دندانهای شیری کودکان در حوالی ۶ یا ۷ سالگی شروع به افتادن می‌کنند و جای خود را به دندانهای دائمی بزرگسالی میدهند. متخصصان دندانپزشکی همواره بر حفظ دندان شیری تا زمان مناسب تأکید کرده‌اند. با این حال در برخی شرایط کشیدن دندان شیری ضرورت دارد. در مطلب امروز قصد داریم به دلایل خارج کردن دندان شیری به همراه روش‌ها و چگونگی انجام این کار بپردازیم.
برای دریافت مشاوره رایگان همین حالا شماره خود را وارد نمایید
چرا دندان شیری مهم است؟
دندانپزشکان به چند دلیل بر حفظ دندانهای شیری تأکید می‌کنند.
اهمیت دندان شیری برای جویدن و تکلم
دندانهای شیری بر نحوه جویدن و صحبت کردن کودک تأثیر می‌گذارند. کشیدن یک یا چند دندان شیری میتواند مانع جویدن صحیح و کامل غذا توسط کودک شود و در بیان برخی صداها و کلمات اختلال ایجاد کند و اعتماد بنفس او را کاهش دهد.
اهمیت دندان شیری برای حفظ فضای دندانهای دائمی
دندانهای شیری در شکل گیری فک کودک نقش دارند و مسیر رشد دندانهای دائمی را مشخص می‌کنند. کشیدن یک یا چند دندان شیری در اغلب موارد باعث رشد کج و نامناسب دندانهای دائمی زیرین خواهد شد.
دلایل کشیدن دندان شیری
با وجود اهمیت دندانهای شیری در برخی موارد چاره‌ای به جز کشیدن آنها باقی نمی‌ماند. مهم‌ترین دلایل خارج کردن دندان شیری به قرار زیر هستند.
پوسیدگی شدید که با پر کردن قابل ترمیم نباشد
اگر میزان پوسیدگی دندان شیری در حدی زیاد باشد که با پر کردن و حتی عصب کشی قابل ترمیم نباشد، دندانپزشک برای جلوگیری از گسترش عفونت ناگزیر به کشیدن آن خواهد شد.
آسیب یا صدمه دیدن دندان
در مواردی که دندان شیری به شدت آسیب ببیند (به عنوان مثال ضربه باعث لق شدن کامل دندان یا مرگ اعصاب و عروق خونی آن شود)، کشیدن آن دندان شیری ضرورت خواهد داشت.
آماده شدن برای درمانهای ارتودنسی
در برخی موارد قبل از شروع درمانهای ارتودنسی لازم است یک یا چند دندان شیری کودک کشیده شود تا فضای کافی برای جابجایی سایر دندان‌ها و ایجاد همترازی مناسب در فک ایجاد شود.
بیماری شدید لثه
یکی از عوارض ابتلا به بیماری‌های لثه، لق شدن دندان‌هاست. اگر شدت عفونت و التهاب لثه در حدی زیاد باشد که دندان کاملا لق شود و در شُرُف افتادن باشد، لازم است دندان شیری کشیده شود.
دندان شیری اضافی یا با شکل غیرعادی
در مواردی که کودک یک یا چند دندان شیری اضافه داشته یا آنها به شکل غیر عادی رشد کرده باشند (مثلا دو دندان به هم جوش خورده باشند) لازم است دندانهای شیری اضافی یا غیر عادی کشیده شوند تا دندانهای دائمی بتوانند به طور عادی رشد کنند.
جلوگیری از بهم ریختگی دندانهای دائمی
اگر دندانهای شیری تا زمان مناسب به طور خود به خود نیفتند، فضای کافی برای رویش دندانهای دائمی وجود نخواهد داشت. در اینصورت دندانهای دائمی به طور نامنظم رشد می‌کنند و دچار بهم ریختگی می‌شوند؛ به عنوان مثال ممکن است از بالای دندان شیری بیرون بزنند. در این موارد نیز لازم است دندان شیری کشیده شود.
آیا باید دندان شیری را کشید یا ترمیم کرد؟
همانطور که گفتیم ترمیم و حفظ دندان شیری در اولویت قرار دارد اما در صورتیکه حفظ دندان شیری امکان پذیر نباشد، لازم است دندان مورد نظر کشیده شود.
مزایا و معایب کشیدن دندان شیری
مهم‌ترین مزایا و معایب خارج کردن یک دندان شیری شامل موارد زیر هستند.
مزایا:
- ایجاد فضای کافی برای رشد دندانهای دائمی؛ در صورت شلوغی یا کجی بیش از حد دندانهای شیری
- کاهش درد و ناراحتی؛ در مواردی که دندان شیری بشدت پوسیده باشد.
- بهبود ظاهر؛ در مورد دندانهای شیری کج و نامرتب
- جلوگیری از گسترش عفونت؛ در صورت وجود عفونت شدید در دندان
معایب:
- اختلال در تکلم
- مشکلات تغذیه‌ای
- کاهش اعتماد بنفس کودک
- مشکلات ارتودنسی (شلوغی بیش از حد و کج شدن دندان‌ها)
مزایا و معایب ترمیم دندان شیری
ترمیم دندان شیری کودکان با مزایا و معایب زیر همراه است.
مزایا:
- کمک به رشد بهتر و منظم دندانهای دائمی
- جلوگیری از گسترش عفونت
- بهبود ظاهر کودک
- کوتاه بودن فرایند پر کردن دندان شیری
- عدم وجود درد و ناراحتی در حین و بعد از ترمیم دندان شیری
- دوام مطلوب ترمیم دندان
- کمک به تحریک استخوان فک و رشد مناسب آن
- حفظ توانایی جویدن و تکلم
معایب:
- برای همه موارد پوسیدگی و آسیب دندانی مناسب نیست.
- احتمال افتادن ترمیم وجود دارد.
- ممکن است دندان ترمیم شده نسبت به گرما و سرما حساس شود.
روش‌های کشیدن دندان شیری
خارج کردن دندان شیری کودکان میتواند به دو روش سنتی و جراحی انجام شود.
کشیدن دندان شیری در خانه
خارج کردن دندان شیری به روش سنتی در خانه انجام می‌شود. برای کشیدن دندان شیری در خانه لازم است دندان لق و آماده کشیدن باشد. در اینصورت می‌توانید با کمک یک گاز استریل یا پارچه تمیز، آن را نگه دارید و با کمی فشار بیرون بکشید. گاز زدن به خوراکی‌های سفت مانند سیب و هویج و کشیدن نخ دندان نیز میتواند به کشیدن یک دندان شیری در خانه کمک کند.
مزایا و معایب روش سنتی
مزایا و معایب کشیدن یک دندان شیری با روش سنتی شامل موارد زیر هستند.
مزایا:
- عدم نیاز به مراجعه حضوری به دندانپزشک
- یک روش سریع و نسبتا بدون درد
- در هر زمان و مکانی قابل انجام است.
معایب:
- در برخی موارد ممکن است بشدت دردناک باشد.
- احتمال خونریزی و عفونت وجود دارد.
- میتواند باعث استرس و اضطراب کودک شود.
- ممکن است دندان شیری به طور کامل خارج نشود.
کشیدن دندان شیری در مطب
برای خارج کردن دندان شیری با جراحی لازم است به مطب دندانپزشک مراجعه کنید.
مراحل انجام کشیدن دندان شیری در مطب
ابتدا کودک تحت بیحسی موضعی یا بیهوشی قرار می‌گیرد. دنداپزشک در صورت دسترسی مناسب، دندان شیری را با فورسپس نگه داشته و بعد از کمی تکان دادن به بیرون می‌کشد. در صورت عدم دسترسی کامل به دندان ابتدا یک برش در لثه ایجاد می شود. سپس دندان شیری کشیده شده و لثه بخیه زده می‌شود.
مزایا و معایب جراحی
بیرون کشیدن دندان شیری از طریق جراحی با مزایا و معایب زیر همراه است.
مزایا:
- میتواند تحت بیهوشی انجام شود.
- احتمال خونریزی و عفونت کاهش می‌یابد.
- دندان شیری به طور کامل خارج می‌شود.
- روش ایده آل کشیدن دندانهای شیری نهفته و نیمه نهفته
معایب:
- میتواند برای کودک و همراهان او استرس آور باشد (در صورت استفاده از بیحسی موضعی)
- امکان حساسیت به داروی بیحسی و بیهوشی وجود دارد.
- دوره نقاهت طولانی‌تری دارد.
- هزینه بیشتری دارد.
آمادگی‌های قبل از کشیدن دندان شیری
آمادگی‌های لازم قبل از خارج کردن یک دندان شیری در مطب دندانپزشک شامل موارد زیر هستند.
مشاوره و ارزیابی دندانپزشکی
دندانپزشک وضعیت فک و دندانهای شیری کودک را بررسی می‌کند تا ببیند آیا واقعا نیازی به کشیدن دندان هست یا نه.
آزمایش‌ها و تصویر‌برداری‌های مورد نیاز
دندانپزشک برای تعیین محل دقیق ریشه‌های دندان شیری و ساختار استخوانی فک کودک، انجام عکس رادیوگرافی را توصیه می‌کند؛ در این روش با اشعه ایکس از دهان کودک تصویربرداری می‌شود.
نکات مهم قبل از عمل
قبل از اقدام برای کشیدن دندانهای شیری کودک:
- در مورد سابقه پزشکی کودک و داروهای فعلی مصرفی او با دندانپزشک صحبت کنید.
- در صورت تجویز آنتی بیوتیک قبل از کشیدن دندان حتما آن را به طور منظم و کامل به کودک خود بدهید.
- اگر ترس و اضطراب کودک‌تان زیاد است، می‌توانید در مورد دریافت سدیشن (آرامبخشی) با دندانپزشک مشورت کنید.
همراهی یکی از اعضای خانواده
در روز مراجعه به مطب برای خارج کردن دندان شیری کودک حتما از یکی از اعضای خانواده خود بخواهید که شما را همراهی کند.
خرید مواد غذایی برای بعد از جراحی
کودک شما پس از جراحی باید تا چند روز یک رژیم غذایی مایع و نرم داشته باشد. لیستی از مواد غذایی مورد نیازتان تهیه کنید و در روزهای منتهی به عمل، آنها را تهیه کنید.
مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان شیری
برای تسریع روند بهبودی و کاهش دوره نقاهت کودک‌تان بعد از کشیدن یک دندان شیری به موارد زیر دقت کنید.
نکات مهم پس از عمل
پس از عمل بیرون آوردن دندان شیری کودک:
- در صورت مساعد بودن شرایط جسمی و هوشیاری کامل کودک بعد از خارج کردن دندان شیری می‌توانید از مطب خارج شوید. در غیر اینصورت، کمی صبر کنید تا شرایط کودک کاملا تثبیت شود.
- در مورد زمان و مقدار مصرف داروهای تجویزی با دندانپزشک مشورت کنید و هر گونه حساسیت دارویی کودک را به او اطلاع دهید.
نحوه مدیریت درد و التهاب
برای کاهش درد و التهاب پس از کشیدن دندانهای شیری از مسکن‌های تجویزی دندانپزشک استفاده کنید. استراحت کافی، بالا نگه داشتن سر و کمپرس سرد نیز در کنترل درد و تورم پس از عمل موثر هستند.
جلوگیری از خونریزی و کنترل آن
برای کنترل خونریزی پس از کشیدن یک دندان شیری:
- از کودک بخواهید که حداقل به مدت ۲ ساعت، فک‌های خود را روی هم بفشارد تا گاز استریل جلوی خونریزی از محل کشیدن دندان را بگیرد. در صورت خیس شدن گاز استریل و تداوم خونریزی، گاز را تعویض کنید و از کودک بخواهید به اعمال فشار ادامه دهد.
- هنگام دراز کشدن کودک، ۲ عدد بالش زیر سر او قرار دهید؛ این کار به کاهش خونریزی و تورم کمک می‌کند.
- حداقل تا یک روز پس از کشیدن دندان کودک اجازه ندهید از نی استفاده کند زیرا مکیدن نی میتواند در فرایند ایجاد لخته اختلال ایجاد کند و خونریزی را افزایش دهد.
رژیم غذایی مناسب
کودک شما بعد از کشیدن دندان باید یک رژیم غذایی مایع و نرم حاوی مواد غذایی و نوشیدنی‌های خنک داشته باشد؛ به عنوان مثال ماست، سوپ خنک، آبمیوه‌های طبیعی و بدون شکر، فرنی و شیر.
فعالیت‌های روزمره و محدودیت‌ها
ترتیبی دهید که کودک‌تان تا ۳ روز بعد از کشیدن یک دندان شیری، فعالیت بدنی شدید نداشته باشد. دویدن، پریدن، خم کردن سر به جلو و … همگی به افزایش ضربان قلب منجر می‌شوند و می‌توانند ریسک خونریزی و تورم را افزایش دهند.
بهداشت دهان و دندان
کودک شما باید حداقل تا ۱۲ ساعت پس از کشیدن دندان از شستشوی دهان خودداری کند و سپس با محلول آب نمک به آرامی غرغره نماید. بعد از ۲۴ ساعت به کودک‌تان کمک کنید که به آرامی مسواک بزند اما دقت کنید که برس مسواک به حفره دندان کشیده شده برخورد نکند.
پرهیز از مصرف دخانیات (برای والدین)
حداقل تا ۳ روز بعد از کشیدن دندان کودک‌تان از استعمال دخانیات در اطراف او خودداری کنید. دود دست دوم نیز حاوی مواد شیمیایی مضر است و میتواند در روند بهبودی کودک‌تان اختلال ایجاد کند.
علائم هشداردهنده و زمان مراجعه به پزشک
در صورت مشاهده علائم زیر بعد از خارج کردن دندان شیری کودک برای بررسی بیشتر به دندانپزشک مراجعه کنید:
- درد شدیدی که با مصرف مسکن برطرف نمی‌شود.
- بالا رفتن دمای بدن
- خونریزی
- ترشح چرک از حفره دندان
- اِشکال در بلع و باز کردن دهان بعد از ۲ روز
- تورم شدید
- خستگی و بی حالی
عوارض و مشکلات ممکن پس از کشیدن دندان شیری
مهم‌ترین عوارض و مشکلاتی که ممکن است پس از خارج کردن دندان شیری اتفاق بیفتد، شامل موارد زیر هستند.
درد و التهاب
مقداری درد و التهاب پس از خارج کردن دندان شیری کاملا طبیعی است. این ناراحتی با مصرف داروی مسکن به راحتی کنترل می‌شود.
عفونت
قرمزی و تورم شدید لثه بعد از خارج کردن دندان شیری میتواند نشان دهنده عفونت باشد. در موارد شدید شاهد ترشح چرک از حفره دندان خارج شده خواهید بود.
خشکی ساکت (Dry Socket)
این عارضه به معنای جابجایی یا جذب لخته خون ایجاد شده روی حفره دندان است که میتواند به درد شدید، التهاب و عفونت منجر شود.
آسیب به اعصاب و دیگر ساختارهای دهانی
در برخی موارد ممکن است در حین کشیدن یا جراحی دندان شیری به اعصاب فک و سایر ساختارهای دهانی صدمه وارد شود.
خونریزی
کشیدن و جراحی دندان شیری با مقداری خونریزی همراه است. این خونریزی در اغلب موارد با فشار دادن گاز استریل بین دو فک به خوبی کنترل می‌شود.
تورم و کبودی
خارج کردن دندان معمولا به ایجاد مقداری تورم و کبودی در همان سمت دهان منجر می‌شود که غالبا در عرض ۲ تا ۳ روز فروکش خواهد کرد.
هزینه کشیدن دندان شیری
هزینه خارج کردن دندان شیری با در نظر گرفتن عوامل مختلفی مشخص می‌شود.
عوامل موثر بر هزینه کشیدن دندان شیری
فاکتورهایی که بر هزینه خارج کردن دندان شیری تأثیر می‌گذارند، عبارتند از:
- روش کشیدن (کشیدن ساده یا جراحی)
- نوع بیهوشی یا بیحسی
- محل دندان شیری
- هزینه تصویربرداری‌ها
- هزینه داروهای قبل و بعد از کشیدن دندان
- وجود مشکلات همراه با کشیدن
- محل کلینیک یا مطب دندانپزشکی
- تجربه و مهارت دندانپزشک
مقایسه هزینه‌ها در روش‌های مختلف
کشیدن یک دندان شیری به روش سنتی (یعنی در خانه و بدون نیاز به مراجعه حضوری به مطب) هزینه‌ای ندارد. خارج کردن دندان شیری در مطب به روش ساده (یعنی بدون جراحی) کم هزینه‌تر از کشیدن آن از طریق جراحی خواهد بود.
پرسش و پاسخ درباره کشیدن دندان شیری
در این بخش به مرور چند سوال پرتکرار درباره کشیدن یک دندان شیری می‌پردازیم.
کشیدن دندان شیری ضروری است؟
کشیدن یک دندان شیری در مواردی نظیر پوسیدگی و عفونت شدید، آماده شدن برای درمانهای ارتودنسی، عفونت شدید لثه و … ضرورت دارد.
کشیدن دندان شیری دردناک است؟
پروسه کشیدن یک دندان شیری تحت بیحسی موضعی یا بیهوشی انجام می‌شود بنابراین کودک در حین کشیدن دندان هیچ گونه دردی احساس نخواهد کرد.
اگر دندان شیری کشیده نشود، چه اتفاقی میافتد؟
عدم کشیدن یک دندان شیری در شرایط ضروری میتواند به گسترش عفونت، بیماری لثه، بهم ریختگی دندانهای دائمی و … منجر شود.
چه مدت طول می‌کشد تا جای دندان شیری کشیده شده خوب شود؟
طول روند بهبودی بعد از کشیدن یک دندان شیری به عوامل متعددی از جمله شرایط دهانی کودک قبل از کشیدن دندان و همچنین روش کشیدن دندان بستگی دارد. به عنوان مثال، دوره بهبودی کودکی که دندان شیری عفونی خود را کشیده است یا کشیدن دندان او با جراحی انجام شده است، طولانی‌تر از کودکی است که دندان شیری سالم او کشیده شده است و یا بخیه لثه ندارد. مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان نیز تأثیر قابل توجهی بر زمان بهبودی کودک دارد. به طور معمول حداقل ۱۰ روز طول می‌کشد تا محل کشیده شدن دندان با لثه پوشانده شود.
آیا کشیدن دندان شیری روی دندانهای دائمی تأثیر میگذارد؟
بله. با در نظر گرفتن دلیل خارج کردن دندان شیری، این کار میتواند بر دندانهای دائمی تأثیر مثبت یا منفی بگذارد. به عنوان مثال اگر دندان شیری قبل از درمانهای ارتودنسی کشیده شود، به همترازی و رشد متناسب دندانهای دائمی کمک خواهد کرد. و اگر دندان شیری به علت پوسیدگی کشیده شده باشد، میتواند باعث بهم ریختگی دندانهای دائمی شود.
برای دریافت مشاوره رایگان همین حالا تماس بگیر
نتیجه‌گیری و توصیه‌ها
دندانپزشکان همواره بر حفظ دندانهای شیری تا زمان مناسب تأکید می‌کنند. اما ممکن است در شرایطی نظیر پوسیدگی شدید، درمانهای ارتودنسی، بیماری‌های لثه و … مجبور به خارج کردن دندان شیری کودک‌تان شوید. دندانپزشک با معاینه بالینی و عکسبرداری از دهان کودک شما تشخیص می‌دهد که آیا کشیدن یک دندان شیری واقعا ضرورت دارد یا نه.
توصیه‌های نهایی برای والدین و کودکان
رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک میتواند به جلوگیری از بسیاری از موارد کشیدن دندانهای شیری کمک کند. با این حال اگر دندان شیری کودک‌تان تا زمان مشخصی خود به خود نیفتد یا شلوغی شدید و رشد غیر عادی دندان شیری وجود داشته باشد، چاره‌ای بجز کشیدن آن باقی نمی‌ماند. در اینصورت حتما به دندانپزشک خود اعتماد کنید و با خارج کردن دندان شیری جلوی آسیب‌های دهانی بیشتر و رویش نامرتب دندانهای دائمی را بگیرید. علاوه بر این توجه داشته باشید که برای انجام این کار حتما به یک متخصص دندانپزشکی با تجربه و معتبر مراجعه کنید.
