حتما می دانید که بهترین روش برای صاف کردن بهم ریختگی های شدید دندانی، درمان ارتودنسی است. ارتودنسی می تواند در سنین مختلف و به روش های متفاوتی انجام شود. اما غالبا هنگامیکه اکثر افراد در مورد ارتودنسی صحبت می کنند، منظورشان ارتودنسی معمولی است که اکثر دندانپزشکان انجام می دهند. اکثر مردم نمی دانند که روش های مختلفی برای صاف کردن دندان ها وجود دارد. اغلب از براکت‌های معمولی یا بریس‌های «ریل قطاری» استفاده می شود اما روش ارتودنسی دیگری نیز وجود دارد که ممکن است برای بیماران خاص مناسب تر باشد.
ارتودنسی فانکشنال یک نوع ارتودنسی است که به روش متفاوتی نسبت به ارتودنسی عادی، به مرتب کردن دندان ها می پردازد. در مطلب امروز به شما خواهیم گفت که دستگاه فانکشنال چیست، انواع آن کدام است و در چه مواردی به کار می رود. امیدواریم تا پایان با ما همراه باشید.
برای دریافت مشاوره رایگان همین حالا کلیک کنید
بیشتر بدانید : ارتودنسی چیست؟
دستگاه فانکشنال چیست؟
ارتودنسی فانکشنال به فرآیند صاف کردن دندان هایی گفته می شود که در موقعیت نادرستی قرار گرفته اند و هدف اصلی آن اصلاح دندان ها و ساختار صورت بیماران است. یکی از عوامل متمایز کننده اصلی بین ارتودنسی سنتی و ارتودنسی فانکشنال، توجه به علت اصلی مشکل است. در روش فانکشنال، متخصص ارتودنسی ابتدا علت اصلی مشکل شما را قبل از شروع هر درمانی بررسی و تجزیه و تحلیل می کند. یک مثال عالی از ارتودنسی فانکشنال، درمان شلوغی دهان است. ارتودنسی سنتی با کشیدن یک یا دو دندان، فضای مناسبی را برای قرار گرفتن بقیه دندان ها ایجاد می کند. برعکس، ارتودنسی فانکشنال بر روی درمانی برای گسترش استخوان فک تمرکز می کند که ریشه مشکل (یعنی عدم وجود فضای کافی برای همه دندان ها) را برطرف می سازد.
بنابراین ارتودنسی فانکشنال رویکرد متفاوتی دارد. برخلاف روش معمولی، در اینجا دندان کشیدن وجود ندارد. در عوض، با گشاد کردن فک برای ایجاد فضای بیشتر برای قرارگیری تمام دندان ها عمل می کند. برای گشاد کردن فک از دستگاه های دهانی استفاده می شود. لازم است دستگاه برای مدتی در جای خود بماند تا بتوان فک بالا و پایین را گشاد کرد. این کار به ایجاد یک پروفایل (نیمرخ) متعادل کمک می کند. همچنین می تواند به درمان مشکلات سینوس و آپنه خواب کمک کند. اگر بیماران با پشتکار از دستگاه فانکشنال استفاده کنند، نتایج می تواند باورنکردنی باشد. ارتودنسی فانکشنال روش بهتری نسبت به ارتودنسی سنتی است زیرا نیازی به کشیدن دندان ندارد و نتایج نهایی آن به مراتب بهتر هستند.
چه زمانی از فانکشنال استفاده می شود؟
شاید کنجکاو شده باشید که ارتودنسی فانکشنال در چه مواردی و برای رفع چه مشکلاتی در فک ها و دندان ها به کار می رود! فانکشنال غالبا در مواردی به کار می رود فک های بالا و پایین نسبت به هم در وضعیت استانداردی قرار نگرفته باشند.
به عنوان مثال فک بالا بیشتر از فک پایین رشد کرده باشد یا رشد فک پایین در زمان مناسب متوقف شده باشد. بیشترین کاربرد ارتودنسی فانکشنال در اصلاح ناهنجاری های کلاس ۲ (یعنی فک پایین عقب تر از فک بالا است) و ناهنجاری های کلاس ۳ (فک پایین جلوتر از فک بالاست) اسکلتی – فکی در افراد و خصوصا ارتودنسی کودکان است. همچنین می تواند برای رفع ناهنجاری اپن بایت (فاصله زیاد بین دندان های بالا و پایین) و دیپ بایت و انحراف طرفی فک نیز به کار می رود. دستگاه فانکشنال به ایجاد هماهنگی میان فک ها کمک می کند و از این طریق در رفع مشکلات ظاهری، گفتاری و جویدن غذا موثر است.
کاربرد
ارتودنسی فانکشنال، کاربردهای بسیاری دارد که مهم ترین آنها عبارتند از:
- دستگاه فانکشنال می تواند در رفع انسداد مجاری تنفسی موثر باشد و به بهبود آپنه خواب کمک کند.
- ارتودنسی فانکشنال با ایجاد هماهنگی میان دو فک، نیمرخ بیمار را موزون و متعادل خواهد کرد.
- ارتودنسی فانکشنال می تواند برای درمان ناهنجاری های فکی در کودکان به کار رود.
- ارتودنسی فانکشنال با ردیف و مرتب کردن دندان ها، لبخندی زیبا و بی نقص ایجاد می کند.
- این روش ارتودنسی به ایجاد تناسب بهتر در صورت کمک می کند.
انواع دستگاه فانکشنال ارتودنسی
دستگاه های ارتودنسی فانکشنال در دو دسته بندی کلی دستگاه های ثابت و متحرک قرار می گیرند. استفاده از هر یک از این دسته ها به وضعیت بیمار، شدت مشکل او و تشخیص ارتودنتیست بستگی دارد.
دستگاه های فانکشنال ثابت
دستگاه های فانکشنال ثابت شامل آن دسته از دستگاه هایی هستند که روی قوس دهان ثابت می شوند. دستگاه های ثابت در تمامی اوقات درون دهان بیمار هستند و نباید در هنگام غذا خوردن، نوشیدن، مسواک زدن و خوابیدن خارج شوند.
دستگاه های فانکشنال متحرک
از طرفی وسایل متحرک دارای ساختار پلاستیکی بوده و توسط خود بیماران داخل دهان گذاشته یا از آن خارج می شوند. وسایل متحرک بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند اما کاربرد آنها به دقت و مسئولیت پذیری بیشتر بیمار نیاز دارد. دستگاه های متحرک در هنگام غذا خوردن و مسواک زدن باید از دهان خارج شوند اما برای نوشیدن مایعات ولرم و خنک لازم نیست آنها را بیرون بیاورید.
در قسمت زیر به انواع دستگاه های ارتودنسی فانکشنال می پردازیم:
- مارا: MARA (دستگاه تغییر موقعیت قدامی فک پایین) یک دستگاه ارتودنسی است که برای حرکت دادن فک به جلو در افرادی که دندان های جلویی فک بالا بسیار جلوتر از دندان های جلویی فک پایین است، طراحی شده است.
- دستگاه ارتودنسی توئین بلاک: لوازم ارتودنسی توئین بلوک، اولین بار توسط ویلیام کلارک اختراع شد و توسط جیمز وات گسترش یافت. این دستگاه برای کمک به بهبود روند رشد فک پایین و رفع اورجت در دندان های افراد مبتلا به این نقص استفاده می شود.
- هربست: این دستگاه ارتودنسی فانکشنال ثابت است و برای درمان اوربایت شدید که از رشد فک پایین جلوگیری می کند، استفاده می شود.
- Bionator: بیوناتور یک دستگاه متحرک است که برای رفع مشکل اوربایت طراحی شده است. این دستگاه باعث افزایش رشد فک پایین و در نتیجه رفع مشکل اوربایت می شود.
- اکتیویتور: یک نوع دستگاه فانکشنال متحرک است که در مدل های مختلفی وجود دارد. این دستگاه، زمینه هماهنگی میان فک بالا و پایین را فراهم می کند.
- فرانکل: فرانکل یکی از دستگاه های متحرک ارتودنسی است که برای درمان ناهنجاری های فک استفاده می شود. این دستگاه نیروهای عضلانی نامناسب را محدود می کند. همچنین رشد فک پایین را تحریک می کند که باعث ایجاد فضای خالی می شود و قوس رویش دندان های دائمی را گسترش می دهد. عملکرد این دستگاه با وسایلی مانند بیوناتور و فعال کننده (اکتیویتور) متفاوت است.
چه چیزی ارتودنسی فانکشنال را متمایز می کند؟
برخی از مواردی که این حوزه از ارتودنسی را خاص و متمایز می کنند، عبارتند از:
- نیازی به کشیدن دندان نیست: کشیدن دندان هدف نهایی ارتودنسی فانکشنال نیست. ارتودنسی فانکشنال بر اساس این فلسفه عمل می کند که ناهنجاری های دندانی ناشی از عوامل محیطی بوده و بدون کشیدن دندان قابل اصلاح هستند.
- گسترش فک ضروری است: این درمان در مورد تحریک رشد فک است. اگر به دنبال درمان درد فک هستید که به تراز شدن دندان های شما نیز کمک کند، ارتودنسی فانکشنال درمانی است که باید انجام دهید. یک دستگاه فانکشنال دهانی برای کمک به گسترش ساختار استخوان فک و ایجاد فضای بیشتری در دهان شما برای قرارگیری صحیح همه دندان ها طراحی می شود.
- دندان‌ها به سختی به سر جایشان بر می گردند: نگرانی در مورد استفاده از نگهدارنده برای جلوگیری از برگشت دندان ها به موقعیت اصلی خود با ارتودنسی فانکشنال کاهش می یابد. موقعیت مناسب فک، عامل اساسی است که تعیین می کند دندان ها چقدر خوب در دهان پشتیبانی می شوند. در پایان درمان از آنجایی که فضای کافی در استخوان فک وجود خواهد داشت، دندان ها به طور طبیعی فضای موجود را اشغال می کنند.
- می تواند سایر مشکلات مربوط به دهان را درمان کند: کلید یک لبخند زیبا و بدون مشکل در ارتودنسی فانکشنال نهفته است. گسترش فک خیلی از چیزها را بهبود می بخشد، نه فقط لبخند شما را. درمان آپنه خواب از طریق ارتودنسی فانکشنال امکان پذیر است. فضای بیشتر در فک باعث بهبود تنفس هنگام خواب می شود که آپنه خواب را درمان می کند. علاوه بر این تغییر موقعیت فک، تنها راه برای اصلاح بایت نامناسب در طولانی مدت است.
بیشتر بدانید : انواع ارتودنسی
مراقبت از ارتودنسی فانکشنال
دستگاه های فانکشنال ثابت و متحرک، هر دو به مراقبت صحیح و دقیق از دهان و دندان نیاز دارند.
- دستگاه فانکشنال متحرک باید در هنگام مسواک زدن از دهان خارج شود، طبق دستورالعمل های داده شده توسط دندانپزشک تمیز شود و پس ازمسواک زدن و کشیدن نخ دندان در دهان قرار گیرد.
- تمیز کردن دستگاه فانکشنال ثابت کمی دشوار است. برای این کار لازم است از نخ دندان مخصوص و برس بین دندانی استفاده کنید تا تمام زوایای دستگاه کاملا تمیز شود و ریسک تجمع پلاک و جرم در زیر و اطراف دستگاه به حداقل برسد. اگر دستگاه شما ثابت است، لطفا با ملایمت مسواک بزنید و نخ دندان بکشید تا فشار اضافی و ناخواسته، تنظیم دستگاه را بهم نریزید.
- در مواقعی که از دستگاه فانکشنال متحرک استفاده نمی کنید (مثلا در هنگام ورزش، غذا خوردن و …)، آن را درون جعبه یا محفظه مخصوص خود قرار دهید.
- برای تمیز کردن دستگاه می توانید از قرص های تمیز کننده بریس که در داروخانه ها موجود هستند نیز کمک بگیرید.
مزایای ارتودنسی فانکشنال
اگر هنوز مطمئن نیستید که برای صاف کردن دندان هایتان چه راهی را انتخاب کنید، مزایای بی عیب و نقص ارتودنسی فانکشنال را در نظر بگیرید:
- نتایج زیبایی: با آنکه روش ارتودنسی فانکشنال بسیار متفاوت از ارتودنسی سنتی است، شما همچنان با ارتودنسی فانکشنال به لبخندی کامل خواهید رسید.
- بهبود جویدن و غذا خوردن: یک بایت نامناسب مانع از لذت بردن شما از تمام غذاهای مورد علاقه تان خواهد شد.
- تسکین درد فک: با برداشته شدن فشار از برخی از نواحی حفره دهان، فک شما دیگر درد نخواهد داشت. ارتودنسی فانکشنال همچنین می تواند در پیشگیری از اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) که می تواند باعث درد مزمن در فک شود، نقش داشته باشد.
- نتایج بلند مدت: ممکن است نیازی نباشد برای حفظ نتایج ارتودنسی خود از نگهدارنده ها استفاده کنید، زیرا نتایج ارتودنسی فانکشنال ماندگارتر از ارتودنسی سنتی هستند.
- قابل استفاده در سنین پایین: این روش ارتودنسی می تواند از سنین پایین کودکی (زیر ۸ سال) برای رفع ناهنجاری های فک و دهان مورد استفاده قرار گیرد.
معایب
ارتودنسی فانکشنال نیز مانند هر درمان دیگر با معایبی همراه است. به عنوان مثال این روش مستلزم رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان توسط بیمار است. همچنین در صورت استفاده از دستگاه فانکشنال متحرک لازم است فرد به طور منظم از آن استفاده کند و در هنگام خارج کردن و قرار دادن دستگاه، دقیق عمل نماید. لزوم مراجعه منظم به دندانپزشک برای چک کردن وضعیت دستگاه نیز از مواردی است که ممکن است پیگیری آن برای برخی از بیماران دشوار باشد. به طور کلی می توان گفت که ارتودنسی فانکشنال مستلزم همکاری منظم بیمار با پزشک و رعایت دقیق دستورالعمل های دندانپزشک توسط فرد بیمار است. در غیر اینصورت نمی توان انتظار داشت که نتایج قابل توجهی از درمان بدست آید.
سوالات متداول
در زیر چند سوال رایج درباره ارتودنسی فانکشنال را مشاهده می فرمایید.
۱.آیا انجام ارتودنسی فانکشنال دردناک است؟
در اوایل استفاده از این دستگاه، بیمار کمی درد و ناراحتی احساس خواهد کرد. اما این وضعیت پس از مدت کوتاهی و با عادت کردن بیمار به دستگاه فانکشنال برطرف می شود.
۲. با دستگاه فانکشنال چگونه باید غذا بخورم؟
اگر دستگاه شما متحرک است، فقط می توانید با آن مایعات مصرف کنید و در هنگام غذا خوردن باید آن را بیرون بیاورید. در مورد دستگاه های ثابت نیز لازم است از خوردن غذاهای سفت، چسبناک و بسیار ترد اجتناب کنید تا آسیبی به دستگاه وارد نشود.
۳. هزینه ارتودنسی فانکشنال چقدر است؟
قیمت ارتودنسی فانکشنال با توجه به چندین عامل مشخص می شود که مهم ترین آنها عبارتند از:
- وضعیت و شدت مشکل بیمار
- ثابت یا متحرک بودن دستگاه (نوع دستگاه)
- طول درمان
- تعداد فک های تحت درمان
- محل کلینیک یا مطب دندانپزشکی
- میزان تخصص، سابقه و مهارت پزشک مربوطه
۴. بهترین سن برای ارتودنسی فانکشنال در دختران و پسران چه سنی است؟
به طور کلی بهترین سن برای درمان فانکشنال در کودکان بین ۷ تا ۸ سالگی است. اما اگر بخواهیم سن مناسب برای هر یک را مشخص کنیم، باید بگوییم به دلیل تفاوت هایی که بین سنین رشد و بلوغ آنها وجود دارد، بهترین سن برای شروع درمان در دختران بین ۹ تا ۱۰ سالگی و برای پسران بین ۱۲ تا ۱۳ سالگی است.
حرف آخر
هنگامی که بحث ارتودنسی به میان می آید، بیشتر مردم به چیزهایی مانند الاینرهای شفاف و بریس های فلزی فکر می کنند. در حالی که چنین روش‌هایی قطعاً کاربردهای خود را دارند و می توانند کاملاً مفید باشند اما روش دیگری نیز برای ارتودنسی وجود دارد که خیلی ها از مزایا و کاربردهای آن اطلاعی ندارند. ارتودنسی فانکشنال، یک درمان ارتودنسی است که با اصلاح وضعیت قرارگیری فک ها و گسترش فک به ایجاد فضای لازم برای دندان ها کمک می کند و از این طریق شلوغی و نامرتبی دندان ها را رفع می نماید. نتایج حاصل از ارتودنسی فانکشنال در دراز مدت ماندگاری دارند و از روش های بسیار کاربردی در ارتودنسی کودکان محسوب می شود.
