دندان قروچه (بروکسیزم) وضعیتی است که شما در آن، دندان‌های خود را به هم می سایید یا روی هم فشار می دهید. فشردن دندان ها به هم ممکن است در هنگام بیداری به طور ناخود آگاه انجام شود یا در هنگام خواب اتفاق بیفتد. در هنگام بروکسیزم، عضلات فک منقبض می شود اما فک هیچ گونه حرکتی به جلو یا عقب نخواهد داشت. این وضعیت در موارد خفیف ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد اما اگر شدید باشد، به عوارض جانبی ناخوشایندی منجر خواهد شد. بنابراین تشخیص و درمان به موقع آن می تواند بسیار کمک کننده باشد.
مشاوره تخصصی و رایگان
همین الان با یک کلیک تماس بگیرید
۰۲۱۹۱۰۰۹۹۱۸
در مطلب زیر ابتدا در مورد علل بروکسیزم، عوامل خطر، علائم و انواع آن صحبت خواهیم کرد. سپس در مورد تشخیص و درمان این مشکل توضیح می دهیم و در پایان درباره فشردن دندان ها در کودکان، چند درمان خانگی و سوالات متداول در این زمینه می پردازیم.
علل ایجاد دندان قروچه
پزشکان به طور کامل نمی دانند چه چیزی باعث بروز این وضعیت می شود اما ممکن است دلیل آن، ترکیبی از عوامل فیزیکی (جسمی)، روانی و ژنتیکی باشد.
- ساییدن دندان ها در بیداری ممکن است به دلیل احساساتی مانند اضطراب، استرس، عصبانیت، نا امیدی یا تنش اتفاق بیفتد یا می تواند یک استراتژی مقابله ای یا یک عادت در حین تمرکز عمیق باشد.
- ساییدن دندان ها در خواب ممکن است یک فعالیت جویدن مرتبط با خواب باشد که با برانگیختگی در طول خواب همراه است.
بیشتر بدانید : بوی بد دهان
عوامل تشدید کننده دندان قروچه
عوامل زیر، احتمال ساییدن دندان ها را افزایش می دهند:
- استرس: افزایش اضطراب یا استرس می تواند به دندان قروچه منجر شود. خشم و ناامیدی نیز در ایجاد این مشکل دخیل هستند.
- سن: بروکسیزم در کودکان خردسال شایع است اما معمولا پس از ۶ سالگی برطرف می شود.
- نوع شخصیت: داشتن یک تیپ شخصیتی پرخاشگر، رقابتی یا بیش فعال می تواند خطر ابتلا به بروکسیزم را افزایش دهد.
- داروها و سایر مواد: بروکسیزم ممکن است یک عارضه جانبی غیر معمول برخی از داروهای روانپزشکی مانند داروهای ضد افسردگی باشد. مصرف دخانیات، نوشیدنی های کافئین دار یا الکل و حتی استفاده تفریحی از مواد مخدر خطر ابتلا به آن را افزایش خواهد داد.
- وجود سابقه خانوادگی: بروکسیزم معمولا در خانواده ها ارثی است. اگر به این مشکل دچار هستید، ممکن است سایر اعضای خانواده شما نیز در حال حاضر به آن مبتلا بوده یا سابقه ابتلا به آن را داشته باشند.
- سایر اختلالات: ساییدن دندان ها روی هم می تواند با برخی از اختلالات پزشکی و سلامت روان مرتبط باشد مانند پارکینسون، زوال عقل، اختلال رفلاکس معده به مری، صرع، وحشت شبانه، اختلالات مرتبط با خواب مانند آپنه خواب و اختلال کمبود توجه – بیش فعالی (ADHA).
علائم دندان قروچه
ممکن است شما متوجه نشوید که شب ها فک های خود را روی هم فشار می دهید اما علائم زیر نشان می دهد که ممکن است بروکسیزم داشته باشید:
- بیدار شدن مکرر در شب (خواب مختل شده)
- سر درد یا درد صورت به خصوص در صبح
- گوش درد
- دندان‌های لق یا دردناک
- درد عضلات فک
- شکستگی دندان
- سایش روی دندان
- اختلال مفصل فکی گیجگاهی (TMJ): یعنی صدا دادن فک در هنگام باز و بسته کردن آن
- درد در هنگم غذا خوردن
- قفل کردن فک
بیشتر بدانید : هنگام مراجعه به دندانپزشک چه مواردی را باید بگوییم؟
انواع بروکسیزم یا دندان قروچه
بروکسیزم می تواند در هنگام خواب یا بیداری اتفاق بیفتد. عمل ساییدن و فشردن دندان ها به هم در هر دو صورت، یکسان است اما بروکسیزم در خواب و بیداری، دو مشکل جداگانه در نظر گرفته می شود.
- ساییدن دندان ها در بیداری: در این وضعیت، شما فک خود را در طول روز فشار می دهید. این نوع بروکسیزم معمولا با مسائل عاطفی مرتبط است. احساس اضطراب، استرس یا عصبانیت می تواند منجر به این وضعیت گردد. گاهی حتی تمرکز کردن روی یک چیز مهم نیز ممکن است باعث فشردن دندان ها روی هم شود. بروکسیزم در بیداری در صورتی که اغلب اوقات متوجه آن شوید و آن را متوقف کنید، معمولا نیازی به درمان ندارد.
- ساییدن دندان ها در خواب: در این نوع بروکسیزم، شما دندان هایتان را در هنگام خواب روی هم می فشارید که ممکن است آسیب بیشتری به شما وارد کند. از آنجا که هنگام خواب متوجه فشردن دندان ها روی هم نمی شوید، به احتمال زیاد زمانی به سراغ درمان می روید که به عوارض جدی دچار شده اید. یکی دیگر از چالش های بروکسیزم در خواب، آن است که شما نمی دانید این کار را با چه شدتی انجام می دهید. فشار وارد شده می تواند آنقدر شدید باشد که به درد فک، مشکلات دندان و سر درد در صبح منجر شود.
بیشتر بدانید : بهترین دهانشویه
روش تشخیص دندان قروچه
دندانپزشک در طول چکاپ های منظم دندان های شما احتمالا علائم دندان قروچه را بررسی می کند.
- ارزیابی: اگر علائمی مبنی بر بروکسیزم داشته باشید، دندانپزشک در جلسات بعدی به بررسی تغییرات ایجاد شده در دهان و دندان های شما می پردازد تا ببیند آیا این تغییرات پیش رونده هستند یا نه و آیا شما به درمان نیاز دارید یا خیر.
- تعیین علت: اگر دندانپزشک به بروکسیزم مشکوک باشد، سعی می کند با پرسیدن سوالاتی در مورد سلامت عمومی دندان ها، داروهای مصرفی تان، روال روزانه و عادت خواب شما، علت دقیق آن را تعیین کنید.
برای بررسی شدت مشکل، دندانپزشک ممکن است موارد زیر را بررسی نماید:
۱. حساسیت در عضلات فک شما
۲. ناهنجاری های آشکار دندان مانند دندان شکسته یا افتاده
۳. آسیب های دیگر به دندان ها، استخوان زیرین و داخل گونه ها معمولا با کمک اشعه ایکس
- ارجاع: اگر به نظر برسد که وضعیت شما به مشکلات عمده خواب مربوط می شود، ممکن است دندانپزشک تان شما را به یک متخصص خواب ارجاع دهد. متخصص خواب می تواند با انجام آزمایش های بیشتر مشخص کند که آیا به آپنه خواب یا سایر اختلالات خواب مبتلا هستید یا نه. اگر به نظر برسد که اضطراب یا سایر مسائل روانی به بروکسیزم منجر شده است، ممکن است شما به یک تراپیست یا مشاور ارجاع داده شوید.
درمان دندان قروچه
در بسیاری از اوقات نیازی به درمان بروکسیزم نیست. همانطور که گفتیم، بسیاری از کودکان بدون هیچ گونه درمانی از این مشکل رهایی می یابند و بروکسیزم در اکثر بزرگسالان آنقدر شدید نیست که به درمان نیاز داشته باشد. با این حال در موارد بسیار شدید، گزینه های درمان عبارتند از رویکردهای دندانپزشکی خاص، تراپی و دارو برای جلوگیری از آسیب بیشتر به دندان ها و تسکین درد و ناراحتی فک.
رویکردهای دندانپزشکی
اگر شما یا فرزندتان به بروکسیزم مبتلا باشید، دندانپزشک ممکن است راه هایی برای حفظ یا بهبود دندان ها به شما پیشنهاد کند. اگرچه این روش ها ممکن است از سایش دندان ها جلوگیری کرده یا آن را اصلاح کنند اما نمی دانند جلوی بروکسیزم را بگیرند.
- آتل دندان و محافظ دهان: این ابزارها طوری طراحی شده اند که دندان های فک بالا و پایین را جدا از هم نگه می دارند و از این طریق جلوی آسیب ناشی از فشردن و ساییدن دندان ها را می گیرند. آنها می توانند از اکریلیک سخت یا مواد نرم ساخته شوند و روی دندان های بالا یا پایین قرار بگیرند.
- اصلاح دندان: در موارد شدید یعنی زمانی که سایش دندان به حساسیت یا اختلال در جویدن صحیح منجر شده است، ممکن است لازم باشد دندانپزشک شما سطوح جویدنی دندان هایتان را تغییر شکل دهد یا از تاج های دندانی برای ترمیم آسیب استفاده کند.
بیشتر بدانید : سفید شدن لثه
سایر روش ها برای درمان و کاهش دندان قروچه
یک یا چند مورد از روش های زیر ممکن است به تسکین بروکسیزم کمک کند:
- مدیریت اضطراب یا استرس: اگر به خاطر استرس دندان هایتان را به هم فشار می دهید، ممکن است بتوانید با یادگیری استراتژی هایی که آرامش را تقویت می کنند (مانند مدیتیشن) از این مشکل جلوگیری نمایید. اگر مشکل شما به اضطراب مربوط می شود، صحبت با یک درمانگر یا مشاور ممکن است مفید باشد.
- قرار دادن فک به طور آگاهانه: به دست آوردن آگاهی از نحوه تنظیم فک، یکی از راه های جلوگیری از فشردن یا ساییدن دندان ها در طول روز است. سعی کنید با حفظ فاصله بین دندان های بالا و پایین، بیشتر مراقب نحوه قرار دادن دندان های خود روی هم باشید. این کار را تا جایی که می توانی در طول روز (به جز در هنگام جویدن غذا) انجام دهید تا به آن عادت کنید. دندانپزشک می تواند در این زمینه به شما کمک مصرف کند.
- بیوفیدبک: اگر در تغییر دادن عادات خود مشکل دارید، ممکن است بیوفیدبک برای شما مفید باشد. بیوفیدبک، یک گزینه غیر دارویی است که از روش ها و تجهیزات نظارتی برای آموزش کنترل فعالیت ماهیچه ای در فک به شما استفاده می کند.
داروهایی که برای دندان قروچه استفاده می شوند
به طور کلی داروها در درمان بروکسیزم، چندان موثر نیستند و برای تعیین اثربخشی آنها به تحقیقات بیشتری نیاز است. برخی از داروهایی که ممکن است در این مورد به کار روند، عبارتند از:
- شل کننده های عضلانی: در برخی موارد ممکن است پزشک برای مدت کوتاهی، مصرف شل کننده های عضلانی را قبل از خواب توصیه کند.
- تزریق بوتاکس: تزریق بوتاکس (نوعی سم بوتولینوم) ممکن است به برخی از افراد مبتلا به بروکسیزم شدید که به سایر درمان ها پاسخ نمی دهند، کمک کند.
- دارو برای اضطراب یا استرس: پزشک شما ممکن است استفاده کوتاه مدت از داروهای ضد افسردگی یا ضد اضطراب را برای کمک به مقابله با استرس و سایر مسائل احساسی ایجاد کننده بروکسیزم توصیه نماید.
درمان اختلالات مرتبط
درمان اختلالات مرتبط ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- داروها: اگر مشکل شما در نتیجه عارضه جانبی یک دارو ایجاد شده باشد، پزشک ممکن است داروی شما را تغییر دهد یا داروی دیگری تجویز نماید.
- اختلالات مرتبط با خواب: برطرف کردن اختلالات مرتبط با خواب مانند آپنه ممکن است بروکسیزم در خواب را بهبود ببخشد.
- مشکلات پزشکی: اگر یک بیماری زمینه ای مانند بیماری رفلاکس معده به مری به عنوان علت مشکل شما شناخته شود، آن گاه درمان این وضعیت ممکن است بروکسیزم را بهبود ببخشد.
دندان قروچه در کودکان
با توجه به مطالعات انجام شده، از هر ۱۰ کودک حدود ۲ تا ۳ کودک به بروکسیزم در خواب مبتلا هستند. اما در اکثر مواقع، این مشکل با بالا رفتن سن کودک رفع خواهد شد. علت این وضعیت در کودکان دقیقا مشخص نیست اما نامرتبی دندان ها می تواند یکی از علل آن باشد. همچنین برخی از کودکان در واکنش به دردهایی مانند درد گوش یا رویش دندان، فک هایشان را به هم فشار می دهند. اضطراب و استرس کودکان نیز تواند عامل تأثیر گذاری باشد. دندانپزشک اطفال، مطمئن ترین کسی است که می تواند این مشکل را به طور رسمی در کودک تشخیص دهد. برخی از علائمی که باید به آنها توجه کنید و به دندانپزشک کودک تان گزارش دهید، عبارتند از:
- صدای ساییدن دندان های کودک در شب
- شکایت کودک از درد صورت یا درد در فک پایین
- بیدار شدن مکرر کودک در شب
دندانپزشک می تواند دندان های کودک را از نظر وجود علائم ساییدگی و شکستگی روی دندان ها بررسی کند به شما بگوید که مشکلی وجود دارد یا نه.
علت بروکسیزم کودک هر چه باشد، به او کمک کنید تا قبل از خواب آرام و ریلکس شود. به عنوان مثال با حمام یا دوش آب گرم، گوش دادن به موسیقی آرام بخش یا مطالعه کتاب.
درمان خانگی دندان قروچه
درمان های خانگی متعددی برای این وضعیت وجود دارند که می توانند خود مشکل و علل زمینه ای آن را درمان کنند و از این طریق به کاهش استرس و داشتن خواب بهتر شبانه کمک نمایند.
- آتل درمانی: آتل درمانی یک اقدام موثر برای کاهش بروکسیزم در خواب است. این روش شامل قرار دادن یک نایت گارد سفارشی در دهان است. این گارد به عنوان یک مانع بین دندان های بالا و پایین شما عمل می کند و از ساییده شدن آنها به هم در طول خواب جلوگیری می نماید.
- کمپرس گرم: کمپرس گرم، یک گزینه عالی برای کاهش ناراحتی ناشی از این وضعیت می باشد. کمپرس گرم به شل شدن عضلات و گردش خون بهتر در ناحیه مورد نظر کمک می کند و از این طریق، درد را کاهش می دهد.
- ماساژ فک: ماساژ دادن عضلات تحت فشار فک، راه موثر دیگری برای به حداقل رساندن درد ناشی از بروکسیزم است. روش های مختلفی برای ماساژ فک وجود دارد. به عنوان مثال شما می توانید ۱۰ مرتبه، فک خود را کاملا باز و بسته کنید. یا دهان خود را باز کرده و فک خود را از یک طرف به طرف دیگر حرکت دهید (۱۰ بار).
- افزایش مصرف منیزیم: منیزیم یک ماده معدنی قلیایی است که برای سلامت قلب و ماهیچه ها مفید است و می تواند به شل کردن بافت عضلانی و عروق خونی کمک کند. شما می توانید برای کاهش درد از اسپری ها یا لوسیون های موضعی منیزیم روی فک خود استفاده کنید یا غذاهای غنی از منیزیم مانند بادام درختی، تخمه کدو تنبل، اسفناج و بادام هندی را به رژیم غذایی خود اضافه نمایید.
- شیر با زردچوبه: اسید آمینه تریپتوفان موجود در شیر به سیستم عصبی شما کمک می کند تا آرام شود. کورکومین موجود در زردچوبه نیز به عنوان یک ضد التهاب طبیعی عمل می نماید. بنابراین شیر زردچوبه که به شیر طلایی نیز معروف است، می تواند یک نوشیدنی فوق العاده برای کاهش مشکل شبانه شما باشد.
- چای گیاهی: نوشیدن چای گیاهی مانند بابونه، راه ساده دیگری برای کاهش درد ناشی از بروکسیزم است. چای گیاهی، بدن و ذهن شما را آرام می کند تا خواب بهتری داشته باشید.
- ویتامین C: ویتامین C، مزایای سلامتی متععدی دارد از جمله اینکه می تواند برای غدد آدرنال شما مفید باشد و از این طریق به کاهش استرس کمک نماید. شما می تواند از منابع غذایی ویتامین C ماننند مرکبات، فلفل و کلم بروکلی استفاده کنید یا یک مکمل ویتامین C مصرف نمایید.
مشاوره تخصصی و رایگان
همین الان با یک کلیک تماس بگیرید
۰۲۱۹۱۰۰۹۹۱۸
سوالات متداول دندان قروچه
در زیر به چند سوال رایج در مورد این وضعیت پاسخ می دهیم.
۱.آیا بروکسیزم می تواند باعث وزوز گوش شود؟
ممکن است این دو مشکل با هم مرتبط باشند. با توجه به مطالعات انجام شده اگر TMJ (مفصل گیجگاهی فکی) آسیب ببیند، ممکن است وزوز گوش اتفاق بیفتد. از آنجا که ساییدن و فشردن فک ها مستقیما این مفصل را تحت تأثیر قرار می دهد، می تواند به وزوز گوش منجر شود.
۲. آیا بروکسیزم قابل پیشگیری است؟
بهترین راه برای مقابله با احتمال ایجاد این وضعیت، به حداقل رساندن استرس است. البته حرف زدن در مورد این کار، آسان تر از عمل کردن به آن می باشد. اما ممکن است مشاوره و ورزش به کاهش تنش کمک نمایند. علاوه بر این بهتر است مصرف کافئین خود را کاهش دهید.
۳. تزریق بوتاکس برای درمان بروکسیزم چگونه است؟
در این روش با استفاده از سوزن های بسیار ریز، ماده بوتاکس به عضلات ناحیه فک و شقیقه تزریق می شود. این ماده بعد از ۲ تا ۳ روز باعث شل شدن عضلات فوق خواهد شد و اثر آن حداکثر تا ۶ ماه باقی می ماند بنابراین یک درمان موقتی محسوب می شود. اما توجه داشته باشید که استفاده از بوتاکس برای کنترل این مشکل در دوران شیردهی و بارداری، برای افراد زیر ۱۸ سال و کسانی که به بیماری های عصبی و عضلانی مبتلا هستند، توصیه نمی شود.
۴. آیا بین انگل روده ای و ساییدن دندان ها در کودکان ارتباطی وجود دارد؟
بله. بر اساس مطالعات انجام شده، عفونت انگلی به ویژه انگل روده می تواند از عوامل بروز این مشکل در کودکان باشد. برای تشخیص انگل کافی است یک آزمایش مدفوع انجام دهید. اگر علت مشکل کودک شما انگل روده باشد، آن گاه پس از درمان ساییدن دندان های کودک تان نیز متوقف خواهد شد.
حرف آخر
ساییدن دندان ها روی هم یک مشکل متداول است که می تواند دلایل متعددی داشته باشد. این وضعیت در موارد خفیف نیازی به درمان ندارد اما اگر شدید باشد، درمان زود هنگام آن برای جلوگیری از بروزعوارض دندانی قابل توجه اهمیت دارد. دندانپزشک شما، بهترین مرجع برای تشخیص و درمان بروکسیزم شما است. علاوه بر این،چندین درمان خانگی نیز برای کاهش و کنترل این وضعیت وجود دارند که می توانید آنها را امتحان کنید.
