کامپوزیتهای دندانی جزء پرطرفدارترین درمان‌های ترمیمی و زیبایی دندان‌ها به حساب می‌آیند. این ماده پرکننده همرنگ دندان می‌تواند برای پر کردن حفره‌های دندانی، اصلاح ناهنجاری‌ها در شکل، سایز و موقعیت دندان‌ها و همچنین برای پوشاندن لکه‌ها و تغییر رنگ‌های دندانی مورد استفاده قرار گیرد. از آنجایی که درمان با کامپوزیت دندان مقرون بصرفه است و نیازی به تراشیدن مینای دندان ندارد، بازار کامپوزیتهای دندانی با استقبال بالای مصرف کنندگان رو به رو شده است و دائما در حال پیشرفت است.
هنگامی که بحث انتخاب یک کامپوزیت مناسب به میان می‌آید، گزینه‌های مختلفی پیش روی شما قرار دارد. زیرا کامپوزیتهای دندانی بر اساس نوع کاربرد، میزان استحکام، مواد تشکیل دهنده، کشور سازنده و برند، قوام، محل استفاده در دهان، پروسه فعال سازی و طول عمر می‌توانند با هم متفاوت باشند. در این مقاله قصد داریم به معرفی انواع کامپوزیت دندان از جنبه‌های مختلف بپردازیم.
برای دریافت مشاوره رایگان و تخصصی شماره خود را وارد نمایید
انواع کامپوزیت از نظر کاربرد در دندانپزشکی
کامپوزیت، یک ماده همه کاره در دندانپزشکی محسوب می‌شود زیرا هم کاربرد ترمیمی دارد و هم کاربرد زیبایی.
بیشتر بدانید : کامپوزیت دندان چیست؟
کامپوزیت دندان ترمیمی
در سال‌های اخیر استفاده از کامپوزیت به جای آمالگام برای پر کردن حفره‌ها و رفع پوسیدگی‌های دندانی به شدت افزایش یافته است. این ماده بسیار متنوع برای اهداف متعدد از جمله ترمیم حفره‌های کلاس III، IV و V در دندانهای قدامی، حفره‌های کلاس I، II و V در دندانهای خلفی و … قابل استفاده است. اگرچه دوام ترمیمهای کامپوزیت به اندازه آمالگام نیست اما با توجه به پیشرفت‌های چشمگیر سال‌های اخیر و جذابیت زیبایی شناختی که دارد، در اغلب موارد انتخاب اول بیماران برای پر کردن دندان است.
کامپوزیت دندان زیبایی
کامپوزیت دندان به طور گسترده برای اهداف زیبایی شناختی دندان‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع این ماده چسبناک قادر است مشکلات ظاهری و نواقص زیبایی جزئی دندان‌ها نظیر فواصل بین دندانی، نامرتبی دندان‌ها، لکه‌ها و تغییر رنگ‌ها دندان، سایز نامناسب، بد فرمی، لب پرشدگی و ترک خوردگی را برطرف نماید. کامپوزیت دندان به طور متوسط ۵ تا ۷ سال ماندگاری خواهد داشت و یک روش مقرون بصرفه و غیرتهاجمی برای اصلاح لبخند محسوب می‌شود.
بیشتر بدانید : مراحل کامپوزیت دندان
انواع کامپوزیت از نظر محل استفاده در دهان
کامپوزیتهای دندانی را می‌توان از نظر محل استفاده و نصب در دهان نیز به چند دسته تقسیم کرد که هر یک از آنها ویژگی‌های خاص خود را دارند.
| نوع کامپوزیت | زیبایی ظاهری | مقاومت و استحکام | کاربرد |
| کامپوزیت قدامی | فوق العاده | متوسط | قسمت جلو دهان |
| کامپوزیت خلفی | متوسط | بسیار بالا | دندانهای عقب |
| کامپوزیت یونیورسال | بالا | بالا | تمام سطوح دندانهای جلو و عقب |
| کامپوزیت فلو | پولیش پذیری عالی، قابلیت براق شدن High gloss | مقاومت فرسایشی پایین به دلیل ویسکوزیته پاین | پر کردن حفره‌های ریز دندانی |
| کامپوزیت بالک فیل | متوسط | حداقل ساییدگی و مقاومت بالا | ترمیمهای عمقی دندان (عمدتا در ترمیمهای خلفی کلاس ۱ و ۲) |
کامپوزیت دندان قدامی (Anterior dental composites)
کامپوزیت‌هایی که برای دندانهای قسمت جلو دهان مورد استفاده قرار می‌گیرند، کاملا جنبه زیبایی دارند. به همین خاطر باید از موادی با ویژگی‌های زیبایی شناختی بالا تشکیل شده باشند و کاملا طبیعی به نظر برسند. برای رسیدن به این هدف، باید یک سری ویژگی‌ها را در نظر بگیریم، مانند بافت سطح (باید تا حد امکان شبیه مینای دندان باشد) که باید نور را شیوه‌ای مشابه مینای دندان منعکس کند.
Opalescence و fluorescence نیز اهمیت دارند. Opalescence یک پدیده نوری است و بدین معناست که وقتی نور سفید روی سطح دهلیزی دندان می‌افتد، مینای دندان طول موج‌های آبی و بنفش را منعکس می‌کند. و در غیر این صورت، هنگامی که نور از ناحیه کام می‌آید، مینا رنگ نارنجی را منعکس خواهد کرد. همانطور که Opalescence پدیده‌ای ذاتی برای مینای دندان است، fluorescence مربوط به عاج است و شامل توانایی جذب نور نامرئی و انتشار آن در طول موج مرئی می‌باشد، به گونه‌ای که وقتی که دندان‌ها در معرض نور فرابنفش قرار می‌گیرند، فلورسانس نور سفید روشن تا آبی روشن را از خود ساطع می‌کنند. کامپوزیتهای دندان قدامی باید بتوانند این اثرات نوری را شبیه سازی کنند تا به ظاهر دندانهای طبیعی نزدیک شوند.
کامپوزیت دندان خلفی ( Posterior dental composites)
کامپوزیتهای دندانی خلفی، به جای تمرکز بر زیبایی دندان (مانند مواردی که در بالا ذکر شد) مقاومت در برابر نیروهای جونده را در اولویت قرار می‌دهند. اگرچه این بدان معنا نیست که آنها بحث زیبایی شناسی را کاملاً کنار می‌گذارند. امروزه تولید کنندگان محصولات دندانپزشکی، مواد بسیار پیچیده‌ای را عرضه کرده‌اند که می‌توانند هر دو ویژگی مقاومت و زیبایی را ارائه دهند. هرچه ترمیم کامپوزیت در بخش عقب‌تری از دهان قرار گیرد، ساییدگی و فرسایش کامپوزیت ناشی از نیروهای جونده بیشتر خواهد بود. به همین دلیل، کامپوزیت دندان خلفی باید از موادی ساخته شود که در برابر سایش طولانی مدت، فوق العاده مقاوم باشد. به نظر می‌رسد رزین‌های هیبریدی، یک ماده ایده آل برای این نوع ترمیم هستند.
کامپوزیت دندان یونیورسال ( Universal dental composites)
کامپوزیتهای یونیورسال، آنهایی هستند که در ترمیم دندانهای قدامی و خلفی استفاده می‌شوند و ترکیبات آنها به روشی خاص، خواص کامپوزیتهای قدامی و خلفی را با هم ترکیب می‌کنند. در واقع کامپوزیتهای یونیورسال روی تمام سطوح دندان قابل استفاده هستند. به طور کلی کامپوزیتهای یونیورسال کار را آسان‌تر می‌کنند، زیرا می‌توان از آنها در دندانهای جلو و عقب با سایه‌های متنوعی استفاده کرد که زیبایی بسیار خوبی را ارائه می‌کنند. البته اگر انتظارات شما بیشتر است، همیشه بهتر است از کامپوزیتهای زیبایی برای بخش قدامی استفاده کنید.
کامپوزیت دندان روان یا مایع (Flowable dental composites)
کامپوزیتهای دندان سیال یا کامپوزیتهای فلو یا ویسکوزیته پایین در اواخر سال ۱۹۹۶ وارد بازار شدند و تا به امروز کاربردهای بالینی متعددی داشته‌اند؛ از جمله پیت و فیشور سیلانت (pit and fissure sealant). خواص مکانیکی آنها تنها معادل ۶۰ تا ۹۰ درصد کامپوزیتهای معمولی است اما در روش‌های دندانپزشکی کم تهاجمی (مانند پر کردن حفره‌های ریز دندانی) بسیار مفید هستند.
کامپوزیت دندان بالک فیل (Bulk Fill dental composites)
این نوع از کامپوزیتهای دندانی، یک پیشرفت نسبتاً جدید هستند و عملکرد آنها تقریبا مشابه کامپوزیتهای معمولی است. با این تفاوت که عمق کیور در آنها افزایش یافته و به ۴ تا ۵ میلی متر رسیده است و همچنین ساییدگی و انقباض پلیمریزاسیون بسیار کمتری نسبت به کامپوزیتهای معمولی دارند. کامپوزیت بالک فیل دارای هندلینگ و انعطاف پذیری فوق العادهای است که با ممانعت از ورود حباب‌های هوا به درون حفره‌ها از ایجاد تخلخل جلوگیری می‌کند.
بیشتر بدانید : قیمت کامپوزیت دندان
انواع کامپوزیت بر اساس ساختار و ذرات تشکیل دهنده
کامپوزیتهای دندان می‌توانند از شیشه یا سرامیک ساخته شوند. کامپوزیتهای شیشه‌ای معمولاً از سیلیس کریستالی، دی اکسید سیلیکون، شیشه لیتیوم/باریم-آلومینیوم و شیشه بوروسیلیکات حاوی روی/استرونسیوم/لیتیوم ساخته می‌شوند. در حالیکه در کامپوزیتهای سرامیکی از زیرکونیا سیلیس یا اکسید زیرکونیوم استفاده شده است.
کامپوزیتهای دندان از نظر ساختار و سایز ذرات تشکیل دهنده نیز دسته بندی می‌شوند. هر چه کامپوزیت از ذرات ریزتری ساخته شده باشد، فرم دهی و پولیش پذیری آنها توسط دندانپزشک راحت‌تر است و ظاهر طبیعی‌تری خواهند داشت. در مقابل فرم دهی کامپوزیت‌هایی با ذرات درشت، کمی دشوارتر است اما آنها مقاومت و استحکام بالاتری دارند.
انواع کامپوزیت دندان بر اساس ساختار و ذرات تشکیل دهنده به قرار ذیل می‌باشند.
| نوع کامپوزیت | پولیش پذیری | مقاومت سایشی | استحکام مکانیکی | کاربرد |
| ماکروفیلد | ضعیف | ضعیف | خوب | منسوخ شده |
| میکروفیلد | عالی | ضعیف | ضعیف | ترمیم دندانهای جلو (زیبایی) |
| هیبریدی | مناسب و راحت | مطلوب | بالا | ترمیم دندانهای پیشین |
| نانوفیلد | راحت | بالا | بالا | ترمیم دندانهای عقب |
| بالک | مناسب | متوسط | بالا | ترمیم خلفی، کوربیلدآپ |
کامپوزیت ماکروفیلد
کامپوزیتهای ماکروفیلد یا دانه درشت دارای اندازه ذرات بین ۵ تا ۱۰ میکرومتر هستند. آنها از استحکام مکانیکی خوبی برخوردارند اما مقاومت سایشی ضعیفی دارند. پولیش آنها سخت است در نتیجه ترمیم نهایی دارای سطوح زبر خواهد بود. این نوع کامپوزیت به دلیل قابلیت پولیش پذیری ضعیف در حال حاضر چندان مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
کامپوزیت میکروفیلد
کامپوزیتهای میکروفیلد (دانه ریز) از سیلیس کلوئیدی با اندازه ذرات ۰٫۴ میکرومتر ساخته شده‌اند. صیقل دادن رزین با این نوع پرکننده در مقایسه با ماکروفیلدها آسان‌تر است. با این حال، خواص مکانیکی آنها کمتر است و مقاومت سایشی ضعیفی دارند بنابراین در موقعیت‌هایی که به تحمل فشار زیاد نیاز دارند، مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.
کامپوزیت هیبریدی
این کامپوزیت‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که از مزایای کامپوزیتهای ماکروفیلد (مقاومت بالا) و میکروفیلد (پولیش پذیری راحت) بهره مند شود. رزین‌های با پرکننده هیبریدی انبساط حرارتی کمتر و مقاومت مکانیکی بالاتری دارند. رنگ این کامپوزیت‌ها به تدریج تغییر می‌کند و درخشندگی خود را از دست می‌دهند. از کامپوزیتهای هیبریدی عمدتا برای ترمیم دندانهای پیشین استفاده می‌شود.
کامپوزیت نانوفیلد
کامپوزیتهای نانوفیلد دارای اندازه ذرات پرکننده ۲۰ تا ۷۰ نانومتر هستند. آنها دارای استحکام مکانیکی بالا مشابه مواد هیبریدی، مقاومت در برابر سایش بالا هستند و به راحتی پولیش داده می‌شوند. این نوع کامپوزیت بسیار روان است و به آسانی درون حفره‌های دندانی نفوذ می‌کند و غالبا برای ترمیم دندانهای عقبی به کار می‌رود.
کامپوزیت بالک
کامپوزیت بالک از ذرات سیلیکا و زیرکونیا غیرتجمعی (non-agglomerated) تشکیل شده است. این نوع کامپوزیت‌ها در برابر سایش و تغییر رنگ، چندان مقاوم نیستند اما می‌توانند فضاهای بین دندانی را کاملا پر کنند و نیازی نیست نگران گیر کردن ذرات غذا بین دندان‌هایتان باشید.
انواع کامپوزیت بر اساس پروسه فعال سازی
انواع کامپوزیت بر اساس پروسه فعال سازی نیز قابل طبقه بندی هستند.
| نوع کامپوزیت | نحوه فعال سازی | کاربرد |
| سلف کیور | واکنش شیمیایی | پر کردن دندانهای جلویی و پری مولار |
| لایت کیور | لایت کیور با دستگاه | ترمیمی و زیبایی |
| دوال کیور | دستگاه لایت کیور + واکنش شیمیایی | ترمیمی و زیبایی |
| بالک فیل | لایت کیور | ترمیمهای خلفی و کوربیلدآپ |
کامپوزیتهای سلف کیور
کامپوزیتهای سلف کیور برای فعال شدن نیازی به دستگاه لایت کیور ندارند و از طریق واکنش‌های شیمیایی در زمان استفاده فعال می‌شوند. رایج‌ترین کاربرد کامپوزیتهای سلف کیور، پر کردن حفره‌های دندانهای جلویی و پر کردن شکاف‌های دندان‌ها پری مولار (آسیاب کوچک) است.
کامپوزیت لایت کیور
کامپوزیت لایت کیور، رایج‌ترین کامپوزیت مورد استفاده در خدمات دندانپزشکی است. این نوع کامپوزیت از طریق نور ساطع شده از دستگاه لایت کیور فعال و سفت می‌شود. کامپوزیت لایت کیور هم کاربرد ترمیمی دارد و هم کاربرد زیبایی.
کامپوزیت دوال کیور
فعال سازی کامپوزیتهای دوال کیور، به دو صورت انجام می‌شود؛ آنها می‌توانند با استفاده از نور لایت کیور و یا به صورت شیمیایی فعال شوند. این بدان معناست که این نوع کامپوزیت حتی در صورت عدم دریافت نور کافی لایت کیور می‌تواند به صورت خود به خود و از طریق واکنش شیمیایی سفت شود.
کامپوزیتهای بالک فیل
کامپوزیتهای بالک فیل به صورت تک لایه به کار می‌روند و به همین خاطر باعث صرفه جویی در زمان و هزینه ترمیم می‌شوند. کامپوزیتهای بالک فیل که به صورت توده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند، غالبا توسط نور فعال می‌شوند.
بیشتر بدانید : تعداد جلسات و مدت زمان اجرای کامپوزیت
انواع کامپوزیتهای دندانی بر اساس قوام
کامپوزیتهای دندانی بر اساس قوام به دو دسته سیال (Flowable Composite) و تراکم پذیر (Packable Composite) تقسیم می‌شوند.
کامپوزیت سیال
کامپوزیتهای سیال یا روان، بافت رقیق و ویسکوزیته پایینی دارند و به این خاطر به آسانی درون حفره‌ها و منافذ دندانی نفوذ می‌کنند. کامپوزیتهای سیال در پیشگیری از پوسیدگی دندانهای خلفی، ترمیم حفره‌های دندانی کم عمق و ترمیم طوق دندان به کار می‌روند.
کامپوزیت قابل تراکم
کامپوزیتهای تراکم پذیر می توانند به فشرده و متراکم شوند و بنابراین استحکام بالایی دارند. آنها عموما برای ترمیم دندانهای خلفی و ترمیم دیواره‌های بین دندانی که دچار شکستگی شده‌اند، به کار می‌روند.
انواع کامپوزیت بر اساس کشور سازنده و برند
کشورهای سازنده و برندهای تولید کننده کامپوزیت بسیار متنوع هستند. به این خاطر در ادامه به معرفی چند مورد از معروف‌ترین برندهای کامپوزیت دنیا می‌پردازیم.
سارمکو: سارمکو یک برند سوئیسی است که انواع مختلفی از کامپوزیتهای دندانی را با رنگ بندی طبیعی، مقاومت بالا و کاربرد آسان روانه بازار کرده است. کامپوزیتهای سارمکو با استفاده از بهترین مواد اولیه ساخته می‌شوند و پس از فراوری هیچ گونه حساسیتی ایجاد نمی‌کنند.
بیشتر بدانید : کامپوزیت سارمکو
کاریزما: کاریزما یک برند آلمانی است که محصولات دندانپزشکی متنوعی تولید می‌کند. کامپوزیتهای کاریزما به دلیل کیفیت فوق العادهای که دارند، بسیار شناخته شده و محبوب هستند و در برابر تغییر رنگ و ضربه بسیار مقاوم می‌باشند.
بیشتر بدانید : کامپوزیت کاریزما
ips: کامپوزیت آی پی اس، یک نوع کامپوزت نانوهیبریدی است که پولیش پذیری مطلوب و درخشندگی بالایی دارد. این نوع کامپوزیت در حال حاضر توسط کشورهای مختلفی تولید می‌شود اما آلمان، اولین کشوری است که کامپوزیت ips را روانه بازار کرد. ایوکلار آلمان، معروف‌ترین کمپانی تولید کننده کامپوزیت ips می‌باشد.
بیشتر بدانید : کامپوزیت IPS
توکویاما: توکویاما یک برند ژاپنی است که کامپوزیتهای زیبایی و ترمیمی متنوعی را تولید می‌کند. برجسته‌ترین ویژگی‌های کامپوزیت توکویاما عبارتند از هماهنگی مطلوب با بافت دندان، پایداری بالا، مقاومت در برابر سایش و خوردگی، عدم ایجاد حساسیت به گرما و سرما و تنوع رنگ.
بیشتر بدانید : کامپوزیت توکویاما
سولافیل: کامپوزیت سولافیل ساخت کشور انگلستان است و یک کامپوزیت هیبریدی می‌باشد. سولافیل یک کامپوزیت همه کاره است که می‌تواند به منظور پر کردن حفره‌ها، ترمیم دندانهای ترک خورده و شکسته و ساخت روکش به کار رود.
بیشتر بدانید : کامپوزیت سولافیل
زنیت: کامپوزیت زنیت ساخت کشور آلمان است که هر دو ویژگی زیبایی ظاهری و استحکام بالا را ارائه می‌دهد. کاربرد آسان، مقاومت در برابر لکه پذیری و سازگاری زیستی بالا با بافت دهان از سایر مزایای کامپوزیتهای زنیت هستند.
برای دریافت مشاوره رایگان همین حالا تماس بگیرید
حرف آخر
کامپوزیتهای دندانی، کاربردهای متعددی دارند. آنها می‌توانند برای اهداف زیبایی، ترمیمی و یا هر دو مورد استفاده قرار گیرند. این ترمیمهای دندانی پرطرفدار برای اکثر افراد مقرون بصرفه هستند و دوره درمان کوتاهی دارند. در طول سال‌های اخیر و با توجه به استقبال بالای بیماران دندانپزشکی از کامپوزیت، شاهد پیشرفت‌های چشمگیری در بازار کامپوزیتهای دندانی بوده‌ایم. در حال حاضر علاوه بر کشورها و برندهای مختلف تولید کننده کامپوزیت، تنوع این محصول دندانپزشکی نیز به طور قابل توجهی افزایش یافته است. در بخش‌های فوق به معرفی انواع کامپوزیت دندان از جنبه‌های مختلف پرداختیم. امیدواریم مطالعه این مطلب برای شما مفید واقع شده باشد و به شما کمک کند کامپوزیت دندان مناسب خودتان را راحت‌تر انتخاب کنید.
