی به دلیل ساختار سخت قلاب‌ها می‌تواند به مرور زمان به تغییر شکل در لثه، ساختار کام و داخل دهان منجر شود و همچنین به مرور زمان تغییر رنگ داده و باعث ایجاد بوی بد دهان شود.

بیشتر بدانید : دندان مصنوعی بر پایه ایمپلنت چیست؟

مزایا و معایب دندان مصنوعی ژله‌ای

هر نوع روش جایگزینی دندان مزایا و معایب خاص خود را دارد. در ادامه به  مهم‌ترین مزایا و معایب دندان مصنوعی ژله ای می‌پردازیم.

مزایا

دندان مصنوعی ژله‌ای مزایای متعددی دارد که باعث محبوبیت گسترده آن شده است. از جمله:

• بسیار سبک و نازک: ضخامت ماده‌ای که برای دندان مصنوعی ژله‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد، بین ۰٫۶ تا ۱٫۸ میلی‌متر است. این مقدار تقریبا یک پنجم پروتز دندانی استاندارد است و بنابراین دندان مصنوعی ژله‌ای بسیار سبک و نازک می‌باشد.

• انعطاف پذیری و راحتی: پایه نرم و منعطف دندان مصنوعی ژله‌ای باعث می‌شود که به آسانی درون دهان قرار گیرد و هیچ گونه فشاری به لثه‌ها وارد نکند. به همین خاطر غذا خوردن، حرف زدن و بیرون آوردن آن بسیار راحت خواهد بود.
• مقاومت و دوام: دندان مصنوعی ژله‌ای علی رغم منعطف و نرم بودن از مقاومت و دوام مطلوبی برخوردار است و در صورت مراقبت صحیح، ماندگاری قابل قبولی دارد.
• زیبایی و طبیعی بودن ظاهر: پروتزهای انعطاف پذیر از نظر زیبایی چشم نواز هستند زیرا شبیه لثه‌های طبیعی می‌باشند. به جای گیره‌های فلزی کاملا قابل مشاهده که در دندان مصنوعی معمولی بکار می‌رود، انواع ژله‌ای از گیره‌های شفاف یا بافت رنگی برای احاطه کردن دندان‌های طبیعی شما استفاده می‌کنند.
• غیر حساسیت زا: مواد بکار رفته در ساخت دندان مصنوعی ژله‌ای از سازگاری زیستی بالایی برخوردارند و هیچ گونه حساسیتی ایجاد نمی‌کنند بنابراین برای افراد مستعد آلرژی کاملا مناسب هستند.
• ضد لک و بو: دندان مصنوعی ژله‌ای نسبت به دندان مصنوعی معمولی در مقابل بو و لک (مانند دود سیگار، قهوه و چای) مقاوم‌تر هستند.
• مناسب برای فک‌های کوچک: دندان مصنوعی ژله‌ای یک گزینه کاملا مناسب برای افرادی است که فک کوچکی دارند و نمی‌توانند دهان‌شان را زیاد باز کنند.

معایب

با وجود مزایای قابل توجه فوق، استفاده از دندان مصنوعی ژله‌ای ممکن است با معایبی نیز همراه باشد.

• هزینه: اگر هزینه محدودی دارید و به دنبال یک دندان مصنوعی مقرون بصرفه هستید، دندان مصنوعی ژله‌ای را انتخاب نکنید زیرا گران‌تر از دندان مصنوعی سنتی خواهد بود.
• استحکام کم در برخی موارد: نرم بودن پروتزهای ژله‌ای باعث می‌شود که در برخی موارد استحکام لازم را نداشته باشند. بنابراین لازم است در هنگام جویدن مواد غذایی بسیار ترد و سفت احتیاط کنید.
• نیاز به مراقبت و نگهداری دقیق: احتمال رشد باکتری‌ها و ابتلا به بیماری‌های لثه در صورت استفاده از دندان مصنوعی ژله‌ای بیشتر است زیرا به علت ساختار نرم و منعطف ممکن است تمیز کردن درست آن دشوارتر باشد. بنابراین در صورت داشتن دندان مصنوعی ژله‌ای لازم است زمان و دقت بیشتری برای نگهداری و مراقبت از آن اختصاص دهید.
• تحلیل سریع‌تر استخوان فک: برخی مطالعات حاکی از آن است که در صورت استفاده از دندان مصنوعی ژله‌ای، روند تحلیل استخوان فک سریع‌تر از دندان مصنوعی معمولی خواهد بود.
• اشکال در جویدن: پایه نرم دندان مصنوعی ژله‌ای می‌تواند باعث شود جویدن برخی مواد غذایی به سختی انجام شود.

انواع دندان مصنوعی ژله‌ای

دندان مصنوعی ژله ای انواع مختلفی دارد و با توجه به نیازهای خاص هر فرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. سه نوع مختلف از دندان مصنوعی ژله‌ای موجود در بازار شامل موارد زیر هستند.

• دندان مصنوعی ژله‌ای تکی: این نوع دندان مصنوعی برای افرادی مناسب است که فقط یک یا چند دندان خود را از دست داده‌اند و به مواد فلزی یا آکریلیک حساسیت دارند. این نوع دندان مصنوعی ژله ای با عنوان پروتز پارسیل ژله‌ای نیز شناخته می‌شود.
• دندان مصنوعی کامل ژله‌ای: این نوع دندان مصنوعی ژله‌ای برای افرادی مناسب است که همه دندان‌های یک فک یا هر دو فک را از دست داده‌اند. این نوع دندان مصنوعی ژله‌ای توسط چسب روی لثه‌ها ثابت می‌شود و ممک است ظاهر حجیم‌ و غیر طبیعی داشته باشند با اینحال کاملا راحت و منعطف است.
• پروتز ژله‌ای برای پشتیبانی از ایمپلنت: این نوع دندان مصنوعی ژله‌ای به ایمپلنت‌های دندانی متصل می‌شود و با ایجاد یک تناسب پایدار و ایمن، کیفیت جویدن و صحبت کردن فرد را بهبود می‌بخشد.

بیشتر بدانید : انواع دندان مصنوعی تکه‌ای

فرایند ساخت و نصب دندان مصنوعی ژله‌ای

پیش از پرداختن به فرایند ساخت نصب دندان مصنوعی ژله‌‌ای لازم به ذکر است که تکنیک‌ها و متریال مورد استفاده برای ساخت پایه دندان مصنوعی ژله‌ای ممکن است با توجه کلینیک یا مطب دندانپزشکی متفاوت باشد. اما به طور کلی مراحل ساخت و نحوه نصب دندان مصنوعی ژله‌ای بدین شرح است.

مراحل ساخت

ساخت دندان مصنوعی ژله‌ای شامل مراحل زیر است:

• قالب گیری: با استفاده از آلژینات دندانی یا مواد سیلیکونی از لثه‌ها و ساختار دهان بیمار قالبگیری می‌شود و برای ایجاد پایه دندان مصنوعی از آن استفاده خواهد شد.
• مدل سنگ: با ریختن مقداری سنگ یا گچ دندان درون قالب، یک مدل سنگی از دهان بیمار ایجاد می‌شود. از این مدل برای ساخت پایه دندان مصنوعی ژله ای استفاده می‌شود.
• نصب موم: برای تعیین موقعیت و جهت گیری صحیح دندان‌های پروتز، یک لبه مومی روی مدل سنگی قرار داده می‌شود. 
• پایه پروتز مومی: یک لایه از موم دندان روی مدل سنگی مالیده می‌شود تا شکل پایه پروتز مورد نظر تکرار شود. این مجموعه مومی باید شامل کل قوس دهانی از جمله برجستگی‌ها و تمام خطوط لازم باشد.
• فلاسکینگ (مفل دندانسازی): پایه پروتز مومی درون فلاسک محکم شده و اطراف آن سنگ یا گچ دندانی ریخته می‌شود. فلاسک، مدل سنگ را از موم جدا می‌کند.
• حذف موم: با قرار دادن فلاسک درون آب داغ، موم به طور کامل از بین می‌رود. با این کار، حفره‌ای در داخل فلاسک ایجاد می‌شود که شکل نهایی پایه دندان مصنوعی را نشان خواهد داد.
• ترکیب کردن مواد ژل: با توجه به نظر دندانپزشک یک ماده ژل مناسب (مانند ژل بر پایه سیلیکون و نایلون) برای پایه دندان مصنوعی انتخاب می‌شود و مواد ژل از جمله کاتالیزور را با هم مخلوط می‌کنند.
• تزریق ژل: مواد ژل پس از مخلوط شدن را به داخل فلاسک تزریق می‌شوند تا حفره باقی مانده از حذف موم را پر کنند. بسیار مهم است که مواد به طور یکنواخت و کامل همه نواحی را پر کرده باشند.
• پلیمریزاسیون: با توجه به دستورالعمل‌های مربوط به ماده ژل، فلاسک را در واحد پخت قرار داده شده یا فرآیند پلیمریزاسیون توصیه شده را دنبال می‌شود. در این مرحله، مواد ژل سفت خواهند شد.
• پولیش و صیقل: پس از پلیمریزه شدن پایه دندان مصنوعی، آن را به آرامی از فلاسک بیرون می‌آورند و سپس پولیش و صیقل می‌دهند.

پس از آماده شدن پایه اصلی دندان مصنوعی ژله‌ای، تاج‌های دندانی با استفاده از مواد مخصوص ساخته شده و روی پایه نصب می‌شوند. آماده شدن پروتز ژله‌ای با توجه به لابراتوار یا کلینیک دندانپزشکی مورد نظر می‌تواند بین ۱۰ روز تا ۲ هفته به طول بینجامد.

نحوه نصب و تنظیم در دهان

پس از آماده شدن پروتز، دندانپزشک آن را درون دهان بیمار قرار می‌دهد و با برطرف کردن ایرادات احتمالی، آن را تنظیم می‌کند. به طور کلی نصب دندان مصنوعی ژله‌ای در دهان بیمار، بسیار ساده و سریع است و این مورد یکی از نقاط قوت دندان مصنوعی ژله‌ای می‌باشد.

بیشتر بدانید : نکات مراقبت از دندان مصنوعی

نکات مهم در استفاده و مراقبت از دندان مصنوعی ژله‌ای

دندان مصنوعی ژله‌ای همانند دندان‌ مصنوعی معمولی و سایر دندان‌های شما به رعایت بهداشت و مراقبت صحیح نیاز دارند. 

برای تمیز کردن و نگهداری درست از دندان مصنوعی ژله‌ای، به نکات زیر توجه کنید:

• برای تمیز کردن دندان مصنوعی ژله‌ای آن را پس از هر وعده غذایی از دهان بیرون بیاورید و زیر شیر آب سرد یا ولرم بگیرید. در اکثر مواقع نیازی به استفاده از مواد شیمیایی نخواهد بود.
• برای تمیز کردن دندان مصنوعی ژله‌ای از مسواک با برس بسیار نرم و خمیر دندان مخصوص دندان مصنوعی استفاده کنید تا آسیبی به پروتز ژله‌ای وارد نشود.
• شب‌ها پس از بیرون آوردن و شستشوی دندان مصنوعی ژله‌ای، آن را درون یک لیوان آب یا محلول تمیز کننده دندان قرار دهید.
• سایر دندان‌های خود را مسواک بزنید، نخ دندان بکشید و در صورت امکان از یک دهانشویه ضد باکتری استفاده کنید.
• اگر متوجه شدید که دندان مصنوعی ژله‌ای پس از مدتی دیگر اندازه لثه‌هایتان نیست و لق یا شل شده است، حتما به دندانپزشک مراجعه کنید. زیرا عدم تناسب دندان مصنوعی ژله‌ای علاوه بر ایجاد اشکال در هنگام حرف زدن و غذا خوردن می‌تواند به سلامت لثه‌های شما صدمه بزند و باعث تحلیل رفتن آنها شود.
• برای شستشوی دندان مصنوعی ژله‌ای خود از آب داغ یا بسیار گرم استفاده نکنید. همچنین از وارد آوردن فشار یا خم کردن بیش از حد پروتز ژله ای خودداری نمایید.

عوارض احتمالی و نحوه مواجهه با آنها

با وجود آنکه دندان مصنوعی ژله‌ای راحت‌تر از دندان مصنوعی معمولی است اما استفاده از آن ممکن است با عوارضی همراه باشد. در برخی موارد علی رغم ژله‌ای بودن ساختار این دندان مصنوعی همچنان فشار زیادی روی لثه‌های بیمار وارد می‌شود که این امر می‌تواند به التهاب، درد و حتی خونریزی لثه منجر شود. در چنین شرایطی لازم است در اسرع وقت برای تنظیم دندان مصنوعی ژله‌ای خود به دندانپزشک مراجعه کنید.

همچنین در صورت عدم رعایت اصول بهداشتی، احتمال تورم و عفونت لثه نیز وجود خواهد داشت. برای پیشگیری از این مسئله لازم است به طور منظم مسواک بزنید و نخ دندان بکشید و حداقل دو بار در روز، دندان مصنوعی ژله‌ای خود را با آب و مسواک بسیار نرم بشویید. همچنین اگر علائم ناخوشایندی مانند تورم لثه و یا درد مبهم  درهنگام جویدن غذا دارید، برای بررسی وضعیت سلامت لثه‌های خود به دندانپزشک مراجعه کنید.

هزینه‌ها و مقایسه قیمتی با دندان مصنوعی معمولی

هزینه دریافت پروتز ژله‌ای با توجه به عواملی نظیر میزان تجربه دندانپزشک، متریال مورد استفاده، تعداد دندان‌های از دست رفته، موقعیت دندان‌های از دست رفته، نیاز یا عدم نیاز به دریافت درمان‌های جانبی، هزینه لابراتوار، محل کلینیک یا مطب، نوسانات قیمت ارز، تکنولوژی تولید و … متغیر است. اما به طور کلی قیمت دندان مصنوعی ژله‌ای بالاتر از دندان مصنوعی معمولی می‌باشد.

بررسی و مقایسه برندهای مختلف دندان مصنوعی ژله‌ای

با وجود آنکه کمپانی‌های سازنده دندان مصنوعی معمولی بسیار متنوع هستند اما برندهای محدودی به تولید و عرضه دندان مصنوعی ژله‌ای می‌پردازند. از میان برندهای تولید کننده دندان مصنوعی ژله‌ای، دو برند ویتا (آلمانی) و شوفو (ژاپنی) جزء بهترین برندهای دندان مصنوعی ژله‌ای هستند که در ادامه به طور خلاصه به مقایسه آنها می‌پردازیم.

• برند آلمانی ویتا: ویتا یک برند آلمانی پیشگام در ساخت دندان مصنوعی است که بیش از ۹۰ سال است در عرصه تولید دندان مصنوعی فعالیت دارد. ویتا از با کیفیت‌ترین متریال و بالاترین استانداردهای روز دنیا در ساخت دندان مصنوعی‌های خود استفاده می‌کند. دندان مصنوعی‌های برند ویتا ظاهری کاملا طبیعی دارند و به دو صورت کامل و نیمه کامل برای نیازهای مختلف بیماران عرضه می‌شوند.
• برند ژاپنی شوفو: Shofu جزء معروف‌ترین برندهای تولید کننده مواد و تجهیزات دندانپزشکی در جهان است که در سال ۱۹۲۲ در ژاپن تأسیس شد. در حال حاضر شوفو در ایالات متحده آمریکا، کانادا، آمریکای مرکزی و جنوبی و مکزیک و بسیاری از کشورهای اروپایی نمایندگی دارد و انواع دندان مصنوعی را با طبیعی‌ترین ظاهر و بالاترین دوام عرضه می‌نماید.

دندان مصنوعی ژله‌ای هر دو برند فوق از نظر کیفی تقریبا در یک سطح قرار دارند و از دوام و استحکام بسیار مطلوبی برخوردارند. از نظر قیمت در اغلب موارد، محصولات دندانپزشکی برندهای اروپایی (در اینجا ویتا) کمی گران‌تر از برندهای آسیایی هستند با اینحال تفاوت قیمت این دو برند، آنقدر قابل توجه نیست که بر انتخاب نهایی شما تأثیر بگذارد.

بیشتر بدانید : لیست بهترین مارک‌های دندان مصنوعی

بهترین روش کاشت دندان

کاشت دندان می‌تواند به سه صورت انجام شود: ایمپلنت، دندان مصنوعی و بریج. ایمپلنت دندان، بهترین روش کاشت دندان محسوب می‌شود که یک گزینه مادام العمر و کاملا ایمن است. جراحی ایمپلنت دندان روشی است که در آن، ریشه‌های دندان شما با پایه‌های فلزی و پیچ مانند جایگزین می‌شود و روی این پایه‌ها تاج‌های دندانی قرار می‌گیرد که بسیار شبیه به دندان‌های واقعی هستند. ایمپلنت دندان می‌تواند جایگزین مناسبی برای پروتزها یا بریج‌‌های دندانی موقت باشد و ظاهر و عملکرد طبیعی دندان‌های شما را بازیابی نماید.

بیشتر بدانید : همه چیز در مورد ایمپلنت دندان

نحوه انجام جراحی ایمپلنت دندان به نوع ایمپلنت و وضعیت استخوان فک شما بستگی دارد. پس از کاشت پایه ایمپلنت و تکمیل فرایند هم جوشی استخوان (که بین ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد)، اباتمنت و تاج به پایه وصل خواهند شد. مزیت اصلی ایمپلنت دندان، حفظ استحکام و جلوگیری از تحلیل استخوان فک می‌باشد؛ وضعیتی که در صورت جایگزینی دندان‌ها به روش‌های  دیگر مانند دندان مصنوعی و یا بریج در نهایت اتفاق خواهد افتاد. نکته قابل توجه در مورد ایمپلنت دندان، نرخ موفقیت بالا (بالای ۹۵ درصد) و دائمی بودن آن است که باعث محبوبیت و رواج روزافزون این روش کاشت دندان شده است.

حرف آخر

اغلب پروتزهای دندان مصنوعی سخت و محکم هستند اما اگر به دنبال یک پروتز ساخته شده از مواد نرم‌تر هستید، دندان مصنوعی ژله‌ای یا انعطاف پذیر می‌تواند انتخاب مناسبی برای شما باشد. این پروتزها برای قرار گرفتن در جای خود نیازی به گیره نداشته و سازگاری بیشتری با لثه‌ها و بافت دندان دارند. به همین خاطر میزان راحتی بیمار در حین استفاده از آنها تا حد زیادی افزایش می‌یابد. ظاهر آنها نسبت به دندان مصنوعی معمولی، طبیعی‌تر است و باعث ایجاد بوی بد دهان نمی‌شوند. با اینحال از نظر قیمت گران‌تر از انواع معمولی هستند و به مراقبت و نگهداری دقیق نیاز دارند. دندانپزشک با توجه به شرایط دهان و دندان و نیازهای خاص شما تشخیص می‌دهد که آیا می‌توانید از دندان مصنوعی ژله‌ای استفاده کنید یا خیر. توصیه می‌شود برای دریافت بهترین دندان مصنوعی ژله‌ای به مطب‌ها و کلینیک‌های دندانپزشکی معتبر مراجعه کنید تا مراحل ساخت و تنظیم دندان مصنوعی ژله‌ای به بهترین نحو ممکن برای شما انجام شود.